Μια φωτογραφία που συγκλόνισε τον κόσμο

Γυμνό και ουρλιάζοντας, ένα κοριτσάκι τρέχει προς τον φωτογράφο. Εκείνος πατάει τo κουμπί και κλείνει σε μια στιγμή τη μεγάλη φρίκη του πολέμου του Βιετνάμ. «Ο τρόμος του πολέμου» είναι ο τίτλος της φωτογραφίας, η οποία ακόμα και πέντε δεκαετίες αργότερα σηματοδοτεί μια από τις πιο σημαντικές και αυθεντικές απεικονίσεις βίας και φρικαλεοτήτων που αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι στον πόλεμο. Η εννιάχρονη Παν Τι Κιμ Πουκ καταγράφηκε ως ένα σύμβολο στην παγκόσμια συλλογική μνήμη.

«Τι πιο εύθραυστο από ένα μικρό, γυμνό εννιάχρονο κορίτσι εν μέσω ενός εντελώς παράλογου πλαισίου, να βρίσκεται δηλαδή στο δρόμο περικυκλωμένη από στρατιωτικούς», εξηγεί ο ειδικός ιστορίας της φωτογραφίας, Μίχαελ Έμπερτ. «Όταν τα παιδιά γίνονται θύματα, αυτό μας επηρεάζει πάντα πολύ περισσότερο».

Η αγωνία του κοριτσιού είναι στο επίκέντρο της σκηνής. Σε πρώτο πλάνο και ο ξάδερφός της και άλλα παιδιά που ανήκουν στην οικογένεια. Στο βάθος στρατιώτες και πυκνά σύννεφα καπνού. Τα απλωμένα χέρια σε κάνουν να σκεφθείς τον θάνατο του Ιησού στο σταυρό.

Το εννιάχρονο κορίτσι επέζησε

Ένας άλλος παράγοντας που κάνει αυτή την εικόνα τόσο συγκινητική είναι το καλό τέλος, σύμφωνα με τον Έμπερτ, ο οποίος διδάσκει στο πανεπιστήμιο του Μαγδεμβούργου Στεντάλ. Η εννιάχρονη Παν Τι Κιμ Πουκ επέζησε. Να πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά. Όταν στις 8 Ιουνίου 1972 ο στρατός του Νοτίου Βιετνάμ χτύπησε κατά λάθος το χωριό Τρανγκ Μπανγκ περίπου 40 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της τότε Σαϊγκόν (σήμερα η πόλη λέγεται Χο Τσι Μινχ), η απόσυρση των συμμαχικών στρατευμάτων των ΗΠΑ ήταν σε πλήρη εξέλιξη.

Ο φωτογράφος Νικ Ουτ βρίσκεται εκεί. Ο 21χρονος Βιετναμέζος εργάζεται εκείνη την εποχή ήδη έξι χρόνια για το αμερικανικό πρακτορείο ειδήσεων Associated Press. Λίγο πριν την προγραμματισμένη επιστροφή στη Σαϊγκόν, γράφει δεκαετίες αργότερα στο αμερικανικό περιοδικό Newsweek, «είδα ένα αεροπλάνο να ρίχνει τέσσερις βόμβες ναπάλμ».

Άνθρωποι, κάποιοι από τους οποίους κρατούν νεκρά παιδιά στην αγκαλιά τους, τρέχουν προς το μέρος του. Συμπεριλαμβανομένης και της Παν Τι Κιμ Πουκ . «Αναρωτήθηκα γιατί δεν φορούσε ρούχα», θυμάται ο Ουτ. «Μα όσο πλησίαζα πιο κοντά της και τραβούσα φωτογραφίες, μπορούσα να δω πόσο είχε καεί». Χρειάστηκαν το πολύ 15 δευτερόλεπτα μέχρις ότου ο φωτογράφος και συνάδελφοί του από άλλα μέσα βοηθήσουν τα παιδιά.

Έκθεση στο Χίλντεν

Ο Ουτ μεταφέρει το κορίτσι και άλλους τραυματίες στο νοσοκομείο. «Της έσωσε τη ζωή», λέει ο Έμπερτ, ο οποίος με αφορμή τα 50 χρόνια επιμελείται σχετική έκθεση στο Χίλντεν κοντά στο Ντίσελντορφ. «Αξιολόγησα όλες τις φωτογραφίες που τραβήχτηκαν εκείνη την ημέρα», λέει ο ειδικός στο Γερμανικό Πρακτορείο Ειδήσεων.

Ο Ουτ, όταν επέστρεψε από το νοσοκομείο, έστειλε τη φωτογραφία στα κεντρικά στη Νέα Υόρκη. Παρά την παραβίαση του κανόνα, να μην δείχνουν εντελώς γυμνούς ανθρώπους, η φωτογραφία τυπώνεται στις βραδινές εφημερίδες και γίνεται πρωτοσέλιδο. Αργότερα βραβεύτηκε ως η δημοσιογραφική φωτογραφία της χρονιάς. Ο Ουτ έλαβε επίσης το περίφημο βραβείο Πούλιτζερ. Στις αρχές του 2021 ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ του απένειμε το Εθνικό Μετάλλιο των Τεχνών.

Η Κιμ Πουκ υπέστη εγκαύματα τρίτου βαθμού στο μισό σώμα της και έμεινε στο νοσοκομείο για 14 μήνες. Σήμερα η 59χρονη εργάζεται ως πρέσβης ειρήνης μεταξύ άλλων και για τα Ηνωμένα Έθνη. Ζει από τις αρχές της δεκαετίας του 1990 στον Καναδά. «Αυτή η φωτογραφία μου θυμίζει συνέχεια ότι έχασα την παιδική μου ηλικία. Δεν είμαι όμως πια θύμα πολέμου. Είμαι μια μητέρα, μια γιαγιά και μια επιζήσασα αφοσιωμένη στην ειρήνη», λέει.

Σεμπάστιαν Φίσερ, dpa

Επιμέλεια: Μαρία Ρηγούτσου