Ιταλία: Τα πορτοκάλια της μαφίας

Μετανάστες από κάθε γωνιά του κόσμου περιμένουν το χάραμα σε διασταυρώσεις δρόμων, ανάμεσα σε σκουπίδια. Ένα αγροτικό αυτοκίνητο σταματά για να τους μαζέψει. Προορισμός του είναι τα κοντινά χωράφια με τις πορτοκαλιές. Εκεί, στην Καλαβρία, μετανάστες μαζεύουν τη σοδειά των εσπεριδοειδών κάτω από απάνθρωπες συνθήκες εργασίας. Τα φρούτα αυτά εξάγονται στη συνέχεια μεταξύ άλλων και στη Γερμανία.

Στην περιοχή γύρω από τη μικρή πόλη Ροζάρνο οι μετανάστες ζουν κατά χιλιάδες σε παραπήγματα, χωρίς ρεύμα και τρεχούμενο νερό, μέσα σε ακαθαρσίες. Το γκέτο του Σαν Φερναντίνο συγκαταλέγεται στα μεγαλύτερα της Ιταλίας. Κανείς δεν θέλει τους μετανάστες, ταυτόχρονα όμως είναι απαραίτητοι για την γεωργία της περιοχής. Στόχος είναι η παραγωγή ολοένα και πιο φθηνών προϊόντων, τα οποία θα πωλούνται ακόμη πιο φθηνά στα σούπερ μάρκετ. Οι ξένοι εργάτες αμείβονται με μεροκάματα πείνας και είναι σε ετοιμότητα καθ' όλη της διάρκεια του χρόνου και ολόκληρο το 24ωρο. Δεν λείπουν ακόμη και οι θάνατοι από εξάντληση. Μετά όλα συνεχίζονται σαν μην συνέβη τίποτα.

Στο παρασκήνιο κινεί τα νήματα η μαφία. Αυτή ελέγχει τη μεταφορά, την πώληση και τους εργάτες που πέφτουν θύματα εκμετάλλευσης. «Η δραστηριότητα της μαφίας εκτείνεται σε ολόκληρη την αλυσίδα παραγωγής», αναφέρει έκθεση του Ιταλικού Γεωργικού Συνδέσμου Coldiretti. Το σύστημα αυτό έχει αποκτήσει προ πολλού όνομα: Agromafia.

Έμμεση στήριξη της μαφίας

«Εδώ, στην περιοχή μας, δύο χαμένοι της παγκοσμιοποίησης μοιράζονται τη φτώχεια: οι γεωργοί της περιοχής και οι μετανάστες», επισημαίνει ο δήμαρχος του Ροζάρνο Τζιουζέπε Ιντά. Όπως λέει, η γεωργική οικονομία της περιοχής δεν είναι πια ανταγωνιστική. Τα εσπεριδοειδή εισάγονται σήμερα πολύ φθηνότερα από τη Βόρεια Αφρική και τη Βραζιλία. Όπως λέει ο ίδιος, ένας αγρότης στην Καλαβρία δεν είναι σε θέση να πληρώσει μεροκάματο της τάξης των 40 ευρώ – έτσι οι μετανάστες παίρνουν μόλις 20 ευρώ την ημέρα, από τα οποία πρέπει να πληρώσουν τη μεταφορά, το ψωμί και το νερό τους. Το ίδιο σύστημα εκμετάλλευσης υπάρχει σε όλη τη χώρα: στην Καλαβρία και τη Σικελία με τα εσπεριδοειδή, στην Απουλία με τις ντομάτες και στο Πεδεμόντιο (Πιεμόντε) με τα σταφύλια.

Οι καταναλωτές δεν μπορούν να αντιληφθούν ότι αγοράζοντας αυτά τα φρούτα στηρίζουν ένα μαφιόζικο σύστημα σύγχρονης σκλαβιάς στην καρδιά της Ευρώπης. «Το πρόβλημα είναι ότι δεν υπάρχει έλεγχος», λέει ο ιταλός συγγραφέας και ερευνητής Αντονέλο Μανγκάνο. Όπως λέει, με την αγορά ενός λεμονιού, πορτοκαλιού ή μιας ντομάτας σε κάποιο γερμανικό σούπερ μάρκετ είναι επομένως πιθανό ότι πληρώνει κανείς έμμεσα την ίδια τη μαφία.

Η Ιταλία είναι για τη Γερμανία –πίσω από την Ισπανία και την Ολλανδία- η σημαντικότερη χώρα εισαγωγής φρέσκων φρούτων και λαχανικών, όπως προκύπτει από στατιστικά στοιχεία του γερμανικού υπουργείου Γεωργίας. Ωστόσο, κατά κανόνα δεν μαθαίνει κανείς στα σούπερ μάρκετ από πού ακριβώς προέρχονται τα προϊόντα και κάτω από ποιες συνθήκες έχουν παραχθεί.

Ανέτε Ρόιτερ (dpa) / Άρης Καλτιριμτζής