Όταν το ποδόσφαιρο συναντά την τέχνη

Τέσσερις φορές κάτοχος του Τσάμπιονς Λιγκ, τέσσερις φορές πρωταθλήτρια Γερμανίας – η Γιοζεφίνε Χένινγκ είχε μία σπουδαία καριέρα. Η πρώην διεθνής με την Εθνική Γερμανίας όμως αποφάσισε να αφήσει τα γήπεδα για χάρη της τέχνης. Και σήμερα, στα πλαίσια του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματος στη Γερμανία, έχει δημιουργήσει διάφορα διαδραστικά καλλιτεχνικά έργα και δημιουργικά εργαστήρια, τα οποία μπορεί κανείς να επισκεφτεί στο Γερμανικό Μουσείο Ποδοσφαίρου στο Ντόρτμουντ.

Η έκθεση “In Motion – Art & Football” καταφέρνει να «παντρέψει» το ποδόσφαιρο με την τέχνη, παρουσιάζοντας πολλά ευρωπαϊκά έργα τέχνης με κεντρικό θέμα τον βασιλιά των σπορ, σε μία εμπειρία καθηλωτική για κάθε επισκέπτη.

Τι σχέση έχουν οι Νταλί, Πόλκε και Λάγκερφελντ με το ποδόσφαιρο;

Πολλοί διάσημοι καλλιτέχνες έχουν φτιάξει έργα με ποδοσφαιρικά στοιχεία. Ο σουρεαλιστής Σαλβαδόρ Νταλί είχε ζωγραφίσει τον συγγραφέα και φίλο του Ζάουμε Μιραβίλιες ως μυώδη ποδοσφαιριστή, ο πασίγνωστος σχεδιαστής μόδας Καρλ Λάγκερφελντ είχε σχεδιάσει μία καρικατούρα του πρώην διεθνή με τη Δυτική Γερμανίας Ούλι Χένες, όταν έγινε γνωστό το σκάνδαλο φοροδιαφυγής του, ενώ ο καλλιτέχνης του γκράφιτι Banksy, ο οποίος διατηρεί την ανωνυμία του, έχει ζωγραφίσει τον “Football Terrorist”, έναν τρομοκράτη που κάνει ανάποδο ψαλιδάκι. Και όλα αυτά τα έργα προβάλλονται ψηφιακά στο Μουσείο Ποδοσφαίρου.

Κάθε χώρα που συμμετέχει στο EURO 2024 εκπροσωπείται με τουλάχιστον έναν καλλιτέχνη στην έκθεση του μουσείου του Ντόρτμουντ, η οποία περιλαμβάνει και πολλά σπάνια έργα που δεν έχουν τύχει ιδιαίτερης προβολής.

Κατά τον προηγούμενο αιώνα το ποδόσφαιρο ήταν κάτι το καινούριο. «Οι καλλιτέχνες ήταν εντυπωσιασμένοι από το πώς το ποδόσφαιρο άρχισε να έχει επίδραση στις ζωές των ανθρώπων. Αν και σήμερα αποτελεί κομμάτι της ζωής μας, τον 20ό αιώνα το ποδόσφαιρο ήταν ένα νέο επίτευγμα», εξηγεί ο διευθυντής του μουσείου Μάνουελ Νόικιρχνερ.

Η παράλληλη ανάπτυξη των τεχνών και του ποδοσφαίρου

Η έκθεση του Μουσείου Ποδοσφαίρου παρουσιάζει την τέχνη και το ποδόσφαιρο ως δύο φαινόμενα που έχουν περισσότερα κοινά στοιχεία απ’ όσα νομίζει κανείς εκ πρώτης όψεως. Οι καλλιτέχνες βρίσκουν πολλά ενδιαφέροντα στοιχεία στο ποδόσφαιρο, όπως την κίνηση και την αθλητικότητα των παικτών. Ιδίως ο φουτουρισμός στις αρχές του 20ού αιώνα, με χαρακτηριστικό παράδειγμα ορισμένους πίνακες του Ουμπέρτο Μποτσιόνι, εστίασε πολύ στις κινήσεις των σωμάτων στον χώρο που μοιάζουν με μεγάλες χορογραφίες.

Επιπλέον, παρά το γεγονός ότι το ποδόσφαιρο έχει εμπορευματοποιηθεί τα τελευταία χρόνια, συνεχίζει να προκαλεί πολύ έντονα συναισθήματα και ψυχολογικές μεταπτώσεις. Μάχες σώμα με σώμα, μάγοι που «μιλούν» στην μπάλα και μονάχα μία λεπτή διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στην ταπείνωση και τον απόλυτο θρίαμβο – και μέσα σε μόλις 90 λεπτά. Πού αλλού υπάρχουν όλα αυτά; Μόνο στο θέατρο και τον κινηματογράφο.

Η έκθεση του μουσείου προσπαθεί να ρίξει φως σε όλες τις πτυχές του ποδοσφαίρου. Όπως και στην πραγματικότητα όμως, έτσι και στην έκθεση οι γυναίκες δεν εκπροσωπούνται όσο οι άνδρες. Ακόμη και στην τέχνη το ποδόσφαιρο είναι περισσότερο… ανδρικό παιχνίδι. Αυτό ωστόσο πρόκειται να αλλάξει, με το Γερμανικό Μουσείο Ποδοσφαίρου να σχεδιάζει ήδη σημαντικές αλλαγές στη μόνιμη έκθεση, προκειμένου να ενισχύσει την παρουσία του γυναικείου ποδοσφαίρου. Η Χένινγκ είναι αισιόδοξη για τη μακροπρόθεσμη εξέλιξη του γυναικείου ποδοσφαίρου.

Στο μουσείο υπάρχει τέλος και μία διαφορετική αίθουσα, στην οποία βρίσκονται τα αυθεντικά τρόπαια των τεσσάρων Παγκοσμίων Κυπέλλων και των τριών Ευρωπαϊκών Πρωταθλημάτων που έχει κατακτήσει η Νατσιονάλμανσαφτ – τα οποία οι επισκέπτες μπορούν να παρατηρήσουν από απόσταση αναπνοής!

Μπορείτε να επισκεφθείτε την έκθεση στο Γερμανικό Μουσείο Ποδοσφαίρου στο Ντόρτμουντ μέχρι τις 25 Ιανουαρίου 2025.

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς