30 χρόνια χωρίς Σοβιετική Ένωση

Στις 25 Δεκεμβρίου του 1991 υπεστάλη η σημαία της Σοβιετικής Ένωσης στο Κρεμλίνο σηματοδοτώντας το τέλος της πάλαι ποτέ υπερδύναμης. Ο τότε πρόεδρος Μιχαήλ Γκορμπατσόφ παραιτήθηκε βλέποντας τις μεταρρυθμίσεις που δρομολόγησε να καταλήγουν σε αδιέξοδο. Επισήμως η 26η Δεκεμβρίου θεωρείται το τέλος του πρώτου κομμουνιστικού κράτους, το οποίο διαλύθηκε 70 περίπου χρόνια μετά την ίδρυσή του. 

Σε τηλεοπτική συνέντευξη με αφορμή την επέτειο ο Βλαντιμίρ Πούτιν μιλά για «τραγωδία»: «Ό,τι χτίσαμε σε μια χιλιετία χάθηκε σε σημαντικό ποσοστό», δηλώνει ο ρώσος προέδρος για τη ρωσική αυτοκρατορία, από την οποία πέντε περίπου χρόνια μετά την Οκτωβριανή Επανάσταση του 1917 προέκυψε η Σοβιετική Ένωση με τις 15 δημοκρατίες της.

Σφυγμομέτρηση του κρατικού ινστιτούτου δημοσκοπήσεων Wziom με αφορμή τα 30 χρόνια από την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης δείχνει ότι ο κόσμος θυμάται από την κομμουνιστική περίοδο κυρίως το κράτος πρόνοιας, τη σταθερότητα και την αίσθηση ότι ζούσε σε μια υπερδύναμη με παγκόσμια ακτινοβολία. Πολλοί είναι εκείνοι που λησμονούν ωστόσο τη σκοτεινή πλευρά της Σοβιετικής Ένωσης: με τις ελλείψεις λόγω της κατευθυνόμενης οικονομίας, τις ουρές στα καταστήματα και τις πολιτικές διώξεις.

Σχέδια Λουκασένκο για προσχώρηση στη Ρωσία;

Η αμερικανίδα πολιτικός Βικτόρια Νούλαντ έκανε πρόσφατα λόγο σε ακροαματική διαδικασία στη Γερουσία στην Ουάσιγκτον για ανησυχίες αναφορικά με τις προσπάθειες του προέδρου Πούτιν να «αποκαταστήσει την Σοβιετική Ένωση». Η ειδική σε ζητήματα εξωτερικής πολιτικής αναφέρονταν κυρίως στην συγκέντρωση ρωσικών στρατιωτικών δυνάμεων στα σύνορα με την Ουκρανία. Γενικότερα η Δύση παρακολουθεί με ανησυχία τις εξελίξεις στις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης και κυρίως στη Λευκορωσία, η οποία βρίσκεται υπό πίεση λόγω της επιβολής κυρώσεων.

Παρά την μεγάλη οικονομική εξάρτηση του Μινσκ από τη Μόσχα, ο λευκορώσος πρόεδρος Αλεξάντερ Λουκασένκο διατείνεται ότι η χώρα του παραμένει ανεξάρτητη. Όμως όσο περνά ο χρόνος τόσο παίρνει αργά, αλλά σταθερά σάρκα και οστά η σχεδιαζόμενη ένωση των δύο κρατών. Δεν είναι λίγοι εκείνοι στη Λευκορωσία που φοβούνται ότι σύντομα η πατρίδα τους θα προσχωρήσει με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στη γειτονική Ρωσία.

Από την πλευρά του το Κρεμλίνο δεν κουράζεται να επαναλαμβάνει ότι ουδείς οραματίζεται επιστροφή στη Σοβιετική Ένωση. Την ίδια στιγμή όμως ο ρώσος υφυπουργός Εξωτερικών Αντρέι Ρουντένκο κατηγορεί τη Δύση ότι στέκεται εμπόδιο σε προσπάθειες επαναπροσέγγισης των πρώην σοβιετικών δημοκρατιών τονίζοντας ότι «οι δυτικές χώρες θέλουν να μετατρέψουν τη μετασοβιετική ευρύτερη περιοχή σε ζώνη μόνιμων διενέξεων και εντάσεων». Ο ρώσος αξιωματούχος υπονοεί  μεταξύ άλλων τις προσπάθειες που καταβάλλουν Ουκρανία και Γεωργία να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ.

Η Ρωσία "αμέλησε να ανανεωθεί"

Με αφορμή τα 30 χρόνια από τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης πραγματοποιούνται πλήθος εκδηλώσεις και συνέδρια για τις αιτίες και τις επιπτώσεις κατάρρευσης της πάλαι ποτέ υπερδύναμης. Η άσχημη οικονομική κατάσταση, η απουσία οικονομικών μεταρρυθμίσεων, οι χαμηλές τιμές πετρελαίου και φυσικού αερίου, αλλά και οι υψηλές αμυντικές δαπάνες οδήγησαν την αχανή χώρα στην χρεοκοπία. Παρά τις προσπάθειες του τότε προέδρου Μιχαήλ Γκορμπατσόφ να συγκρατήσει τις φυγόκεντρες δυνάμεις παρακολούθησε εν τέλει ανήμπορος την ανακήρυξη ανεξαρτησίας αρχικά των βαλτικών χωρών και στη συνέχεια των υπόλοιπων σοβιετικών δημοκρατιών.

Σε σύγκριση με τη γειτονική της Κίνα η Ρωσία είναι οικονομικά αδύναμη και το μόνο που μπορεί να κάνει σήμερα όπως και πριν από 30 χρόνια είναι να απειλεί ως υπερεξοπλισμένη πυρηνική δύναμη, εκτιμά στην έκθεση «Η θέση της Ρωσίας στο παγκόσμιο πολιτικό γίγνεσθαι» ο βρετανός ειδικός Μπάρι Μπουζάν υπογραμμίζοντας ότι η τεράστια αυτή χώρα «αμέλησε να ανανεωθεί».

Ουλφ Μάουντερ, dpa

Επιμέλεια: Στέφανος Γεωργακόπουλος