Σελήνη, μια ανεξερεύνητη πηγή πρώτων υλών

Από τότε που για πρώτη φορά ο Αμερικανός αστροναύτης Νιλ Άρμστρονγκ πάτησε το πόδι του στη Σελήνη αναφωνώντας «ένα μικρό βήμα για τον άνθρωπο, ένα τεράστιο για την ανθρωπότητα», έχουν περάσει πολλές δεκαετίες και έχουν μεσολαβήσει πολλές αποστολές στο φεγγάρι. Σήμερα η κατανόηση της Σελήνης έχει φτάσει σε ένα υψηλό επίπεδο και οι επιστήμονες διατείνονται ότι γνωρίζουν τα πάντα για τον γειτονικό πλανήτη. Ή καλύτερα σχεδόν τα πάντα.

Χάρη στην πρόοδο της τεχνολογίας και της επιστήμης σήμερα πολλές ιδιωτικές εταιρείες έχουν εκφράσει ενδιαφέρον να ξεκινήσουν τις δικές τους ερευνητικές αποστολές στο διάστημα. Η Tesla και η SpaceΧ έχουν ως μεγαλεπήβολο στόχο να δημιουργήσουν «αποικία» στον Άρη αλλά και να διοργανώνουν τουριστικά ταξίδια στη Σελήνη. Όμως μεγάλο ενδιαφέρον έχουν αρχίσει να δείχνουν και πολλές επενδυτικές εταιρείες για εξόρυξη ορυκτών πρώτων υλών αλλά και ευγενών μετάλλων, όπως ο χρυσός, από το υπέδαφος της Σελήνης. Όπως εκτιμούν ειδικοί το υπέδαφος της Σελήνης είναι πιθανότατα πλούσιο και σε Ήλιο-3.

Ποια χημικά στοιχεία υπάρχουν στη Σελήνη;

Σύμφωνα με τον καθηγητή αστροβιολογίας και επιστήμης των πλανητών Ίαν Κρόφορντ στο Πανεπιστήμιο του Μπίρμπεκ του Λονδίνου: «Καθώς προχωρά η εξερεύνηση των πλανητών, αυξάνεται και η πιθανότητα στο μέλλον να είναι δυνατή η άντληση ενεργειακών πόρων και άλλων υλικών από άλλους πλανήτες». Προς το παρόν, όπως σημειώνει ο ίδιος, αυτή η προοπτική ενδιαφέρει κυρίως ιδιώτες επενδυτές. «Θα μπορούσαμε θεωρητικά στο μέλλον να δημιουργήσουμε βάσεις εξόρυξης, όπως στην Ανταρκτική. Οι βάσεις αυτές θα μπορούσαν να λειτουργούν εξ ολοκλήρου με φυσικούς πόρους από τη Σελήνη, αντί να μεταφέρονται από τη γη».

Ο Ίαν Κρόφορντ αναφέρει χαρακτηριστικά ότι «κάθε χημικό στοιχείο που βρίσκεται στον περιοδικό πίνακα της γης, ανιχνεύεται επίσης στη Σελήνη. Ειδικότερα το Ήλιο-3 της Σελήνης θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για την κάλυψη ενεργειακών αναγκών στη γη, δεδομένου ότι χρησιμοποιείται σε πυρηνικούς σταθμούς για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Έτσι λοιπόν αυξάνονται οι φωνές υπέρ της εκμετάλλευσης του χημικού αυτού στοιχείου που μπορεί να μας δώσει η Σελήνη».

Ο ίδιος βέβαια εκφράζει επιφυλάξεις τόσο ως προς την πιθανολογούμενη πραγματική ποσότητα Ήλιου-3 στο φεγγάρι όσο και ως προς την μακροπρόθεσμη συμβολή μιας τέτοιας μεγαλόπνοης και κοστοβόρας επένδυσης στην κάλυψη αναγκών πίσω στη γη. «Εάν έχεις τα χρήματα να επενδύσεις στο πεδίο της ενεργειακής ασφάλειας στο μέλλον, δεν έχει νόημα να επενδύσεις σε άλλη μια μη ανανεώσιμη πηγή, όπως το Ήλιο-3, αλλά πολύ περισσότερο σε άλλες ανανεώσιμες μορφές ενέργειας στη γη».

Νέα νομικά ζητήματα

Όμως εάν υποθέσουμε ότι πράγματι ξεκινούν αποστολές εκμετάλλευσης του διαστήματος, ποιος θα έχει την κυριότητα των εκάστοτε σεληνιακών εδαφών; Σύμφωνα με τον Ίαν Κρόφροντ, το ζήτημα των κυριαρχικών δικαιωμάτων στο διάστημα ρυθμίζεται από τη Διεθνή Σύμβαση για το Διάστημα του 1967 (Στα ελληνικά: Συνθήκη επί των Αρχών που Διέπουν τη Δραστηριότητα των Κρατών κατά την Εξερεύνηση και Χρησιμοποίηση του Διαστήματος, συμπεριλαμβανομένης της Σελήνης και των Άλλων ουράνιων Σωμάτων).

Το κείμενο αυτό διεθνούς δικαίου ορίζει καταρχήν ότι κανένα κράτος δεν μπορεί να κατέχει εδάφη στο διάστημα, στη Σελήνη ή άλλους πλανήτες. Όμως, όπως επισημαίνει ο βρετανός καθηγητής, η σύμβαση αυτή δεν προέβλεψε τίποτα για το ενδεχόμενο απόκτησης ιδιοκτησιακών δικαιωμάτων πάνω σε ορυκτές ύλες από ιδιώτες επενδυτές. Κατά τη γνώμη του λοιπόν, θα πρέπει να αναθεωρηθεί για να συμπεριλάβει και τις μελλοντικές αποστολές έρευνας και οικονομικής εκμετάλλευσης από ιδιώτες. Κι αυτό διότι όλα δείχνουν ότι κάπως έτσι θα διαγραφεί το μέλλον. 

Σαρλότα Λόμας, DW/ Δ. Κυρανούδη