Σλοβενία: Εχθροί του έθνους οι ανεξάρτητοι δημοσιογράφοι

Το να τιμάς τον Μπλαζ Ζγκάγκα με βραβείο ελευθερίας είναι «σαν να δίνεις στον δολοφόνο μιας γυναίκας βραβείο για τα δικαιώματα των γυναικών». Συντάκτης του ιδιαίτερα προσβλητικού αυτού tweet δεν είναι κάποιο μεταμεσονύκτιο μεθυσμένο τρολ, αλλά ένας παλαίμαχος της σλοβενικής πολιτικής ονόματι Μπράνκο Γκριμς, βουλευτής του κυβερνώντος «Σλοβενικού Δημοκρατικού Κόμματος». Τέτοιες ανοίκειες επιθέσεις εναντίον δημοσιογράφων είναι δυστυχώς η πικρή καθημερινότητα στη Σλοβενία. Ακόμη και ο πρωθυπουργός Γιάνεζ Γιάνσα έχει χαρακτηρίσει τον Ζγκάγκα δημοσίως «ψεύτη» ο οποίος  «εκθέτει τη δημοσιογραφική κοινότητα όσο κανείς άλλος στη σλοβενική ιστορία».

Οι τελευταίες επιθέσεις εναντίον του γνωστού δημοσιογράφου οφείλονται στο γεγονός ότι κατηγόρησε πρόσφατα κυβερνητικούς παράγοντες για πρόκληση χάους αλλά και για παθητική δωροδοκία στο πλαίσιο της αγοράς μασκών και αναπνευστήρων. Το γεγονός ότι ο Ζγκάγκα τιμήθηκε την περασμένη εβδομάδα και με το βραβείο της Ελευθερίας του Λόγου από τη Deutsche Welle ήταν για την κυβέρνηση η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι.

«Όποιος δεν γράφει υπέρ μας είναι εναντίον μας»

Ο δημοσιογράφος βρίσκεται εδώ και χρόνια στο στόχαστρο της πολιτικής. Όντας ένας από τους βασικούς εκπροσώπους της αποκαλυπτικής δημοσιογραφίας στη Σλοβενία είχε συμμετάσχει προ δεκαετίας στις δημοσιογραφικές έρευνες που αφορούσαν το σκάνδαλο δωροδοκίας σε υπόθεση αγοράς τεθωρακισμένων, με πρωταγωνιστές άτομα από το περιβάλλον του νυν πρωθυπουργού. Ο Ζγκάγκα δεν θεωρείται πλέον παρατηρητής, αλλά αντίπαλος και εχθρός. Οποιαδήποτε κριτική του προσέγγιση εκλαμβάνεται από το στρατόπεδο του Γιάνσα ως κήρυξη πολέμου.

Το σύνθημα «όποιος δεν γράφει υπέρ μας είναι εναντίον μας» απέκτησε πρόσφατα και νομική υπόσταση. Την Τετάρτη το ανώτατο δικαστήριο της χώρας έκρινε ότι ο πρωθυπουργός έχει το δικαίωμα να αποκαλεί δυο δημοσιογράφους της δημόσιας τηλεόρασης «φθηνές πόρνες». Ως αρχηγός της αντιπολίτευσης ο Γιάνσα και κατονομάζοντας τις δυο δημοσιογράφους είχε γράψει στo Facebook ότι «οίκοι ανοχής προσφέρουν φθηνές υπηρεσίες από ξεπεσμένες πόρνες», η μία για 30, η άλλη για 35 ευρώ. Με το επιχείρημα ότι πρόκειται για μια διαμάχη που λαμβάνει χώρα δημοσίως οι σλοβένοι δικαστές έκριναν ότι δεν υπάρχει κάτι το μεμπτό.

Φίλος ή εχθρός

Και κάπως έτσι τροφοδοτείται και ο διαχωρισμός μεταξύ φίλα και εχθρικά διακείμενων μέσων ενημέρωσης στη χώρα. «Φιλικά» θεωρούνται δυο κανάλια του τηλεοπτικού δικτύου Νova24, ορισμένες εφημερίδες όπως η κομματική φυλλάδα Demokracija αλλά και 20 περίπου ιστοσελίδες. Μεταξύ αυτών και η Siol.net που θεωρούνταν από τα σοβαρά και αξιόπιστα μέσα μέχρι που η κυβέρνηση επέβαλε την αντικατάσταση του αρχισυντάκτη.

Η χώρα των δυο εκατομμυρίων κατοίκων έχει γενικότερα μικρό αριθμό δημοσιογραφικών οργανισμών και μέσων. Διαθέτει μόλις επτά εφημερίδες, με την Delo (Η εργασία), να θεωρείται σοβαρή και ουδέτερη.

Σκληρές μάχες δίνονται στη δημόσια τηλεόραση όπου οι δημοσιογράφοι αγωνίζονται καθημερινό για την ανεξαρτησία τους. Οι επιθέσεις του Γιάνσα και των ανθρώπων του εναντίον των δημοσιογράφων έχουν μακρύ ιστορικό. Όταν εξελέγη στην πρωθυπουργία για πρώτη φορά το 2004, πάνω από 500 δημοσιογράφοι - σχεδόν το σύνολο του κλάδου - διαμαρτυρήθηκαν δημόσια για την καταπάτηση των ελευθεριών τους. Το 2015 ο Γιάνσα άλλαξε τακτική προχωρώντας σε ίδρυση του δικού του τηλεοπτικού σταθμού, του Nova24, που εξελίχθηκε σε φερέφωνο του εθνολαϊκιστικού του κόμματος. Οι μεταγραφές προσώπων από το κανάλι στο κόμμα και αντίστροφα είναι συχνό φαινόμενο. Ο πρώην διευθυντής του Nova24, για παράδειγμα, είναι σήμερα υπουργός Εσωτερικών της χώρας. Οι «δημοσιογράφοι» του καναλιού δεν έχουν ουσιαστικές επαφές με τον υπόλοιπο δημοσιογραφικό κόσμο της χώρας και έχουν μάλιστα τον δικό τους σύνδεσμο.

Την «τιμητική» τους στην εκστρατεία της κυβέρνησης κατά δημοσιογράφων έχουν ακόμη και διεθνή μέσα ενημέρωσης που παρουσιάζονται ως «εχθρικά στρατεύματα», μεταξύ αυτών και το Spiegel. Στο κάδρο των εχθρών του έθνους μπήκε τώρα φυσικά και η Deutsche Welle. «Στον πόλεμο κατά του Γιάνσα αριστεροί ακτιβιστές κατάφεραν να κερδίσουν την εύνοια δυο γνωστών διεθνών ΜΜΕ», έγραψε πρόσφατα ο διαδικτυακός τόπος Domovina (Πατρίδα), παραπέμποντας στον Guardian και τη Deutsche Welle.

Νόρμπερτ Μάπες-Νίντεκ

Επιμέλεια: Κώστας Συμεωνίδης