G20: Οδεύει σε αργό θάνατο;

Ας κάνουμε την εξής υπόθεση εργασίας. Ότι γίνεται μια σύνοδος κορυφής των 20 βιομηχανικών και γοργά αναπτυσσόμενων κρατών και κανείς δεν πηγαίνει. Το σενάριο είναι βέβαια φανταστικό, αλλά στη σύνοδο που ξεκινά στο Νέο Δελχί, δεν θα παρευρεθούν δύο από τους ισχυρότερους αρχηγούς κρατών, της Κίνας και της Ρωσίας. Ο πρόεδρος Πούτινήταν ήδη απών και στην αντίστοιχη περσινή, στο ινδονησιακό θέρετρο Μπαλί, ήταν λίγους μήνες μετά την εισβολή την εισβολή της χώρας του στην Ουκρανία. Αλλά αυτήν τη φορά απουσιάζει και ο στενότερος σύμμαχός του, ο ομόλογός του από την Κίνα, Σι Τζινπίνγκ.  Άρα το κέντρο βάρους από γεωπολιτικής άποψης βαραίνει προς τη Δύση, ουσιαστικά αποτελέσματα θα είναι δύσκολο να εξαχθούν και όχι μόνο στο βασικό θέμα του ρωσικού πολέμου στην Ουκρανία. Αλλά για ποιον λόγο δήλωσε απών ο πρόεδρος της Κίνας; 

Ασθενεί ο πρόεδρος της Κίνας;

Ο ειδικός σε θέματα Κίνας Αμπιγκαέλ Βασελίερ θεωρεί πιο πιθανό ότι έγινε για εσωτερικούς πολιτικούς λόγους. Ο επικεφαλής της ομάδας για την εξωτερική πολιτική της Κίνας στην κινεζική δεξαμενή σκέψης του Βερολίνο, παραπέμπει σε δημοσιεύματα που αφορούν στην παραδοσιακή θερινή συνάντηση στελεχών του κόμματος στο παραθαλάσσιο θέρετρο Μπεϊντάιχε.Σύμφωνα με αυτά τού έγινε έντονη κριτική για την πολιτική, οικονομική και κοινωνική κατάσταση στη χώρα και πήρε εντολή να επικεντρωθεί σε αυτά τα προβλήματα. Ωστόσο, μπορεί να υπάρχουν και ζητήματα υγείας. Αυτή η πιθανή εξήγηση προβάλλεται από τον Στίβεν Τσανγκ, διευθυντή της Σχολής Ανατολικών και Αφρικανικών Σπουδών με έδρα το Λονδίνο. «Θα μπορούσε να πρόκειται για ένα μικρό πρόβλημα υγείας», είπε στη Deutsche Welle.«Αν είχε ένα σημαντικό πρόβλημα υγείας, δεν θα είχε ταξιδέψει στο Γιοχάνεσμπουργκ, στη σύνοδο κορυφής των BRICS (ένωση Βραζιλίας, Ρωσίας, Ινδιών, Κίνας και Ν. Αφρικής)». Αλλά την ίδια στιγμή ο Τσανγκ υπενθυμίζει ότι εκεί ο Σι Τζινπίνγκ άφησε μια σημαντική ομιλία του να διαβαστεί από έναν εκπρόσωπο αντί να την εκφωνήσει ο ίδιος. «Δεν ακύρωσε την ομιλία αυτή ελαφρά τη καρδία"» επισημαίνει ο Τσανγκ. Μήπως, λοιπόν ο Σι Τζινπίνγκ δεν θέλει να κάνει στη Σύνοδο Κορυφής της G20 αυτό που έκανε στη Σύνοδο των BRICS; Δηλαδή, να μπει στο αεροπλάνο παρά τα πιθανά προβλήματα στην υγεία του;

Για τον Στίβεν Τσανγκ αυτό θα είχε λογική. «Η G20 έχει γίνει λιγότερο σημαντική για τον Σι Τζινπίνγκ, επειδή ανήκει σε εναλλακτικό διεθνή οργανισμό που θέλει ο ίδιος να υποστηρίξει». Αλλά το γεγονός ότι αυτή η σύνοδος της G20 γίνεται στην Ινδία, έπειτα από πρόσκληση του Ινδού ηγέτη, θα μπορούσε επίσης να παίζει επίσης ένα ρόλο. «Ποια χώρα είναι ο μεγαλύτερος δυνητικός ανταγωνιστής της Κίνας, όταν πρόκειται για την εξασφάλιση της υποστήριξης του Παγκόσμιου Νότου και των χωρών BRICS για την επιβολή μιας εναλλακτικής τάξης πραγμάτων με επίκεντρο την Κίνα;» αναρωτιέται ο Τσανγκ. «Η Ινδία» δίνει ο ίδιος την απάντηση.

