Μπορεί να κυβερνήσει η Αριστερά;

«Μεταξύ επανάστασης και διακυβέρνησης» βλέπει την Αριστερά η εφημερίδα Süddeutsche Zeitung, επισημαίνοντας την κρισιμότητα των επιλογών στο συνέδριο, που αρχίζει την Παρασκευή και γίνεται μέσω τηλεδιάσκεψης. Το σίγουρο είναι ότι μετά από εννέα χρόνια στην ηγεσία της Linke ο 65χρονος συνδικαλιστής Μπερντ Ρίξινγκερ και η 43χρονη απόφοιτος σλαβικής φιλολογίας Κάτγια Κίπινγκ αποχωρούν μετ’ επαίνων (αλλά όχι και διθυραμβικών επαίνων). Τους διαδέχονται εκτός συγκλονιστικού απροόπτου δύο γυναίκες με μεγάλες φιλοδοξίες για το μέλλον: Η 43χρονη Σουζάνε Χένινγκ-Βέλσοφ από τη Θουριγγία και η 40χρονη Ζανίν Βίσλερ από το κρατίδιο της Έσσης.

Η Βίσλερ, πολιτική επιστήμων από οικογένεια με αριστερή παράδοση, κινείται πιο κοντά στην αριστερή ορθοδοξία. Στο παρελθόν δεν είχε πρόβλημα να συμμετάσχει σε συζητήσεις για το κατά πόσον οι σοσιαλδημοκράτες ήταν συνυπεύθυνοι για τη δολοφονία της Ρόζα Λούξεμπουργκ. Σήμερα δεν αποκλείει τη συμμετοχή σε κυβερνητικό σχήμα, αλλά «όχι με κάθε τίμημα». Την πραγματιστική πτέρυγα της Linke εκπροσωπεί η Χένινγκ-Βέλσοφ, άλλοτε επαγγελματίας παγοδρόμος με ισχυρό ένστικτο εξουσίας. Το απέδειξε το 2014, διαδραματίζοντας αποφασιστικό ρόλο στη συμφωνία για κυβέρνηση συνασπισμού υπό τον αριστερό πρωθυπουργό Μπόντο Ράμελο στο ανατολικογερμανικό κρατίδιο της Θουριγγίας, με τη συμμετοχή Αριστεράς, Πρασίνων και Σοσιαλδημοκρατών (SPD). Ήταν η πρώτη φορά που ένας αριστερός πολιτικός αναλαμβάνει το αξίωμα του πρωθυπουργού σε ένα από τα 16 κρατίδια της Γερμανίας.

«Διάδοχο σχήμα» του Κομμουνιστικού Κόμματος;

Σήμερα η Χένινγκ-Βέσλοφ λέει ότι, ως νέα επικεφαλής της Linke, θέλει «να αξιοποιήσει το δυναμικό» που κρύβει ένα «ελαφρώς κοιμισμένο κόμμα». Δεν το λες και κομπλιμέντο για τους προκατόχους της. Ωστόσο, όλα εξηγούνται, αν αναλογιστούμε το παρελθόν: Στις βουλευτικές εκλογές του 1990, μετά την πτώση του Τείχους, είχε εμφανιστεί για πρώτη φορά μία υπολογίσιμη πολιτική δύναμη αριστερά των Σοσιαλδημοκρατών στη Γερμανία, το Κόμμα Δημοκρατικού Σοσιαλισμού (PDS). Δεν ήταν κάτι παραπάνω από ένα διάδοχο σχήμα του Ενιαίου Σοσιαλιστικού Κόμματος Γερμανίας (SED), της μισητής πλέον νομενκλατούρας που είχε εγκαθιδρύσει το αυταρχικό καθεστώς της Ανατολικής Γερμανίας. Ήταν η εποχή που ο Χέλμουτ Κολ θριάμβευε ως ο «καγκελάριος της Επανένωσης» και οι Πράσινοι έπαιρναν λιγότερο από 4% στις εκλογές. Το PDS έλαβε 2,85% και δεν θα έμπαινε καν στη Βουλή, αν δεν επωφελούνταν από κάποιες μεταβατικές διατάξεις του εκλογικού νόμου.

