Νέα δυναμική μεταξύ Κοσόβου - Σερβίας;

Ενδιαφέρουσες κινήσεις προσέγγισης καταγράφονται το τελευταίο διάστημα στα Βαλκάνια. Ενώ από το τέλος του 2018 Σερβία και Κοσσυφοπέδιο έχουν διακόψει τον μεταξύ τους διάλογο, στην πρώην διακεκαυμένη ζώνη της πρώην Γιουγκοσλαβίας κάτι φαίνεται να αλλάζει. Μέσα σε μερικούς μήνες ο αμερικανός πρέσβης στο Βερολίνο Ρίτσαρντ Γκρενέλ, ως ειδικός εντεταλμένος για την περιοχή, έκανε τις δύο πλευρές να υπογράψουν τρία πολύ σημαντικά σχέδια υποδομών.

Φιλόδοξες προθέσεις

Καταρχήν στις 20 Ιανουαρίου υπεγράφη στο Βερολίνο διακήρυξη προθέσεων για την επανέναρξη λειτουργίας της αεροπορικής σύνδεσης ανάμεσα στο Βελιγράδι και την Πρίστινα. Αεροσκάφη της θυγατρικής της Lufthansa, της Eurowings, θα εκτελούν πτήση ανάμεσα στις δύο πρωτεύουσες. Πότε θα γίνει πράξη αυτή η συμφωνία, παραμένει άγνωστο. Τόσο οι ΗΠΑ, όσο και η ΕΕ και το ΝΑΤΟ, αλλά και εκπρόσωποι των δύο χωρών, έκαναν λόγο για ένα «ιστορικό ντιλ» που θα συμβάλει στην επιτάχυνση της μεταφοράς ανθρώπων και προϊόντων στην περιοχή της Δυτικών Βαλκανίων. Αλλά το πιο σημαντικό βήμα έγινε στο περιθώριο της Διάσκεψης για την Ασφάλεια του Μονάχου. Εκπρόσωποι των δύο βαλκανικών χωρών υπέγραψαν συμφωνία προθέσεων για τη σταδιακή ομαλοποίηση της οδικής και σιδηροδρομικής αρτηρίας ανάμεσα στη Σερβία και το Κοσσυφοπέδιο. Αλλά επειδή οι υποδομές βρίσκονται σε ελεεινή κατάσταση και θα χρειαστούν πολλές επενδύσεις, δεν είναι σαφές, πότε θα δοθούν στην κυκλοφορία. Παρόλα αυτά ο σέρβος πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσιτς και ο κοσοβάρος πρόεδρος Χασίμ Θάτσι, παρόντος και του αμερικανού πρέσβη, έκαναν λόγο για «ένα ακόμη καλό βήμα». 

Αλλά και ο πρόεδρος Τραμπ έδειξε ικανοποίηση και ενθάρρυνε τις δύο πλευρές, να κάνουν κι άλλα βήματα για να διευθετήσουν τις διαφορές τους, που διαρκούν πάνω από δύο δεκαετίες. Ο Ρίτσαρντ Γκρενέλ τόνισε ωστόσο ότι η πρόθεσή του είναι να προωθήσει το διάλογο μεταξύ Βελιγραδίου και Πρίστινας μέσω οικονομικών εξελίξεων, αφήνοντας στην άκρη τις πολιτικές πτυχές της διένεξης. Εάν πιστέψουμε στις προθέσεις του αμερικανού προέδρου και του έμπιστού του Γκρενέλ, εντός του έτους και πριν από τις προεδρικές εκλογές στις 3 Νοεμβρίου, προγραμματίζεται υπογραφή μεγάλης συμφωνίας. Μέχρι τότε οι δύο πλευρές θα πρέπει να συναινέσουν σε ομαλοποίηση των σχέσεών τους και έτσι να βάλουν  ένα λιθαράκι στην αρχιτεκτονική ειρήνης στα Βαλκάνια.

Σημείο τριβών οι δασμοί

Μέχρι τότε όμως ο δρόμος είναι μακρύς. Φάνηκε και σε ένα πάνελ για τα Δυτικά Βαλκάνια στη Διάσκεψη για την Ασφάλεια του Μονάχου, το οποίο έγινε κεκλεισμένων των θυρών. Για πρώτη φορά από την ανάληψη των καθηκόντων ο νέος πρωθυπουργός τους Κοσόβου Άλμπιν Κούρτι συναντήθηκε με τον σέρβο πρόεδρο Αλεξάντερ Βούσιτς. Από καλά πληροφορημένες πηγές της DW έγινε γνωστό ότι στις συζητήσεις τους δημιουργήθηκαν μεγάλες εντάσεις, που εξηγούνται από τις διαφορές που χωρίζουν τους δύο πολιτικούς.

Από το περιβάλλον Κούρτι διέρρευσε ότι για τη συμφωνία προθέσεων που αφορά στην ομαλοποίηση της σιδηροδρομικής σύνδεσης ανάμεσα στις δύο πρωτεύουσες, δεν είχε ενημερωθεί και ότι εγκρίθηκε από την προηγούμενη και όχι από τη δική του κυβέρνηση. Είναι σαφές ότι χωρίς τη βούληση της κυβέρνησης Κούρτι και του κοινοβουλίου είναι σχεδόν αδύνατο να εφαρμοστεί η συμφωνία, που έχει υπογράψει ο πρόεδρος Θάτσι. Σε αντίθεση με τον σέρβο πρόεδρο, ο αλβανός ομόλογός του διαθέτει πιο ισχυρό αντιπροσωπευτικό ρόλο.

Ο διάλογος μεταξύ Βελιγραδίου-Πρίστινας διεκόπη, όταν τον Οκτώβριο του 2018, σε αντίποινα για τον πολιτικό αποκλεισμό που επέβαλε το Βελιγράδι, η τότε κυβέρνηση του Κοσσυφοπεδίου αποφάσισε την επιβολή δασμών σε σερβικά προϊόντα ύψους 100%. Τώρα η νέα κυβέρνηση στην Πρίστινα εξήγγειλε ότι είναι πρόθυμη να άρει τους δασμούς στη βάση αμοιβαιότητας. «Τα ίδια μέτρα που παίρνει η Σερβία εναντίον του Κοσσυφοπεδίου, τα ίδια θα χρησιμοποιήσιμε κι εμείς εναντίον της Σερβίας» είπε ο Κούρτι σε συνέντευξη στη DW. Ο αμερικανός πρόεδρος, ο Ρίτσαρντ Γκρενέλ και εκπρόσωποι της ΕΕ, ζητούν από την Πρίστινα, να άρει όλα τα αντίποινα σε βάρος της Σερβίας. Κάτι που δεν διαφαίνεται στον ορίζοντα. Εκείνο που διαφαίνεται είναι ότι αυτή η χρονιά θα είναι αποφασιστική για τυχόν ομαλοποίηση των σχέσεων μεταξύ Σερβίας και Κοσσυφοπεδίου.

Μπάχρι Κάνι

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου