Η προστασία των καταναλωτών στην Τσεχία

Πριν από την κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ η προστασία των καταναλωτών ήταν σχεδόν κάτι άγνωστο για τους πολίτες των χωρών της ανατολικής Ευρώπης. Στις περισσότερες χώρες, όπως για παράδειγμα στην Πολωνία ή την Τσεχία, δεν προβλέπονταν καν ειδικά δικαιώματα για τους καταναλωτές. Μετά την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων ωστόσο και κυρίως μετά την ένταξη των χωρών αυτών στην ΕΕ η εικόνα αυτή έχει αλλάξει ριζικά. Οι καταναλωτές στις χώρες της ανατολικής Ευρώπης άρχισαν να ανακαλύπτουν τα δικαιώματα τους, όπως αναφέρει σε σχετικό ρεπορτάζ της η συνεργάτης της DW Silja Schultheis, η οποία επισκέφθηκε πρόσφατα οργανώσεις για την προστασία των καταναλωτών στην Πράγα.

Και οι Τσέχοι καταναλωτές άρχισαν να ανακαλύπτουν τα δικαιώματά τους. Όσο παράξενο και αν ακούγεται ίσως για τους πολίτες της δυτικής Ευρώπης, οι καταναλωτές στην ανατολική Ευρώπη έπρεπε πρώτα να συνηθίσουν στην ιδέα ότι αποκτούν ιδιαίτερα δικαιώματα. Ο Κάρελ Πάβλικ, από την Υπηρεσία Προστασίας των Καταναλωτών στην Πράγα θυμάται: «Πριν το 1989 οι καταναλωτές έπρεπε να περιμένουν στις ουρές για να κάνουν τις αγορές τους. Τα προϊόντα ήταν συχνά σε τόσο άσχημη κατάσταση που έπρεπε να επισκευαστούν αμέσως μετά την αγορά τους. Οι ίδιοι καταναλωτές καλούνται τώρα να ασκήσουν τα δικαιώματά τους στην ελεύθερη αγορά. Για πολλούς η αλλαγή αυτή συνιστά μία πολύπλοκη κατάσταση».

Ωστόσο η εικόνα αλλάζει. Η Υπηρεσία προστασίας των καταναλωτών στην Τσεχία κατέγραψε πέρσι 15.500 παράπονα - καταγγελίες, και ο αριθμός αυξάνεται συνεχώς: «Ολοένα και περισσότεροι καταναλωτές απευθύνονται σε εμάς. Οι περισσότερες καταγγελίες αφορούν σε επιστροφές, αλλά και συμβάσεις πώλησης. Προβλήματα υπάρχουν όμως και σε άλλους τομείς όπως τις τηλεπικοινωνίες».

Με την ένταξή της στην ΕΕ το 2004, η Τσεχία υιοθέτησε μεταξύ άλλων και την κοινοτική οδηγία για την προστασία των καταναλωτών. Έτσι ενώ προηγουμένως οι καταναλωτές είχαν για παράδειγμα το δικαίωμα να επιστρέφουν συγκεκριμένα προϊόντα σε διάστημα 6 μηνών, σήμερα έχουν 2 χρόνια στη διάθεσή τους, όπως και στις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ. Το πρόβλημα όμως είναι ότι οι Τσέχοι δεν έχουν συνειδητοποιήσει ακόμη τα δικαιώματά τους αυτά, όπως υπογραμμίζει η Πέτρα Βάνκοβα από την Υπηρεσία Προστασίας των Καταναλωτών:

«Υπάρχουν καταναλωτές που δεν ενδιαφέρονται καν για τα δικαιώματα τους αυτά και οι οποίοι αρχίζουν να τα ανακαλύπτουν μόλις αντιμετωπίσουν κάποιο πρόβλημα».

Τα δικαιώματα των καταναλωτών διαδραματίζουν στο μεταξύ σημαντικό ρόλο και στα εκλογικά προγράμματα των κομμάτων. Στις τελευταίες εκλογές το κόμμα των Πρασίνων ανέδειξε στην προεκλογική του εκστρατεία το ζήτημα και κατάφερε για πρώτη φορά να ξεπεράσει το όριο του 5 % που απαιτείται για την είσοδο στο κοινοβούλιο. Πρότυπο και παράδειγμα προς μίμηση για τους Τσέχους πάντως αποτελεί η Γερμανία που ομολογουμένως έχει μακρά παράδοση σε θέματα προστασίας των καταναλωτών.