100 χρόνια «Μαγικό Βουνό» του Τόμας Μαν

Τα δωμάτια είναι άνετα, η θέα μαγευτική και το φαγητό εξαιρετικό. Τυλιγμένοι με μάλλινες κουβέρτες, οι ευκατάστατοι ένοικοι περνούν τις μέρες τους σε ιαματικά λουτρά. Καλώς ήρθατε στο «Μπέργκοφ», ένα απομονωμένο πολυτελές σανατόριο στις Ελβετικές Άλπεις, όπου οι φυματικοί ασθενείς ελπίζουν να τους θεραπεύσει ο καθαρός αέρας. Αυτό είναι και το σκηνικό που επέλεξε ο Τόμας Μαν για το μυθιστόρημά του, Το Μαγικό Βουνό.

Η ιστορία ξεκινά το 1907. Ο γιος ενός εμπόρου από το Αμβούργο και υποψήφιος μηχανικός, ο Χανς Κάστορπ, ταξιδεύει στο Μπέργκοφ για να επισκεφτεί τον άρρωστο ξάδελφό του. Αν και αρχικά σκοπεύει να μείνει εκεί μόνο τρεις εβδομάδες, τελικά μένει επτά χρόνια.

Το παράδοξο είναι ότι ο ίδιος ο Χανς Κάστορπ είναι υγιής. «Όμως η ζωή στο σανατόριο τον απορροφά τελείως», εξηγεί ο φιλόλογος Κάι Σίνα σε συνέντευξή του στην DW. «Οι ασθενείς, οι φιλοσοφικές τους συζητήσεις και οι συνήθειές τους, οι αυστηρές υγειονομικές ρουτίνες που ακολουθούν, τα πολυτελή γεύματα και η εμμονή με το θερμόμετρο: Ο Χανς γίνεται μέρος αυτού του κόσμου».

Μία εποχή ριζικών ανακατατάξεων

Το απομονωμένο σανατόριο στις Άλπεις είναι ένας μικρόκοσμος – καθρέφτης της κρίσης που διανύει μία κοινωνία σε μετάβαση: Τη μετάβαση στον 20ό αιώνα και την εποχή ριζικών ανακατατάξεων.

Η βιομηχανική επανάσταση, η αμφισβήτηση της θρησκείας από την επιστήμη, και βέβαια τα πολιτικά, εθνικιστικά και σοσιαλιστικά κινήματα. Η απώλεια των παραδοσιακών αξιών και η αίσθηση αποπροσανατολισμού οδηγούν σε εντάσεις, ακόμα και επιθετικότητα – κι αυτό μέχρι και στην καλή κοινωνία του Μπέργκοφ.

Από υπέρμαχος του πολέμου, υπερασπιστής της δημοκρατίας

Όταν ο Τόμας Μαν έγραφε το Μαγικό Βουνό, είχε κατά νου τη δική του πολιτική μεταμόρφωση: Άρχισε να γράφει το βιβλίο το 1913 και το ολοκλήρωσε 12 χρόνια αργότερα, ενώ είχε μεσολαβήσει ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος. Ξεκίνησε το έργο ως υποστηρικτής του πολέμου, όπως εξηγεί ο Κάι Σίνα. «Ο Τόμας Μαν παρασύρθηκε από τον ενθουσιασμό του για τον πόλεμο, ένα συναίσθημα που κυρίευσε πολλούς διανοούμενους, καλλιτέχνες και συγγραφείς της εποχής. Όμως, το 1918, όταν η Γερμανία έχασε τον πόλεμο, βρέθηκε τελείως απομονωμένος».

Από τότε έγινε ένας από τους δυναμικότερους πολέμιους του φασισμού. «Αυτό που με εντυπωσιάζει περισσότερο στον Τόμας Μαν», λέει ο Σίνα, «είναι το θάρρος του να επανεξετάσει τις απόψεις του και η ειλικρινής προθυμία του να θέτει υπό αμφισβήτηση τις πεποιθήσεις του. Το Μαγικό Βουνό αποτυπώνει ακριβώς αυτό».

Το Μαγικό Βουνό δεν ασχολείται όμως μόνο με ιδεολογίες, αλλά και με τον θάνατο – στο κάτω-κάτω, οι περισσότεροι ένοικοι φεύγουν από το σανατόριο μέσα σε φέρετρα, καθώς την εποχή εκείνη δεν υπήρχε αντιβίωση. Ταυτόχρονα, όμως, πρόκειται και για μια αστείρευτη δίψα για τη ζωή και τον έρωτα.

Το μυθιστόρημα έγινε παγκόσμια επιτυχία και μεταφράστηκε σε 27 γλώσσες. Για όσους τρομάζουν με την ιδέα της ανάγνωσης ενός βιβλίου 1.000 σελίδων, μία μικρή συμβουλή: Μπορείτε να παραλείψετε μερικές – η ιστορία δεν θα χάσει τη δύναμή της.

Επιμέλεια: Χρύσα Βαχτσεβάνου