Η VW και η κρίση της γερμανικής αυτοκινητοβιομηχανίας

Σε όλον τον κόσμο η αυτοκινητοβιομηχανία βρίσκεται μπροστά σε μία νέα και μάλλον αβέβαιη εποχή. Οι συμβατικοί κινητήρες εσωτερικής καύσης υποχωρούν σε όλες τις μεγάλες αγορές (ΗΠΑ, Κίνα, Ευρώπη), ενώ όλο και περισσότεροι καταναλωτές στρέφονται στην ηλεκτροκίνηση. Αυτό επιβεβαιώνει και μία πρόσφατη έρευνα της εταιρείας συμβούλων Pricewaterhouse and Coopers (PwC).

Η ίδια έρευνα υπογραμμίζει μάλιστα ότι αυτή η τάση θα ενισχυθεί στα αμέσως επόμενα χρόνια. Ήδη σήμερα σε όλες τις μεγάλες αγορές το αυτοκίνητο με τις περισσότερες πωλήσεις είναι το μοντέλο Υ της Tesla.

Πρώτο «λουκέτο» από την Audi;

Ο Φρανκ Σβόπε, καθηγητής στο Τεχνολογικό Ίδρυμα Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων του Ανοβέρου, θεωρεί ότι ένας από τους λόγους για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η Volkswagen, η μεγαλύτερη γερμανική αυτοκινητοβιομηχανία, είναι αυτή ακριβώς η «αλλαγή μοντέλου», δηλαδή «η ανατροπή που προκαλεί η ηλεκτροκίνηση και ο νέος ανταγωνισμός από την Κίνα», όπως λέει ο ίδιος στην DW. Έτσι εξηγείται και η δραματική μείωση κερδών κατά σχεδόν 64%, που ανακοίνωσε ο όμιλος Volkswagen για το τρίτο τρίμηνο του 2024.

Σύμφωνα με την οικονομική επιθεώρηση Handelsblatt, η επιχείρηση θα επιχειρήσει να ανατρέψει τα δυσμενή δεδομένα με περικοπές στους μισθούς, γύρω στο 10% κατά μέσο όρο. Με αυτό το μέτρο μπορούν ήδη να εξοικονομηθούν 800 εκατομμύρια από τα 4 δισεκατομμύρια ευρώ που είναι ο συνολικός στόχος. Τα σχέδια περιλαμβάνουν επίσης το κλείσιμο τριών εργοστασίων στη Γερμανία και την κατάργηση δεκάδων χιλιάδων θέσεων εργασίας.

Ήδη στο Βέλγιο η Audi, θυγατρική του ομίλου Volkswagen, κάνει το πρώτο βήμα. Στα τέλη Φεβρουαρίου, δηλώνει εκπρόσωπος του βελγικού συνδικάτου CNE στο πρακτορείο AFP, αναμένεται να κλείσει μία μονάδα παραγωγής ηλεκτροκίνητων οχημάτων κοντά στις Βρυξέλλες, που σήμερα απασχολεί περίπου 3.000 εργαζόμενους.

Το πόσο σοβαρή είναι η κατάσταση επιβεβαιώνει και η πρόεδρος του Γερμανικού Συνδέσμου Αυτοκινητοβιομηχανιών (VDA) Χίλντεγκαρντ Μίλερ. Όπως δηλώνει στο Reuters, εκτιμάται ότι για τα επόμενα δέκα χρόνια η μετάβαση στην ηλεκτροκίνηση θα στοιχίσει περίπου 140.000 θέσεις εργασίας. Από το 2019 μέχρι σήμερα έχουν ήδη καταργηθεί άλλες 46.000. «Η μετάβαση αποτελεί τεράστια πρόκληση, το ζήτημα είναι να υπάρχει το κατάλληλο πολιτικό πλαίσιο που θα υποστηρίζει και θα συνοδεύει αυτή τη μετάβαση», επισημαίνει.

VW και πολιτική

Όταν οι επιχειρηματίες θεωρούν απαραίτητο ένα καλύτερο θεσμικό πλαίσιο, ζητούν πάντα την παρέμβαση της «πολιτικής». Στην περίπτωση της VW το αίτημα αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα, καθώς η πολιτική κάθεται ούτως ή άλλως στο ίδιο τραπέζι με τη διοίκηση της επιχείρησης. Η VW ιδρύθηκε το 1938 και στα μεταπολεμικά χρόνια ποτέ δεν έγινε μία απολύτως ανεξάρτητη επιχείρηση, καθώς το κρατίδιο της Κάτω Σαξονίας συμμετέχει στο Εποπτικό Συμβούλιο.

