«Σκίτσα για το ολοκαύτωμα»

Το Ιράν δεν άργησε να απαντήσει στο ζήτημα των επίμαχων σκίτσων του Μωάμεθ που είχαν προκαλέσει εντονότατες αντιδράσεις στον μουσουλμανικό κόσμο. Με μία έκθεση που εγκαινιάστηκε τη Δευτέρα και όπου παρουσιάζονται σκίτσα για το ολοκαύτωμα, οι Ιρανοί θέλουν, όπως λένε, να εξακριβώσουν τα όρια αντοχής της ελευθερίας του τύπου στη Δύση. Η έκθεση είναι το αποτέλεσμα σχετικού διαγωνισμού που διοργάνωσε πριν από λίγους μήνες ιρανική εφημερίδα.

Η πρώτη έκθεση που παρουσιάζεται στο νέο μουσείο σύγχρονης παλαιστινιακής τέχνης στο κέντρο της ιρανικής πρωτεύουσας, είναι το αποτέλεσμα του «διεθνούς διαγωνισμού σκίτσων για το ολοκαύτωμα», στο οποίο καλούσε πριν από λίγους μήνες, τον Φεβρουάριο, η ιρανική εφημερίδα Hamshari. Η έκθεση θεωρείται η απάντηση του Ιράν στο ζήτημα των επίμαχων σκίτσων του Μωάμεθ που είχαν προκαλέσει τις εντονότατες αντιδράσεις του μουσουλμανικού κόσμου. Αντιδράσεις είχε προκαλέσει αρχικώς και ο διαγωνισμός αυτός της εφημερίδας, σε σημείο μάλιστα που η διεύθυνση εξέταζε σοβαρά το ενδεχόμενο να τον ακυρώσει. Ένθερμη υποστήριξη βρήκαν στο πρόσωπο του Μασούντ Σοντσάι, διευθυντή της λεγόμενης «Εστίας των γελοιογράφων» στην Τεχεράνη, που διοργανώνει και στηρίζει διεθνείς διαγωνισμούς σκίτσων:

«Μετά τη δημοσιοποίηση των προσβλητικών σκίτσων του Μωάμεθ», λέει ο ίδιος, «αρχίσαμε να μιλάμε και πάλι για το ολοκαύτωμα και αντιμετωπίσαμε δύο βασικά ερωτήματα: πρώτον, ποια είναι τα όρια της ελευθερίας του τύπου στη Δύση, και δεύτερον, πώς είναι δυνατόν να μπορούν γελοιογράφοι στη Δύση να προσβάλουν τον Μωάμεθ χωρίς αυτό να έχει συνέπειες, αλλά να τιμωρούνται όταν κάνουν θέμα το ολοκαύτωμα;».

Στόχος, όπως λέει, να σπάσουν κάτι που στο Ιράν θεωρείται «δυτικό ταμπού», την άρνηση του ολοκαυτώματος. Στο διαγωνισμό συμμετείχαν 1193 γελοιογράφοι από 61 χώρες. Από τα σκίτσα επελέγησαν 204 καρικατούρες, οι οποίες και παρουσιάζονται τώρα στην έκθεση. Στις 24 Αυγούστου θα ανακοινωθεί το όνομα του νικητή που θα λάβει το χρηματικό έπαθλο των 12.000 δολαρίων.

Στην είσοδο του μουσείου υπάρχει ένα σκίτσο που μάλλον ανταποκρίνεται περισσότερο από κάθε άλλο στην αρχική ιδέα των διοργανωτών του διαγωνισμού: ένα χέρι με το εβραϊκό άστρο του Δαβίδ κρατά ένα μπαλόνι στο οποίο αναγράφεται «ολοκαύτωμα». Από αριστερά φαίνεται ένα άλλο χέρι που φέρει την αναγραφή «Ιράν» και το οποίο κρατά μία μεγάλη βελόνα, έτοιμη να σπάσει το μπαλόνι. Η καρικατούρα αυτή εντάσσεται στη σειρά των σκίτσων που θέλουν να απομυθοποιήσουν το ολοκαύτωμα. Άλλα έχουν ως θέμα τη μοίρα των Παλαιστινίων. Εδώ προβάλλεται, σύμφωνα με τον διευθυντή του μουσείου, «η προσπάθεια του Ισραήλ να εκμεταλλευτεί το ολοκαύτωμα για να δικαιολογήσει την κακοποίηση και την εξόντωση των Παλαιστινίων. Ένα άλλο θέμα είναι η εξίσωση της ισραηλινής πολιτικής με την πολιτική των ναζί. Σε ένα από τα σκίτσα φαίνεται ο Χίτλερ μέσα σε ένα τεθωρακισμένο που καταστρέφει σπίτια Παλαιστινίων.

Στους επισκέπτες πάντως φαίνεται να αρέσει αυτό που βλέπουν: «Μου αρέσει το σκίτσο με το άγαλμα της ελευθερίας στη Νέα Υόρκη», λέει μία νεαρή φοιτήτρια. «Το σκίτσο δείχνει ότι στη Δύση όλοι μιλούν για ελευθερία, ωστόσο κανείς δεν φαίνεται να πιστεύει πραγματικά σε αυτήν».

Δύο είναι τα βασικά στοιχεία που συγκρατεί κανείς επισκεπτόμενος την έκθεση αυτή: αφενός ότι τα σκίτσα είναι έργο πολύ ταλαντούχων γελοιογράφων που ομολογουμένως εκμεταλλεύονται με ανησυχητικό τρόπο το ταλέντο τους. Αφετέρου είναι ιδιαίτερα ανησυχητική η αφέλεια και περισσότερο η άγνοια για την ιστορική αλήθεια, που παρουσιάζεται ως σχεδόν κάτι το αυτονόητο.