Το PDS δεν κατάφερε ποτέ να πείσει τους ψηφοφόρους ότι είναι κάτι περισσότερο από ένα κατάλοιπο του ανατολικογερμανικού καθεστώτος. Αλλά το 2007 το κόμμα συγχωνεύθηκε με άλλα αριστερά ρεύματα, για να προκύψει «Η Αριστερά» (Die Linke). Οι εποχές είχαν αλλάξει, οι Σοσιαλδημοκράτες αλίευαν κεντρώες ψήφους παραμελώντας τις αριστερές καταβολές τους και η Linke άρχισε να εδραιώνεται. Το 2014 κατάφερε να εκλέξει για πρώτη φορά πρωθυπουργό στη Θουριγγία, ενώ από το 2019 συγκυβερνά με Σοσιαλδημοκράτες και Πράσινους στο δυτικογερμανικό κρατίδιο της Βρέμης. Σε πανεθνικές εκλογές έχει εξασφαλίσει μόνιμη παρουσία στη Βουλή. Όσο για τα σενάρια συγκυβέρνησης στο Βερολίνο, το PDS και η Linke κάθε τόσο κινούσαν να πάνε στην πηγή, αλλά νερό δεν ήπιαν ποτέ. Στις εκλογές του 2002 το PDS ήλπιζε να εκμεταλλευθεί τη συσσωρευμένη δυσαρέσκεια προς τους Σοσιαλδημοκράτες, όμως ο τότε καγκελάριος Γκέρχαρντ Σρέντερ συσπείρωσε την αριστερή πτέρυγα του SPD μετά από ένα σθεναρό «Όχι» στον πόλεμο του Ιράκ και συνέχισε να συγκυβερνά με τους Πράσινους. Το 2013 προέκυψε για πρώτη φορά αριθμητική πλειοψηφία για έναν συνασπισμό της Linke με SPD και Πράσινους, αλλά οι Σοσιαλδημοκράτες προτίμησαν να παραμείνουν σε μία κυβέρνηση συνασπισμού υπό την Άνγκελα Μέρκελ.

Οικονομία και εξωτερική πολιτική στο προσκήνιο

Θα αλλάξουν τα πράγματα στις εκλογές του Σεπτεμβρίου; Μπορεί η Linke να καταθέσει μία αξιόπιστη πολιτική πρόταση συγκυβέρνησης; Η μετριοπαθής παρουσία της στα κρατίδια της Θουριγγίας και της Βρέμης ίσως καθησυχάσει κάποιους ψηφοφόρους. Βέβαια η Βρέμη παραμένει το πλέον υπερχρεωμένο κρατίδιο της Γερμανίας, αλλά εξίσου υπερχρεωμένο ήταν και πριν. Κατά τα άλλα, στο μέτωπο της οικονομίας η γενναιόδωρη πρακτική του Βερολίνου με την αναστολή του «Συμφώνου Σταθερότητας» δεν διαφέρει και πολύ από τις εξαγγελίες της Linke, η οποία ωστόσο θεωρεί ότι τα χρήματα πηγαίνουν σε λάθος αποδέκτες, δηλαδή στους ήδη πλούσιους και ισχυρούς. 

Πιο σημαντικές είναι οι διαφωνίες στην εξωτερική πολιτική. Ακόμα και οι Πράσινοι έχουν αποδεχθεί τη συμμετοχή σε στρατιωτικές αποστολές στο εξωτερικό. Διχασμένοι εμφανίζονται οι Σοσιαλδημοκράτες στο ζήτημα των μη επανδρωμένων αεροσκαφών σε μελλοντικές αποστολές. Η γραμμή της Linke απομένει να διαμορφωθεί. Θεωρητικά το κόμμα της Αριστεράς απορρίπτει στρατιωτικές αποστολές τύπου Αφγανιστάν. Όμως η πραγματίστρια Σουζάνε Χένινγκ-Βέλσοφ αφήνει ένα παράθυρο προσαρμογής στις αναγκαιότητες της Ρεαλπολιτίκ, λέγοντας ότι δεν αποκλείει τη συμμετοχή σε ειρηνευτικές αποστολές κυανοκράνων υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών. Από την πλευρά της η Ζανίν Βίσλερ απορρίπτει ακόμα και αυτή την επιλογή, γιατί, όπως δήλωσε πρόσφατα στην εφημερίδα Tagesspiegel, «δεν υπάρχει ‘λίγο πόλεμος'. Σε αυτό το θέμα δεν βλέπω κανένα περιθώριο συμβιβασμού».

Γιάννης Παπαδημητρίου