Βόρεια Αφρική: Μαζικές απελάσεις μεταναστών στην έρημο;

Ζούμε καθημερινά με το φόβο, δηλώνει ο Μαμαντού από το Τσαντ. Κρύβεται, όπως και πολλοί άλλοι μετανάστες σε έναν ελαιώνα της Τυνησίας. Ζητά από την DW να μην αποκαλύψει το πραγματικό του όνομα ανησυχώντας για αντίποινα σε περίπτωση που εντοπιστεί από τις αρχές. Διηγείται ότι νωρίτερα αυτό τον μήνα απέτυχε να φτάσει στο ιταλικό νησί Λαμπεντούζα με τη βοήθεια διακινητών. Στο μικρόφωνο της DW δηλώνει από την κρυψώνα του: «Μας αποκαλούν "Αφρικανούς", λες και η Τυνησία δεν είναι κομμάτι της Αφρικής. Η ακτοφυλακή είναι εκείνη που μας γύρισε πίσω. Μας παίρνουν τα κινητά και αν έχουμε χρήματα, τα παίρνουν και αυτά».

Ο ελαιώνας βρίσκεται κοντά στο λιμάνι Σφαξ στη Μεσόγειο. Ο Μαμαντού ισχυρίζεται ότι περπάτησε περίπου 240 χιλιόμετρα μέσα στην έρημο όπου τον είχαν μεταφέρει μαζί με πολλούς άλλους μετανάστες οι αρχές της χώρας. Υπολογίζεται ότι στους γύρω ελαιώνες κρύβονται σήμερα περίπου 80.000 μετανάστες από την υποσαχάρια Αφρική που περιμένουν την ευκαιρία για να αναχωρήσουν για την Ευρώπη.

Πριν λίγες μέρες το ερευνητικό δημοσιογραφικό μέσο Lighthouse Reports δημοσίευσε, σε συνεργασία με διάφορα διεθνή μέσα ενημέρωσης, έκθεση σχετικά με την αύξηση των αποκαλούμενων «χωματερών της ερήμου». Έπειτα από έρευνα ενός έτους οι συνεργαζόμενοι δημοσιογράφοι κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η Τυνησιακή Εθνοφρουρά διαδραματίζει κορυφαίο ρόλο σε αυτές τις επιχειρήσεις και ότι μεγάλο μέρος της χρηματοδότησης προέρχεται από ευρωπαϊκές χώρες.

Τυνησία, Αλγερία, Μαυριτανία, Λιβύη απελαύνουν στην έρημο

Η Λαουρέν Ζάιμπερτ, ερευνήτρια της ανθρωπιστικής οργάνωσης Human Rights Watch και ειδική σε ζητήματα δικαιωμάτων προσφύγων και μεταναστών δήλωσε ότι αυτό που βίωσαν ο Μαμαντού και άλλοι ήταν μια παράνομη μαζική απέλαση σε αυτό που στην αποκαλείται πλέον «χωματερές της ερήμου».

Μιλώντας στην DW η γερμανίδα ειδικός λέει ότι Αλγερία, Λιβύη και Μαυριτανία απελαύνουν εδώ και χρόνια μαζικά στην έρημο, αλλά στην Τυνησία η πρακτική αυτή έγινε πολύ πιο συστηματική κατά τη διάρκεια της περσινής χρονιάς: «Πρόκειται για μια συνεχιζόμενη πρακτική, η οποία παραβιάζει ανθρώπινα δικαιώματα και καταγράφεται σε όλες σχεδόν τις χώρες της βόρειας Αφρικής. Δυστυχώς το φαινόμενο εντείνεται λόγω της αυξανόμενης χρηματοδότησης της ΕΕ, η οποία ζητά από τις εν λόγω χώρες να ελέγξουν την μετανάστευση και να εμποδίσουν τους ανθρώπους να φθάσουν στην Ευρώπη. Στην ουσία η χρηματοδότηση ενθαρρύνει τις μαζικές απελάσεις, που συνιστούν παραβίαση του διεθνούς δικαίου».

Κατά τη διάρκεια του 2023 η ΕΕ προχώρησε σε σύναψη μεταναστευτικών συμφωνιών με σειρά χωρών όπως η Αίγυπτος, το Μαρόκο, η Μαυριτανία και η Τυνησία για να συγκρατήσουν τους μετανάστες στο έδαφός τους.

Σύμφωνα με το γαλλικό πρακτορείο ειδήσεων AFP, η ΕΕ δεν έχει απαντήσει ευθέως σε όσα ισχυρίζεται το διεθνές ερευνητικό δίκτυο Lighthouse Reports, παρά το γεγονός ότι η εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Άννα Πισονέρο παραδέχθηκε ότι «μερικές φορές η κατάσταση στις χώρες-εταίρους αποτελεί πρόκληση. Είναι ωστόσο κυρίαρχα κράτη και κατά συνέπεια αποφασίζουν τι κάνουν οι αρχές τους». Απαντώντας, η ειδικός Λαουρέν Ζάιμπερτ τονίζει ότι η Κομισιόν υποστηρίζει πως δεν στηρίζει τις μαζικές απελάσεις: «Θα μπορούσε ωστόσο να τραβήξει μια σαφή διαχωριστική γραμμή μεταξύ της ευρωπαϊκής χρηματοδότησης και της πρακτικής των απελάσεων».

Επιμέλεια: Στέφανος Γεωργακόπουλος