Λίγο άνθρωπος, λίγο ζώο

Το ζητούμενο είναι τα μοσχεύματα. Δηλαδή τα όργανα που θα αντικαταστήσουν άλλα άνθρωπινα όργανα. Σήμερα υπάρχει μεγάλη έλλειψη μοσχευμάτων, τα οποία όμως χρειάζονται ασθενείς, όταν δεν λειτουργεί το πάγκρεας, το ήπαρ ή τα νεφρά. Τα νεφρά των ζώων δεν είναι συμβατά με τον ανθρώπινο οργανισμό και ένα όργανο από ξένα κύτταρα δεν θα μπορούσε να απορροφηθεί μετά τη μεταμόσχευση. Έτσι προέκυψε η ιδέα του συνδυασμού, η οποία απασχολεί πολλούς ερευνητές σε όλο τον κόσμο για περισσότερο από τρεις δεκαετίες και θεωρείται έξυπνη.

Λίγο έτσι, λίγο αλλιώς

Οι επιστήμονες αναμιγνύουν δύο είδη εμβρύων και έτσι προκύπτει μια χίμαιρα, ένα υβριδικό πλάσμα. Σε μια τέτοια χίμαιρα ωστόσο το γενετικό υλικό δεν αναμειγνύεται. Τα κύτταρα των διαφορετικών ειδών αναπτύσσονται γενετικά χωριστά το ένα από το άλλο.

Ήδη το 1984 οι ερευνητές πέτυχαν να παράξουν μια χίμαιρα που προερχόταν από κατσίκα και πρόβατο. Ορισμένα όργανα αυτού του νέου ζώου ήταν όργανα προβάτου, ενώ άλλα ήταν όργανα κατσίκας. Εξωτερικά το νέο ζώο ήταν ένα μίγμα των δυο, αλλά ακόμα και η συμπεριφορά του ήταν ανάμεικτή. Επρόκειτο για μια κατσίκα που προτιμούσε την παρέα των προβάτων.

Τα τελευταία χρόνια γίνονται πολλά τέτοια πειράματα στις ΗΠΑ, το Ισραήλ, την Κίνα, το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ιαπωνία. Το 2010 ο Ιάπωνας Χιρομίτσου Νακιούσι κατάφερε κάτι μοναδικό. Σε έβρυα ποντικιών, στα οποία έλειπε το γονίδιο του παγκρέατος, ανέπτυξε πάγκρεας από βλαστικά κύτταρα αρουραίου.

Τα ποντίκια, που θα πέθαιναν χωρίς το όργανο, τελικά επέζησαν χάρη στο πάγκρεας των αρουραίων.

Το 2017, ο Νακιούχι κατάφερε να αναπαραγάγει πάγκρεας ποντικού σε έμβρυα αρουραίου. Το χρησιμοποιούσε για άρρωστα από διαβήτη ποντίκια και τα θεράπευσε. Το ίδιο πράγμα έκανε και με τα νεφρά.

Και μετά ο άνθρωπος;

Και τώρα το επόμενο βήμα: ο Νακιούχι θα ήθελε να πραγματοποιήσει τα πειράματά του με ανθρώπινα κύτταρα. Μέχρι στιγμής σε ορισμένες χώρες αναπτύσσονται έμβρυα ζώων που έχουν παραχθεί με ανθρώπινα κύτταρα, ωστόσο κανένα ακόμα δεν έχει γεννηθεί.

Αυτό αλλάζει τώρα. Η ιαπωνική κυβέρνηση τροποποίησε προηγούμενο νόμο, ο οποίος απαγόρευε οι χίμαιρες να μεγαλώνουν περισσότερο από την 14η ημέρα της εμβρυϊκής ανάπτυξης.

Ο Νακιούχι σχεδιάζει καταρχάς να αναπτύξει έμβρυα ποντικιών, αρουραίων και χοίρων με ανθρώπινα κύτταρα για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Μέχρι στιγμής πάντως δεν έχει προγραμματίστεί η γέννηση κάποιας χίμαιρας. Ο στόχος του Νακιούχι είναι να δημιουργήσει χίμαιρες στις οποίες τα επιμέρους όργανα αποτελούνται αποκλειστικά από ανθρώπινα κύτταρα. Αυτά θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν σε μεταμοσχεύσεις οργάνων και θα διαθέτουν το μεγάλο πλεονέκτημα ότι δεν θα αποβάλλονται από τον οργανισμό.

Όλα αυτά ακούγονται συναρπαστικά και προς όφελος του ανθρώπου, ωστόσο τέτοιου είδους έρευνες είναι πολύ αμφιλεγόμενες. Στη Γερμανία, για παράδειγμα, παρόμοια πειράματα απαγορεύονται από τον νόμο περί προστασίας των εμβρύων.

Ποιά είναι όμως τα όρια στην έρευνα; Τι θα γίνει εάν στην πράξη μπορεί να γεννηθεί μισός άνθρωπος-μισό ζώο; Τι θα γίνει εάν η χίμαιρα μπορούσε να μιλήσει και να σκεφθεί; Ο γενετιστής Μάρτιν Μπόμπροου από το Πανεπιστήμιο του Cambridge διαπίστωσε ήδη από το 2009 ότι "θα παίζουμε πλέον σε ένα τελείως διαφορετικό επίπεδο, εάν η χίμαιρα κάποτε αποκτήσει συνείδηση".

Γιούντιθ Χάρτι 

Επιμέλεια: Μαρία Ρηγούτσου