Ο σοσιαλδημοκράτης πρωθυπουργός της Κάτω Σαξονίας Στέφαν Βάιλ, απευθύνει τώρα έκκληση για «εναλλακτικές προτάσεις» και «συναινετικές λύσεις» αναφορικά με το μέλλον της VW, χωρίς να κλείσουν παραγωγικές μονάδες. Ασφαλώς, σημειώνει ο Βάιλ, η πολιτική θα πρέπει να συνεισφέρει το δικό της μερίδιο, επαναφέροντας οικονομικά κίνητρα για την ηλεκτροκίνηση και «χαλαρώνοντας» τους δυσβάστακτους για τη βιομηχανία περιβαλλοντικούς στόχους της ΕΕ. 

Αναβάλλοντας επίπονες μεταρρυθμίσεις

Η Σούντα Νταβίντ-Βιλπ, διευθύντρια του German Marshall Fund στο Βερολίνο, σημειώνει πάντως ότι έχουν γίνει ελάχιστα για να βελτιωθεί το θεσμικό πλαίσιο της οικονομικής δραστηριότητας σε ομοσπονδιακό επίπεδο. Όπως λέει η ίδια στην DW, όλες οι προηγούμενες κυβερνήσεις είχαν διστάσει να δρομολογήσουν επίπονες, αλλά απαραίτητες μεταρρυθμίσεις. «Τα χρόνια της Άνγκελα Μέρκελ κύλησαν σχετικά ήρεμα για τη Γερμανία, που ήταν αρκετά πλούσια για να επιβιώσει και στην περίοδο της πανδημίας», επισημαίνει. «Με δεδομένες άλλωστε τις εκλογικές επιτυχίες των λαϊκιστών, τα παραδοσιακά κόμματα κάνουν ό,τι μπορούν για να μεταδώσουν μία αίσθηση ασφάλειας και ευμάρειας».

Η Volkswagen αντιμετωπίζει το πρόσθετο πρόβλημα ότι η πολιτικοί δεν πρεσβεύουν μία ενιαία γραμμή στο ζήτημα της ηλεκτροκίνησης. Ενώ, για παράδειγμα, ο σοσιαλδημοκράτης Βάιλ τάσσεται υπέρ των κινήτρων για την αγορά νέων οχημάτων, η «συγκυβέρνηση» του Βερολίνου πρόσφατα είχε καταργήσει τα κίνητρα αυτά, που ίσχυαν στο πρόσφατο παρελθόν λόγω έκτακτων περικοπών στον κρατικό προϋπολογισμό.

Το πρόβλημα της αποβιομηχάνισης

Ωστόσο, πολλοί ειδήμονες εκτιμούν ότι το πρόβλημα είναι ευρύτερο. «Η Volkswagen δεν ήταν παρά το πρώτο θύμα» επισημαίνει στην Deutsche Welle ο οικονομολόγος Χανς Βέρνερ Ζιν, πρώην διευθυντής του Ινστιτούτου Ifo του Μονάχου. «Η αποβιομηχάνιση δεν είναι κάτι που αφορά το μέλλον, εκδηλώνεται ήδη, εδώ και τώρα».

Η οικονομολόγος Φρανσίσκα Πάρμας από την εταιρεία συμβούλων Capital Economics στο Λονδίνο παρατηρεί ότι «τα όσα συμβαίνουν στην Volkswagen ασφαλώς αποτελούν συμπτώματα μίας ευρύτερης κρίσης στη γερμανική βιομηχανία, όχι απλώς ένα μεμονωμένο περιστατικό». Τον Ιούλιο του 2024 η βιομηχανική παραγωγή εμφανίζεται μειωμένη κατά 10% σε σχέση με τις αρχές του 2023. 

Στο ίδιο μήκος κύματος ο οικονομολόγος της τράπεζας ING Κάρστεν Μπρζέσκι επισημαίνει στην DW: «Επί 90 χρόνια η Volkswagen συμβόλιζε την επιτυχία της γερμανικής οικονομίας. Σήμερα όμως συμβολίζει και την κρίση που διέρχεται η γερμανική οικονομία. Τα προβλήματα που αντιμετωπίζει θα πρέπει να χτυπήσουν 'καμπανάκι' για τους πολιτικούς στη Γερμανία, ώστε η χώρα να γίνει και πάλι ελκυστική με τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις και τις απαραίτητες επενδύσεις».

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου