Η Ιταλία μεταξύ Σκύλλας και Χάρυβδης

Ο Ιταλός πρόεδρος Σέρτζιο Ματαρέλα κάνει αυτές τις ημέρες το παν για να αποτρέψει νέα προσφυγή στις κάλπες. Όχι μόνο γιατί η προηγούμενη έγινε πέρυσι, αλλά και για λόγους οικονομικούς. Στον ορίζοντα διακρίνεται κάποια ελπίδα επιτυχίας. Όλοι οι παρατηρητές συμφωνούν πάντως ότι σε περίπτωση πρόωρων εκλογών ο κρατικός προϋπολογισμός για το 2020 δεν μπορεί να εγκριθεί από την παρούσα βουλή. Κι αυτό θα είχε μοιραίες επιπτώσεις στην Ιταλία. Η λέξη-κλειδί είναι εδώ και καιρό ο φόρος προστιθέμενης αξίας.

ΦΠΑ στα 25%;

Ήδη από χρόνια υπάρχει νόμος, που ορίζει ότι ο ΦΠΑ θα πρέπει να αυξάνεται υποχρεωτικά από χρόνο σε χρόνο σταδιακά, για να περιοριστεί το γιγαντιαίο δημοσιονομικό χρέος και να κλείσει κάπως η χρόνια τρύπα στον προϋπολογισμό. Το δημόσιο έλλειμμα αγγίζει σήμερα το 133% της ετήσιας οικονομικής απόδοσης της χώρας. Η αύξηση του ΦΠΑ γίνεται αυτόματα - αυτό προέβλεπαν οι προϋπολογισμοί των προηγούμενων χρόνων - για να μην οδηγηθεί η Ιταλία στη λήψη μέτρων λιτότητας που θα οδηγούσαν στο ίδιο αποτέλεσμα. Αλλά χωρίς ψηφισμένο προϋπολογισμό ο ΦΠΑ θα πρέπει να αυξηθεί του χρόνου από το 22% στο 25%. Με την αύξηση αυτή, όπως υπολογίζει η Corriere della Sera, ένα ζευγάρι με δύο παιδιά θα είχε απώλεια εισοδήματος 756 ευρώ το χρόνο. Σύμφωνα με υπολογισμούς οικονομολόγων η αύξηση του ΦΠΑ θα επιβάρυνε τους χαμηλόμισθους και θα είχε άμεσες συνέπειες στην κατανάλωση. Αξίζει να σημειωθεί ότι ήδη η ιταλική οικονομία βρίσκεται ενώπιον του φάσματος ύφεσης. Κατά το δεύτερο τρίμηνο η ιταλική στατιστική υπηρεσία καταγράφει μηδενική ανάπτυξη. Από την πλευρά της η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις τελευταίες προβλέψεις της υπολογίζει ότι η ανάπτυξη στην Ιταλία θα κινηθεί φέτος οριακά στο 0,1%, και μόνο του χρόνου αναμένεται να φτάσει στο 0,7%. Βέβαια οι προβλέψεις αυτές προϋπέθεταν τις μέχρι τώρα σταθερές πολιτικές συνθήκες.

Όπως και παλαιότερα υπό την κυβέρνηση Μπερλουσκόνι που εισήγαγε και νομοθέτησε τη δεσμευτική αύξηση του ΦΠΑ, έτσι κι αυτήν τη φορά πρόκειται για υποχρεωτική οδηγία της Κομισιόν που σεβάστηκαν κατά κανόνα όλες οι μέχρι τώρα κυβερνήσεις. Αλλά ο ισχυρός άνδρας της άκρας δεξιάς, ο πρόεδρος της Λέγκας Ματέο Σαλβίνι αδιαφορεί για τις Βρυξέλλες και έχει εξαγγείλει ήδη πρόγραμμα δημοσίων δαπανών ύψους 50 δις ευρώ σε περίπτωση που αναλάβει πρωθυπουργός, χωρίς μάλιστα να αυξήσει τον ΦΠΑ.

Οι διαστάσεις της ιταλικής κρίσης

Αυτή η εξαγγελία δεν είναι μόνο σάλπισμα πολέμου κατά των Βρυξελλών, αλλά θα μπορούσε να οδηγήσει όλη τη χώρα στην καταστροφή. «Η αύξηση του ΦΠΑ είναι απλά αύξηση των φόρων», θεωρεί ο εμπορικός σύνδεσμος Confcommercio. «Η κυβερνητική κρίση σε περίοδο μηδενικής ανάπτυξης και με αβέβαιο προϋπολογισμό, αποτελεί εμπόδιο για επενδυτές και κατανάλωση» σημειώνει ο επικεφαλής τoυ Συνδέσμου Κάρλο Σανγκάλι. Έτσι, κάθε ελπίδα για ανάπτυξη στην Ιταλία συνδέεται με την κατανάλωση των ιδιωτικών νοικοκυριών. Αλλά και από τον ευρωπαϊκό περίγυρο δεν αναμένεται χείρα βοηθείας προς την Ιταλία. Ο Αντρέα Μοντανίνο, επικεφαλής της ιταλικής συνομοσπονδίας εργοδοτών Confindustria διαπιστώνει ότι «ιταλική κρίση εκδηλώνεται σε μια κρίσιμη φάση για την Ευρώπη και κίνδυνο ύφεσης στη Γερμανία, που θα μπορούσε να κλονίσει αισθητά την εμπιστοσύνη στην ευρωζώνη».

Στην «ιταλική κρίση» ανήκει όχι μόνο ασθενής ανάπτυξη αλλά και δημόσιο έλλειμμα. Αυτήν τη στιγμή η ανεργία έχει φτάσει στο 10%, ο ιταλικός νότος χάνει μορφωμένους νέους, που γυρίζουν τα νώτα τους στη χώρα λόγω της νεανικής ανεργίας ύψους 28%. Δυσκολίες αντιμετωπίζει και ο τραπεζικός τομέας. Από τις προβλέψεις, τα οικονομικά μεγέθη και τις προοπτικές στο πεδίο της πολιτικής προκύπτει ότι η Ιταλία βρίσκεται ανάμεσα στη Σκύλλα και τη Χάρυβδη. Σε περίπτωση που λόγω των πρόωρων εκλογών δεν καταστεί δυνατόν να εγκριθεί ο προϋπολογισμός για να σταλεί στις Βρυξέλλες μέχρι μέσα Οκτωβρίου, θα αυξηθεί ο ΦΠΑ κι αυτό θα φρενάρει την κατανάλωση. Αλλά εάν πάλι προκύψει νέα κυβέρνηση υπό τον Σαλβίνι, τότε απειλούν λόγω του πακέτου 50 δις ευρώ που σχεδιάζει για δημόσιες δαπάνες τριβές στις σχέσεις της χώρας με την ΕΕ - για να μην αναφερθούμε και σε αυτές με τους διεθνές πιστωτές της. Όλα αυτά είναι βέβαια σχέδια επί χάρτου. Σήμερα ο Τζουτζέπε Κόντε παίρνει εντολή σχηματισμού κυβέρνησης από τον ιταλό πρόεδρο. Θα δείξει εάν το αρνητικό σενάριο για την ιταλική οικονομία γίνει πραγματικότητα.

Αντρέας Ρόστεκ-Μπουέτι / dw

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου