Άνοιξε η αυλαία για το Φεστιβάλ του Μπαϊρόιτ

Τo έργο τέχνης ως σύνολο στο οποίο συνδυάζεται η μουσική, το κείμενο, το δράμα, η σκηνογραφία και η αρχιτεκτονική έκανε τον Ρίχαρντ Βάγκνερ και τις όπερές του γνωστές σε όλο τον κόσμο. Κάθε χρόνο, 60.000 θαυμαστές του διάσημου συνθέτη επισκέπτονται το Φεστιβάλ του Μπαϊρόιτ, το οποίο εγκαινίασε ο ίδιος το 1876. Ένα πράγμα ήταν σαφές πάντως από την αρχή, ότι θα σκηνοθετούσε τα πάντα. Μέχρι σήμερα στο Φεστιβάλ επιτρέπεται να παίζονται όπερες γραμμένες και επιλεγμένες από τον ίδιο.

Ο Ρίχαρντ Βάγκνερ (1813 – 1883) εργαζόταν στον μύθο που τον περιέβαλλε από νωρίς. Ήταν ο ίδιος που προωθούσε τον εαυτό του. Του άρεσε να παρουσιάζεται ως άνθρωπος της Αναγέννησης με ρούχα από σατέν και μπροκάρ. Δεν ήταν όμως μόνο μαέστρος και συνθέτης, αλλά και ποιητής, θεατρικός συγγραφέας, φιλόσοφος και σκηνοθέτης. Οι απόγονοί του έπλασαν τον μύθο του υπερανθρώπου, ο οποίος επιβιώνει ακόμα και σήμερα.

Η μουσική του με τα επαναλαμβανόμενα μοτίβα ήταν καινούργια για την εποχή της και συγκινούσε βαθιά τους ακροατές της. Ο ίδιος ήταν αμφίθυμος. Αγωνίστηκε για την ελευθερία, τη δημοκρατία και την κατάργηση των ευγενών, ωστόσο αργότερα επωφελήθηκε πολύ από την οικονομική τους υποστήριξη. Ο βασιλιάς Λουδοβίκος Β' της Βαυαρίας ήταν ο μεγαλύτερος θαυμαστής του και χωρίς την οικονομική του βοήθεια η αίθουσα του Φεστιβάλ Μπαϊρόιτ δεν θα είχε κατασκευαστεί.

Βάγκνερ, ένας δύσκολος άνθρωπος

Ο Ρίχαρντ Βάγκνερ ήταν ένας πεπεισμένος αντισημίτης. Στα μέσα του 19ου αιώνα υπήρχε ένα ισχυρό αντισημιτικό κίνημα στην Ευρώπη και ο Χίτλερ ήταν ένας από τους μεγαλύτερους θαυμαστές των έργων του Βάγκνερ τη δεκαετία του 1930.

Παρόλα αυτά ο Βάγκνερ δεν δίσταζε να παίρνει χρήματα από τους Εβραίους, όταν συχνά αντιμετώπιζε οικονομικά προβλήματα εξαιτίας του πολυτελούς βίου του. Σαν άνθρωπος ήταν αντιπαθής.  Η πιανίστα και συνθέτρια Κλάρα Σούμαν τον χαρακτήριζε αλαζόνα.  «Ο Βάγκνερ ήταν μικρόσωμος, πονηρός και εγωμανής», λέει ο Σβεν Φρίντριχ, διευθυντής του Μουσείου Ρίχαρντ Βάγκνερ.

Στο Μουσείο Ρίχαρντ Βάγκνερ παρουσιάζεται παράλληλα μια έκθεση με προσωπικά αντικείμενα του συνθέτη με στόχο να παρουσιάσουν και την καθημερινή του πλευρά, και όχι μόνο ως έναν μύθο της μουσικής. Για πρώτη φορά παρουσιάζονται έγγραφα που σχετίζονται με τα οικονομικά του, όπως τραπεζικά αντίγραφα και συναλλαγματικές. Ακόμα ένα ιατρικό βιβλιάριο, αλλά και ένα βιβλίο συνταγών. Επίσης οι μπότες πεζοπορίας, το πορτοφόλι του, σημειωματάρια, ποιήματα και πολλά άλλα.

Η οικογένεια συνεχίζει

Ο Ρίχαρντ Βάγκνερ ταξίδεψε σε όλη την Ευρώπη ανάλογα με το πού έβρισκε δουλειά. Στο Παρίσι συνέθεσε την όπερά του «Ο Ιπτάμενος Ολλανδός». Μετά την εξέγερση του Μαρτίου το 1849, κατέφυγε στη Ζυρίχη, όπου ξεκίνησε το λιμπρέτο για το σπουδαίο έργο του «Το δαχτυλίδι του Νίμπελουνγκ» και ταυτόχρονα συνέθεσε την όπερα «Τριστάνος ​​και Ιζόλδη».

Ο μεγάλος συνθέτης πέθανε στη Βενετία το 1883 χωρίς να αφήσει διαθήκη. Η σύζυγός του Κόζιμα ανέλαβε τη διεύθυνση του φεστιβάλ μέχρι το 1908. Η Καταρίνα Βάγκνερ, δισέγγονή του, είναι διευθύντρια του Φεστιβάλ Μπαϊρόιτ από το 2008, ενώ τέλος η έκθεση με τον τίτλο «Ο άνθρωπος Βάγκνερ» διαρκεί έως τις 6 Οκτωβρίου στο Μουσείο. Το Φεστιβάλ Μπαϊρόιτ ξεκίνησε στις 25 Ιουλίου και διαρκεί έως τις 27 Αυγούστου.

Επιμέλεια: Μαρία Ρηγούτσου