Ερντογάν – Τραμπ: μια δύσκολη σχέση

Η επίσκεψη του Τούρκου προέδρου Ταγίπ Ερντογάν στις ΗΠΑ με στόχο την πολυσυζητημένη συνάντησή του με τον Αμερικανό ομόλογό του Ντόναλντ Τραμπ αναμένεται να επισκιαστεί από δύο βασικά θέματα: την εμπλοκή της Τουρκίας στο συριακό και την αγορά των ρωσικών συστημάτων αεράμυνας S-400. Η τελευταία φορά που ο Ερντογάν επισκέφθηκε τον Λευκό Οίκο ήταν το 2017. Τότε οι σωματοφύλακές του είχαν επιτεθεί σε Κούρδους που διαδήλωναν ειρηνικά κατά του Τούρκου προέδρου. Το περιστατικό αυτό είχε θορυβήσει έντονα την Ουάσιγκτον και είχε θεωρηθεί ότι δίνει το στίγμα της τακτικής που θα ακολουθούσε ο Ταγίπ Ερντογάν τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό της χώρας.

Στη σημερινή επίσκεψη ο Ερντογάν αναμένεται να επιχειρήσει να δείξει στις ΗΠΑ και τον κόσμο ότι, παρά τις αυταρχικές μεθόδους του, δεν είναι ένας παρίας της διεθνούς πολιτικής, εκτιμά ο Μαξ Χόφμαν, ειδικός σε θέματα Εθνικής Ασφάλειας στην αμερικανική δεξαμενή σκέψης Center for American Progress. Αναλυτές εκτιμούν ότι οι σχέσεις των δύο νατοϊκών συμμάχων βρίσκονται στο ναδίρ, μιας και η μια κρίση στις διμερείς σχέσεις διαδέχεται την άλλη.

Η Συρία και οι ρωσικοί S-400

To πιο πρόσφατο «χτύπημα» ήρθε με την τουρκική στρατιωτική επιχείρηση στη βόρεια Συρία, που ελέγχεται από Κούρδους. Οι Κούρδοι είναι παραδοσιακοί σύμμαχοι της Ουάσιγκτον στη μάχη κατά του Ισλαμικού Κράτους. Ταυτόχρονα η προσέγγιση του Ερντογάν με τον ρώσο πρόεδρο Πούτιν με στόχο την αντιμετώπιση των μαχητών της κουρδικής πολιτοφυλακής YPG όξυνε κι άλλο την κατάσταση. Σε αυτά προστίθεται η έντονη δυσαρέσκεια των ΗΠΑ για την αγορά από την Τουρκία ρωσικών πυραυλικών συστημάτων αεράμυνας S-400. Σύμφωνα με την Ουάσιγκτον κάτι τέτοιο αντίκειται στις αρχές του ΝΑΤΟ, ενώ η κίνηση αυτή αποκλείει αμέσως την Τουρκία από την αγορά αμερικανικών μαχητικών αεροσκαφών F-35 -όπως συζητούνταν.

Στο μεταξύ το αμερικανικό Κονγκρέσο διάκειται σαφώς αρνητικά προς τον Ταγίπ Ερντογάν μετά την στρατιωτική εισβολή στη Συρία και την αγορά των S-400, με αποτέλεσμα ο Τούρκος πρόεδρος να ποντάρει πλέον μόνο στην προσωπική του σχέση με τον απρόβλεπτο Ντόναλντ Τραμπ. Το Κογκρέσο ασκεί εδώ και καιρό πιέσεις στον Τραμπ να επιβάλει κυρώσεις στην Τουρκία για τους S-400, ενώ ειδικότερα η Βουλή των Αντιπροσώπων ψήφισε υπέρ της επιβολής κυρώσεων στην Τουρκία για την εισβολή στη Συρία – εκκρεμεί ακόμη βέβαια η ψήφος της Γερουσίας. Επιπλέον η Βουλή των Αντιπροσώπων, μέσα σε όλα αυτά, αναγνώρισε με μη δεσμευτικό ψήφισμα τη Γενοκτονία των Αρμενίων κατά τον Α‘ Παγκόσμιο Πόλεμο, κάτι που εξόργισε την Άγκυρα. Αναλυτές στις ΗΠΑ θεωρούν ότι ενδεχόμενη επιβολή κυρώσεων στην Τουρκία θα επιφέρει αποτελέσματα και εκτιμούν ότι αυτό το μήνυμα θα πρέπει να περάσει και στη σημερινή συνάντηση.

Ευρύτερος προβληματισμός για τις τουρκικές ενέργειες

Αλλά οι διαφορές που χωρίζουν τη δεδομένη στιγμή τις ΗΠΑ από την Τουρκία ξεπερνούν το συριακό μέτωπο και τους ρωσικούς S-400. Η Toυρκία συνεχίζει την αμφιλεγόμενη εξορυκτική δραστηριότητα στην κυπριακή ΑΟΖ, ενώ έντονη είναι η ανησυχία και στις ΗΠΑ για την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα. Εν μέσω όλων αυτών η Τουρκία βοήθησε επιπλέον τη Βενεζουέλα να ξεπλύνει μαύρο χρήμα ενώ οι φιλικές σχέσεις της Άγκυρας με την Τεχεράνη προσθέτουν κι άλλους λόγους ανησυχίας για το μέλλον των διμερών σχέσεων. Από την άλλη πλευρά ένα άλλο θέμα που βρίσκεται στην κορυφή της τουρκικής ατζέντας είναι η έκδοση του ιεροκήρυκα Φετουλάχ Γκιουλέν, τον οποίο η Άγκυρα θεωρεί υπαίτιο για την υποκίνηση της απόπειρας πραξικοπήματος το 2016.

Λίγο πριν από την αναχώρησή του για τις ΗΠΑ ο Ταγίπ Ερντογάν πάντως δήλωσε: «Παρά την ομιχλώδη ατμόσφαιρα στις διμερείς σχέσεις, συμφωνούμε με τον Τραμπ ότι τα προβλήματα θα επιλυθούν και ότι οι σχέσεις θα βελτιωθούν. Προτεραιότητά μας είναι η πάταξη της τρομοκρατίας. Θέλουμε να θέσουμε τα θεμέλια για μια νέα εποχή αναφορικά με την ασφάλεια και στις δύο χώρες». Σύμφωνα με όσους παρακολουθούν την επίσκεψη Ερντογάν στις ΗΠΑ, ο Τούρκος πρόεδρος θα έρθει με μαξιμαλιστικά αιτήματα. Μένει να δούμε ποια στάση θα τηρήσει ο Ντόναλντ Τραμπ.

Γουίντερ Τσέιζ

Επιμέλεια: Δήμητρα Κυρανούδη