Η απουσία Πούτιν ήταν δεδομένη. Θα τον εκπροσωπήσει ο υπουργός Εξωτερικών Σεργκέι Λαβρόφ. Όπως και πέρυσι στο Μπαλί. Στη φετινή G20 η Δύση δεν θέλει να μπει και πάλι σε διαφωνίες για τη διατύπωση της τελικής διακήρυξης σε σχέση με την καταδίκη της ρωσικής εισβολής και εάν θα έπρεπε να διατυπωθεί και η θέση της Ρωσίας.Από την άλλη πλευρά, τα δυτικά κράτη δεν θέλουν να μείνει πίσω από τη Διακήρυξη του Μπαλί. Οι διαπραγματεύσεις πριν από τη Σύνοδο στο Νέο Δελχί, που έχουν περιγραφεί ως εξαιρετικά δύσκολες, έχουν να κάνουν με μια νέα προσέγγιση.

Σε καλύτερη θέση εκκίνησης η Ρωσία;

Στους κύκλους της γερμανικής κυβέρνησης λέγεται ότι στην τελική διακήρυξη πρέπει να τονιστεί η δέσμευση για την «εδαφική ακεραιότητα όλων των κρατών». Με άλλα λόγια, καμία χώρα δεν έχει το δικαίωμα να παραβιάζει τα σύνορα μιας άλλης. Με δυτικούς όρους, αυτό θα ήταν μια συγκαλυμμένη καταδίκη του επιθετικού πολέμου της Ρωσίας. «Αν μπορούσαμε να το καταφέρουμε αυτό, θα είχε μεγάλη αξία» πιστεύει ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς. Είναι λογικό ότι κανείς δεν θέλει πει τι θα σήμαινε τυχόν αποτυχία των διαπραγματεύσεων. Οι λεκτικές διαβεβαιώσεις δεν ηχούν πειστικά, ειδικά για την οικοδέσποινα Ινδία και θα ήταν πανωλεθρία εάν τελειώσει η G20 χωρίς διακήρυξη. Tην τελευταία φορά, άφησαν αδιάφορο τον Λαβρόφ οι «πολεμικές» επιπλήξεις και αποχώρησε νωρίς. Αυτή τη φορά η Μόσχα βλέπει τον εαυτό της σε καλύτερη θέση εκκίνησης, επειδή η φιλική προς τη Ρωσία Ινδία δεν θέλει να κάνει μεγάλο θέμα της συνάντησης τον πόλεμο στην Ουκρανία. Επιπλέον δεν φαίνεται ότι ο οικοδεσπότης, ο πρόεδρος της Ινδίας Ναρέντρα Μόντι, θα δώσει βήμα στον πρόεδρο Ζελένσκι να απευθυνθεί στους ηγέτες μέσω διαδικτυακού μηνύματος.

O Ρώσος υπουργός Εξωτερικών αισθάνεται ήδη θριαμβευτής, γιατί όπως πιστεύει, αυτήν τη φορά φαίνεται να αποτυγχάνει ο στόχος «ουκρανοποίησης» της ατζέντας, επικρίνοντας τη Δύση ότι επανειλημμένα προσπαθεί να καθορίσει την ατζέντα των συνόδων κορυφής με τις «καταστροφικές πολιτικές» της.  Αυτός είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους αυξάνεται το ενδιαφέρον για άλλα διεθνή σχήματα, όπως η ομάδα BRICS, η οποία αποφάσισε στην πιο πρόσφατη σύνοδό της της να συμπεριλάβει περισσότερες χώρες αυξάνοντας τα μέλη της.

Από τις ΗΠΑθα μεταβεί στο Νέο Δελχί όμως ο πρόεδρος Μπάιντεν, ο οποίος παρέμεινε αρνητικός στον κορωνοϊό. Στόχος του να προωθήσει τη μεταρρύθμιση της Παγκόσμιας Τράπεζας και να εισπράξει οικονομικές επιδοτήσεις για την αναπτυξιακή τράπεζα. Η Παγκόσμια Τράπεζα δανείζει χρήματα σε φτωχές χώρεςμε ευνοϊκούς όρους με στόχο την ενίσχυση των οικονομιών τους και τη μείωση της φτώχειας. Στόχος της μεταρρύθμισης της Αναπτυξιακής Τράπεζας είναι και η καλύτερη αντιμετώπιση των διπλών προκλήσεων της φτώχειας και της κλιματικής αλλαγής. Στο τελευταίο αναμένεται να γίνει κι αυτό θέμα διαφωνίας.

Κυρίως η ΕΕ έχει καταβάλει ιδιαίτερες προσπάθειες για να καταστήσει την ομάδα G20 ως διεθνή κινητήρια δύναμη για περισσότερη προστασία του κλίματος. Τώρα, ωστόσο, τα μέλη των διαπραγματεύσεων παραδέχονται ότι οι παρατεταμένες και σκληρές συζητήσεις για τον πόλεμο στην Ουκρανία γίνονται σαφώς σε βάρος άλλων θεμάτων. Γι αυτούς και για πολλούς άλλους λόγους η συνάντηση των 20 στις Ινδίες θα πρέπει να είναι μια από τις πιο δύσκολες από το 2008, τότε που δηλαδή που πρωτοσυναντήθηκαν οι 20 σε ανώτατο επίπεδο. Ο ρωσικός επιθετικός πόλεμος κατά της Ουκρανίας έχει βυθίσει το μοναδικό σημαντικό σχήμα συνομιλιών, στο οποίο η Δύση εξακολουθεί να κάθεται στο ίδιο τραπέζι με την Κίνα και τη Ρωσία, σε κρίση για το νοήμά της.

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου, DW