Σπάει το ταμπού της ΕΕ απέναντι στον Άσαντ

Για μεγάλο διάστημα ήταν αδιανόητο για την ΕΕ το ενδεχόμενο να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με έναν πρόεδρο που χρησιμοποιεί τόσο βάναυσα μέσα εναντίον μεγάλης μερίδας του ίδιου του λαού του στο πλαίσιο του συριακού εμφυλίου. Ο πόλεμος μαίνεται τα τελευταία τέσσερα και πλέον χρόνια έχοντας στοιχίσει τη ζωή περισσότερων από 250.000 ανθρώπων.

Ωστόσο, η μέχρι πρότινος αταλάντευτη στάση της ΕΕ φαίνεται να βρίσκεται υπό αναθεώρηση. Η επιδίωξη εκατοντάδων χιλιάδων Σύρων προσφύγων να φθάσουν στην Ευρώπη έχει καταστήσει σαφώς πιο επιτακτική για την ΕΕ την ανάγκη να καταβληθούν προσπάθειες με στόχο τον τερματισμό του συριακού εμφυλίου. Ιδιαίτερα καθοριστική σε αυτό το σημείο αποτελεί η έναρξη των ρωσικών αεροπορικών επιχειρήσεων προς ενίσχυση του Σύρου προέδρου Μπασάρ αλ Άσαντ, γεγονός που εξανεμίζει κάθε ελπίδα για νίκη των δυνάμεων της μετριοπαθούς αντιπολίτευσης και για κατάρρευση του συριακού καθεστώτος.

Ενώπιον της δραματικής αύξησης των προσφυγικών ροών οι υπουργοί Εξωτερικών της ΕΕ αποφάσισαν στο πλαίσιο του σημερινού συμβουλίου υπ. Εξωτερικών στο Λουξεμβούργο να ενισχύσουν τις προσπάθειές τους για την εξεύρεση πολιτικής επίλυσης της σύρραξης στη Συρία. Επιδίωξη είναι ο Μπασάρ αλ Άσαντ να μην παίζει μακροπρόθεσμα κανέναν ρόλο, ωστόσο ορισμένες χώρες δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο διαλόγου ακόμη και με τον Σύρο πρόεδρο. Οι Ευρωπαίοι υπουργοί Εξωτερικων έστειλαν παράλληλα ένα ξεκάθαρο μήνυμα προς τη Ρωσία, καλώντας τη Μόσχα να σταματήσει άμεσα τις αεροπορικές επιθέσεις εναντίον της μετριοπαθούς συριακής αντιπολίτευσης.

Ειρηνική μετάβαση με όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές

Οι υπ. Εξωτερικών τάχθηκαν από το Λουξεμβούργο υπέρ μιας «πολιτικής διαδικασίας» στη Συρία, «η οποία να οδηγήσει σε μια ειρηνική μετάβαση που να συμπεριλαμβάνει όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές». Οι Ευρωπαίοι υπουργοί τόνισαν μεν ότι «δεν μπορεί να υπάρξει διαρκής ειρήνευση στη Συρία κάτω από το σημερινό καθεστώς», διότι αυτό φέρει το μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης για τους νεκρούς και τα εκατομμύρια εκείνων που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους. Κατά τη διάρκεια των διαβουλεύσεων στο Λουξεμβούργο συζητήθηκε το ενδεχόμενο διαπραγματεύσεων με τον Σύρο πρόεδρο, τουλάχιστον σε μια πρώτη φάση προκειμένου να δρομολογηθούν οι διαβουλεύσεις για μια πολιτική μετάβαση στη Συρία.

«Χρειαζόμαστε τη Δαμασκό (σ.σ. τον Άσαντ) με κάποιον τρόπο και χρειαζόμαστε επίσης τους Ρώσους με έναν διαφορετικό τρόπο», δήλωσε ο Ζαν Άσελμπορν, υπουργός Εξωτερικών του Λουξεμβούργου, που ασκεί την προεδρία της ΕΕ για το τρέχον εξάμηνο. Ο ίδιος σκιαγράφησε το πλαίσιο επισημαίνοντας ότι είναι «σαφέστατο» ότι «το μέλλον της Συρίας» δεν είναι ο Άσαντ, ωστόσο θα πρέπει να αποφευχθεί το ενδεχόμενο πολιτικού κενού εν μέσω μεταβατικής φάσης.

Σύμφωνα με τον Ισπανό υπουργό Εξωτερικών Χοσέ Μανουέλ Γκαρθία-Μαργκάλο, η διεξαγωγή διαπραγματεύσεων για τη Συρία «είναι εφικτή μόνο εφόσον καθίσει στο τραπέζι του διαλόγου και το καθεστώς του Άσαντ, ακόμη κι αν δεν μπορεί να αποτελεί τμήμα του μέλλοντος της Συρίας». Ο Βρετανός ομόλογός του, Φίλιπ Χάμοντ, δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο να τηρηθεί ελαστική στάση απέναντι στον Άσαντ, εκφράζοντας όμως τον προβληματισμό ότι «αν επιχειρήσουμε να συνεργαστούμε με τον Άσαντ, θα οδηγήσουμε την αντιπολίτευση στα χέρια του Ισλαμικού Κράτους».

Ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Φρανκ-Βάλτερ Στάινμαϊερ είχε εμφανιστεί ήδη από την άνοιξη πιο διαλλακτικός απέναντι στο ενδεχόμενο διαπραγματεύσεων με τη συριακή ηγεσία, κάτι που δεν απέκλεισε κατηγορηματικά. Σαφέστερη κατέστη η αλλαγή προσέγγισης της Γερμανίας πριν από μερικές εβδομάδες, όταν η καγκελάριος Άγκελα Μέρκελ δήλωσε από τις Βρυξέλλες -μετά το πέρας της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ για το προσφυγικό στις 23 Σεπτεμβρίου- ότι «απαιτούνται συνομιλίες με πολλούς παράγοντες, ανάμεσά τους και με τον Άσαντ».

Διαφοροποίηση της Γαλλίας

Κι ενώ έντονες ζυμώσεις βρίσκονται σε εξέλιξη, η Γαλλία φαίνεται να εμμένει στην αυστηρή γραμμή της απέναντι στον Σύρο πρόεδρο. Δεν είναι δυνατόν να οδηγηθούν σε ίδιο τραπέζι η μετριοπαθής, δημοκρατική αντιπολίτευση με τον «δήμιο του ίδιου του λαού του», είχε δηλώσει πρόσφατα ο Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ. Μία γραμμή που δεν φαίνεται να έχει εγκαταλείψει η Γαλλία, αν κρίνει κανείς από τις σημερινές δηλώσεις του Γάλλου υφυπουργού Αρλέμ Ντεζίρ, ο οποίος τόνισε στο Λουξεμβούργο ότι και η πολιτική μετάβαση στη Συρία «πρέπει» να πραγματοποιηθεί χωρίς τον Άσαντ.

Ένα ισχυρό επιχείρημα όσων δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο να διαπραγματευθούν με το συριακό καθεστώς είναι οι εξελίξεις στο Ιράκ μετά την κατάρρευση του καθεστώτος του Σαντάμ Χουσεΐν. «Από το Ιράκ διδαχθήκαμε ότι δεν θα πρέπει απαραιτήτως να καταστρέφει κανείς διά μιας τις δομές προκαλώντας την πλήρη κατάρρευση του κράτους», επισήμανε ανώνυμα διπλωματική πηγή.

Άρης Καλτιριμτζής (dpa, afpd)