125 χρόνια από την εφεύρεση του κινηματογράφου

Οι ιστορικοί του κινηματογράφου ερίζουν μέχρι και σήμερα. Ποιος ήταν ο εφευρέτης του σινεμά; ΄Ηταν πράγματι οι αδελφοί Λυμιέρ από τη Γαλλία; Ή μήπως ο αμερικανός επιχειρηματίας και εφευρέτης Τόμας Άλβα Έντισον που θεωρείται κορυφαία μορφή στην ιστορία της τεχνολογίας; Ή μήπως οι αδελφοί Μάξ και Έμιλ Σκλαντανόφσκι από η Γερμανία; Θα μπορούσε κανείς να προσθέσει ανετότατα κι άλλα ονόματα αμερικανών και βρετανών πρωτοπόρων του σημερινού κινηματογράφου.

Στο Grand Café των Παρισίων

Η αναδίφηση στην ιστορία έχει κι άλλες παραμέτρους, όπως για παράδειγμα, ο ορισμός του τι σημαίνει κινηματογράφος. Αρκεί για παράδειγμα μια απλή αλληλουχία εικόνων που κινούνται ή χρειάζεται και η προσθήκη σκηνών που να μαρτυρούν κάποια δραματουργία; Πάντως όταν γίνεται λόγος για τις απαρχές του κινηματογράφου επικρατεί το όνομα των αδελφών Λυμιέρ, ως εκείνοι που πραγματικά ανακάλυψαν την 7η τέχνη.  Η ιστορική μνήμη ανατρέχει στις 28 Δεκεμβρίου του 1895. Στο Grand Café της λεωφόρου των Καπουτσίνων έγινε η πρώτη δημόσια κινηματογραφική προβολή. Μάλιστα οι δύο αδελφοί έβαλαν και είσοδο. Μερικοί κατέβαλαν το εισιτήριο και είδαν 10 μικρά φιλμ που πρόβαλαν υπάλληλοι της επιχείρησης Λυμιέρ μέσω της φορητής συσκευής του κινηματογράφου. Το μηχάνημα, την κάμερα και τον προβολέα δηλαδή φρόντισαν να τα κατοχυρώσουν με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας στις 13 Φεβρουαρίου του 1895. Οι θεατές είχαν καρφώσει τα μάτια τους στις κινούμενες εικόνες, σε κάτι που δεν είχαν δει ποτέ μέχρι τότε.

Σήμερα δεν είναι σαφές εάν ο πανικός που ξέσπασε κατά την προβολή του πρώτου φιλμ ανταποκρίνεται στην αλήθεια ή είναι ένας ακόμη μύθος που συνοδεύει την ιστορία του κινηματογράφου. Στο φιλμ με τίτλο «Η Άφιξη του τραίνου στο σταθμό La Ciotat» υπάρχει η σκηνή με το τραίνο να πλησιάζει το σταθμό και να γίνεται από την οπτική γωνία των θεατών όλο και μεγαλύτερο, σε σημείο που νόμισαν ότι θα τους συμπαρασύρει. Από φόβο πετάχτηκαν από τις θέσεις τους και βγήκαν άρον-άρον από το καφέ. 

Παρελθόν με μέλλον

Αυτό τουλάχιστον λέει ο μύθος. Και είναι ένας ωραίος μύθος ανθρώπων που παρακολουθούσαν την εφαρμογή μιας εφεύρεσης που κατάφερε κάτι που δεν υπήρχε στο παρελθόν: Κινούμενες εικόνες, άνθρωποι και αντικείμενα να κινούνται κι αυτά. «Ζωντανές» φωτογραφίες. Σήμερα, 125 χρόνια μετά, αξίζει τον κόπο να θυμηθούμε τη σημασία της εφεύρεσης εκείνης και ίσως το επιτύχουμε εάν αναλογιστούμε τα πρώτα βήματα του διαδικτύου και την επανάσταση που έφερε στη ζωή μας. Και αναμφίφολα σκεφτόμαστε το μέλλον. Θα έχει μέλλον ο κινηματογράφος; Θα επιζήσει; Τι θα συμβεί με τις κλασσικές ταινίες; Θα συνεχίσουν να υπάρχουν ή θα υποκύψουν στις υπηρεσίες Streaming, στη χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών και smartphones;

Ο κινηματογράφος θα επιζήσει, είναι η απάντηση που δίνεται. Γιατί; Διότι οι άνθρωποι διψούν για θέαμα, για εκπλήξεις και θαύματα. Και ποιος μπορεί να τους ικανοποιήσει; Κανένας περισσότερο από τις σύγχρονες τεχνικές των τρικ, των ειδικών εφέ και των μάγων του Χόλιγουντ. Οι γιγαντιαίες εμπορικές παραγωγές μπορεί να μην αρέσουν σε πολλούς και να μην έχουν καμιά σχέση με την τέχνη αλλά είναι κληρονομιά των πρωτοπόρων του φιλμ από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Προσελκύουν εκατομμύρια ανθρώπους στον κόσμο, είναι γεμάτα τρικ και εκπλήξεις, έγχρωμα και καμιά φορά 3D. Το 2019 το Χόλιγουντ έκανε τζίρο δισεκατομμυρίων δολαρίων. Σχεδόν όλες τις ταινίες μπορεί κανείς να τις δει και σε μικρά smart κινητά εάν θέλει. Αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία...

Γιόαχμ Κίρτεν

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου