Πώς αντιμετωπίζει ο αθλητικός κόσμος τις τρανς αθλήτριες;
9 Οκτωβρίου 2023
Οι συζητήσεις γύρω από το θέμα των τρανσέξουαλκαι του αθλητισμού απασχολούν τους αθλητές και τις αθλητικές ενώσεις εδώ και χρόνια. Στο Βερολίνο, στο Παγκόσμιο Κύπελλο Κολύμβησης (6-8 Οκτωβρίου 2023), θα εισαχθεί μία νέα κατηγορία διαγωνισμού ειδικά για τους τρανς αθλητές.
Όταν η Αμερικανίδα και τρανσέξουαλ Λία Τόμας κέρδισε τον κολεγιακό τίτλο των Η.Π.Α. στα 500 μέτρα ελεύθερο το 2022, προκάλεσε αίσθηση. Στόχος της είναι τώρα οι Ολυμπιακοί Αγώνες στο Παρίσι το 2024. «Είμαι μια γυναίκα όπως όλες οι άλλες στην ομάδα. Δεν ξέρω ακριβώς ποιο είναι το μέλλον μου στην κολύμβηση, αλλά θα ήθελα να συνεχίσω», δήλωσε η Τόμας.
Ένα αμφιλεγόμενο ζήτημα
Οι άνδρες που αυτοπροσδιορίζονται ως τρανσέξουαλ και γυναίκες έχουν πλεονεκτήματα έναντι των γυναικών όσον αφορά τη δύναμη και την αντοχή, παρά την ορμονοθεραπεία για να γίνει το σώμα τους γυναικείο. Επειδή οι άνδρες έχουν από τη φύση τους μεγαλύτερη καρδιά και πνεύμονες, περισσότερη μυϊκή μάζα και χαμηλότερο ποσοστό σωματικού λίπους - στοιχεία που και η φαρμακευτική θεραπεία δεν μπορεί να αντισταθμίσει, όπως δείχνει μελέτη που δημοσιεύθηκε στο British Journal of Sports Medicine το 2020. Αντιθέτως, μετά από ορμονική θεραπεία με τεστοστερόνη, οι διεμφυλικές γυναίκες είχαν αντίστοιχες επιδόσεις με τους άνδρες σε κάμψεις και ταχύτητα και υπερείχαν των γυναικών. Σύμφωνα με τη μελέτη και παρά τη θεραπεία με ορμόνες που καταστέλλουν την τεστοστερόνη, η υπεροχή αυτή παραμένει για τουλάχιστον ένα έτος, ενώ σύμφωνα με άλλες μελέτες ακόμη και για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.
Οι πιο γνωστές περιπτώσεις
Εκτός από την κολυμβήτρια Λία Τόμας, τα φώτα της δημοσιότητας είχε τραβήξει και η Νεοζηλανδή αρσιβαρίστρια Λόρελ Χάμπαρντ. Η Χάμπαρντ πέρασε την εφηβεία ως αγόρι και υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση αλλαγής φύλου το 2012 σε ηλικία 23 ετών. Έκτοτε, αγωνίζεται σε αγώνες γυναικών. Το 2021 έγινε η πρώτη τρανσέξουαλ γυναίκα που αγωνίστηκε στους Ολυμπιακούς Αγώνες.
Η περίπτωση της Νοτιοαφρικανής αθλήτριας στίβου Κάτερ Σεμένια είναι διαφορετική. Αν και δεν είναι τρανσέξουαλ, η Σεμένια έχει - σε αντίθεση με τις cis γυναίκες, οι οποίες έχουν δύο χρωμοσώματα Χ - ένα χρωμόσωμα Χ και ένα χρωμόσωμα Υ, δηλαδή τον αρσενικό γονότυπο. Εξωτερικά, ωστόσο, μοιάζει με γυναίκα και ως εκ τούτου κατατάχθηκε επίσης ως γυναίκα κατά τη γέννησή της. Ωστόσο, η Σεμένια έχει φυσικά αυξημένα επίπεδα τεστοστερόνης, μεγαλύτερη μυϊκή μάζα, υψηλότερο επίπεδο αιμοσφαιρίνης στο αίμα και συνεπώς υψηλότερες επιδόσεις.
Οι κανονισμοί των αθλητικών ομοσπονδιών
Η παγκόσμια ομοσπονδία κολύμβησης World Aquatics αποφάσισε το 2022 να αποκλείσει τις τρανσέξουαλ κολυμβήτριες από τους αγώνες γυναικών σε μεγάλες διοργανώσεις όπως οι Ολυμπιακοί Αγώνες και τα Παγκόσμια Πρωταθλήματα. Εξαιρέσεις επιτρέπονται μόνο εάν η αλλαγή φύλου έχει πραγματοποιηθεί πριν από την ηλικία των 12 ετών, δηλαδή πριν την εφηβεία. Ταυτόχρονα, όμως, το World Aquatics δεσμεύτηκε να δημιουργήσει μια ανοικτή κατηγορία για όλους τους κολυμβητές, η οποία θα κάνει το ντεμπούτο της στο Παγκόσμιο Κύπελλο του Βερολίνου με αγώνες 50 και 100 μέτρων σε όλα τα στυλ κολύμβησης.
Όσον αφορά τον στίβο, οι τρανς γυναίκες αποκλείονται από τις παγκόσμιες κατατάξεις γυναικών από τις 31 Μαρτίου 2023, εάν έχουν περάσει εφηβεία ως αγόρια, ανεξαρτήτως από τα τρέχοντα επίπεδα τεστοστερόνης τους. Η συγκέντρωση τεστοστερόνης στο αίμα, από την άλλη πλευρά, είναι καθοριστική για το επιτρεπτό της συμμετοχής γυναικών όπως η Κάστερ Σεμένια.
Ο κανονισμός της Γερμανικής Ομοσπονδίας Ποδοσφαίρου (DFB) ορίζει ότι «οι παίκτες με την καταχώρηση της ιδιότητας "μη καθορισμένος" […] θα μπορούν να αποφασίζουν οι ίδιοι αν θα τους παραχωρηθεί δικαίωμα συμμετοχής σε γυναικεία ή ανδρική ομάδα». Αυτό ισχύει και για τους τρανσέξουαλ παίκτες «εφόσον η αθλητική δραστηριότητα κατά τη λήψη φαρμάκων δεν επηρεάζει την υγεία των ενδιαφερόμενων προσώπων».
Στην επαγγελματική ένωση τενιστών WTA, ο κανονισμός επιτρέπει τη συμμετοχή στις παίκτριες που έχουν δηλώσει ότι «η ταυτότητα φύλου είναι γυναικεία», εφ’ όσον αυτή η δήλωση έχει διάρκεια τουλάχιστον τεσσάρων χρόνων. Επιπλέον, ο παίκτης θα πρέπει να υποβληθεί σε ορμονική θεραπεία για την αλλαγή φύλου, ενώ καθοριστικά είναι και τα επίπεδα τεστοστερόνης.
Ποιες είναι οι αντιδράσεις;
Όσον αφορά το τένις, η πρώην παίκτρια παγκόσμιας κλάσης Μαρτίνα Ναβρατίλοβα δεν τρέφει καμία απολύτως συμπάθεια για τις τρανς αθλήτριες που αγωνίζονται σε γυναικείες διοργανώσεις.
Όταν η τρανς Αλίσια Ρόουλι Rowley κέρδισε ένα τουρνουά γυναικών άνω των 55 ετών, προκάλεσε την έντονη αντίδραση της Ναβρατίλοβα, η οποία έγραψε στο X (πρώην Twitter) πως «το γυναικείο τένις δεν είναι για αποτυχημένους άνδρες αθλητές, ανεξαρτήτως πόσων χρονών είναι».
Η εισαγωγή της ανοικτής κατηγορίας στο Παγκόσμιο Κύπελλο Κολύμβησης στο Βερολίνο δέχθηκε επίσης κριτική: «Μας εκπλήσσει το γεγονός ότι η δημιουργία μιας ειδικής κατηγορίας πλασάρεται ως επιτυχημένη διαδικασία συμπερίληψης», δήλωσε η Μάρα Γκέρι από το εθνικό συμβούλιο της Ένωσης Λεσβιών και Γκέι στη Γερμανία (LSVD). Αντιθέτως, η ειδική αυτή κατηγορία αποτελεί περισσότερο «ένα βήμα προς τα πίσω στον αγώνα για αποδοχή και ισότητα».
Στο ποδόσφαιρο, από την άλλη πλευρά, η στάση της DFB τυγχάνει ευρύτερης αποδοχής. «Αποδεικνύεται πως η DFB προσπαθεί να προωθήσει την αποδοχή και τη συμμετοχή των ΛΟΑΤΚΙ ατόμων στο ποδόσφαιρο», δήλωσε ο Σβεν Λέμαν, πολιτικός των Πρασίνων και εκπρόσωπος των queer στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση.
Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς