Η «άλλη Μήδεια» του Κάστορφ ανεβαίνει στην Επίδαυρο

Παγκόσμια πρεμιέρα για τη «Μήδεια» με υπογραφή Φρανκ Κάστορφ στις 21 και 22 Ιουλίου. Ο εμβληματικός σκηνοθέτης και ιστορικός διευθυντής της Volksbühne του Βερολίνου, που είχε αφήσει τη σφραγίδα του στο γερμανικό θέατρο στην ταραγμένη δεκαετία του '90, σκηνοθετεί για πρώτη φορά στην Επίδαυρο. Χειμαρρώδης και αυτοσαρκαζόμενος είχε εμφανιστεί σε συνέντευξη Τύπου για τη «Μήδεια» τον Μάιο στην Αθήνα. Στο πλευρό του, ως βοηθός σκηνοθέτη, θα είναι η Ελληνίδα σκηνοθέτις και ηθοποιός Έφη Ρευματά, ειδήμων στο γερμανικό θέατρο εδώ και χρόνια, καθώς έχει μεταφράσει και σκηνοθετήσει Ρόλαντ Σίμελπφενιχ, Χέρμπερτ Άχτερνμπους και άλλους σύγχρονους δημιουργούς (ενώ θα ακολουθήσουν και άλλοι).

Πρωταγωνιστούν η Στεφανία Γουλιώτη, η Σοφία Κόκκαλη, η Μαρία Ναυπλιώτου, η Αγγελική Παπούλια, η Ευδοκία Ρουμελιώτη, ο Αινείας Τσαμάτης, ο Νικόλας Χανακούλας και ο Νίκος Ψαρράς. Οι συντελεστές κάνουν λόγο για μία «ριζοσπαστική» παράσταση και για μία «εκρηκτική» σκηνοθετική πρόταση. Η Στεφανία Γουλιώτη έλεγε ότι «δεν θα δούμε τη Μήδεια του Ευριπίδη, αλλά το σύμπαν ιδεών του Φρανκ Κάστορφ». Τί μας περιμένει στις 21 Ιουλίου στην Επίδαυρο;

«Είναι τόσο σημαντικός και τόσο πολυδιαβασμένος, αλλά και σαν άνθρωπος είναι βαθιά καλλιτέχνης και δημιουργεί ένα δικό του σύμπαν για τα πάντα», λέει η Έφη Ρευματά για τον Φρανκ Κάστορφ. «Και η μεγαλύτερη αρετή του είναι ότι καταφέρνει να σου το μεταφέρει. Είναι πολύ δύσκολο στην αρχή, αλλά είναι ένας τρόπος που άπαξ και τον μάθεις, λες 'Ωπ, εδώ θα μείνω, θα ακολουθώ αυτόν τον τύπο μια ζωή'... Είναι κάτι που λένε και οι ηθοποιοί και όλοι οι συντελεστές από την ελληνική πλευρά».

Σκηνοθέτης με απαιτήσεις

Η Ελληνίδα σκηνοθέτις διευκρινίζει ότι μιλάει για τον «Φρανκ», γιατί ο ίδιος ζήτησε από όλους τους συντελεστές να τον φωνάζουν με το μικρό του όνομα. Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι είναι εύκολος σκηνοθέτης. «Μπαίνοντας στην πρόβα μιλάει αρκετά, γύρω στα 30-40 λεπτά», λέει η Έφη Ρευματά στην Deutsche Welle. «Ενώ στην αρχή νομίζεις ότι τα θέματα, με τα οποία καταπιάνεται είναι άσχετα, κάπως τα συνδέει και σου δίνει το μεδούλι της πρόβας που θέλει να κάνει τη συγκεκριμένη μέρα. Έχει εμπνευστεί από κάπου, από ο,τιδήποτε. Μπορεί να είναι ένα δέντρο που είδε το πρωί, ή κάτι άλλο πιο βαθύ που έχει σκεφτεί. Το προσφυγικό ας πούμε, που τον ενδιαφέρει πάρα πολύ. Και παράλληλα φυσικά είναι δραματουργός. Δουλεύει διακειμενικά, έχει πάρα πολλά κείμενα, γι' αυτό δεν θα είναι η Μήδεια που περιμένουν όλοι. Έχει πάρει κείμενα του Χάινερ Μίλερ, ποιήματα του Ρεμπώ, ακόμη και κομμάτια από τον δικό μας Εμφύλιο. Δεν θα τα πω, δεν κάνω spoiler, αλλά τα έχει μεταφέρει στην παράσταση».

Ο Φρανκ Κάστορφ είναι ένας πολιτικός σκηνοθέτης. Μιλώντας στο συντηρητικό περιοδικό Cicero εξέφραζε θαυμασμό για τον Φιντέλ Κάστρο. Σε αυστριακή εφημερίδα καυτηρίαζε τους διωγμούς των Ελλήνων την εποχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Σε παλαιότερη συνέντευξη, όταν σκηνοθετούσε Βάγκνερ για το Φεστιβάλ του Μπαϊρόιτ, έλεγε ότι η περιρρέουσα ατμόσφαιρα και η «νευρωτική συμπεριφορά» κάποιων ιθυνόντων του «θυμίζει την πρώην Ανατολική Γερμανία». Στην Επίδαυρο αναμένονται αναφορές στο προσφυγικό, δεδομένου ότι «η Μήδεια ήταν βάρβαρη», όπως επισημαίνει η Έφη Ρευματά.  

Σημειωτέον ότι το «Δαχτυλίδι του Νιμπελούνγκεν» είχε διάρκεια 17 ωρών στο Μπαϊρόιτ. Να υποθέσουμε ότι η παράσταση στην Επίδαυρο θα διαρκέσει λιγότερο; «Ε ναι, θα διαρκέσει λιγότερο, αν και πολύ θα ήθελε να κάνει μεγάλη παράσταση» λέει η Ελληνίδα σκηνοθέτις. «Είναι και ο τρόπος αυτός που σας λέω, ο δημιουργικός, που υπάρχει στην πρόβα. Δεν είναι εύκολο να 'μπει ψαλίδι' που λέμε στη δουλειά μας, γιατί πραγματικά κόβεις κάτι από την έμπνευση του Φρανκ. Γι αυτό βγαίνουν μεγάλες παραστάσεις. Αν μπορούσε, θα έκανε μεγάλη παράσταση και στην Επίδαυρο. Αλλά είναι ειδοποιημένος ότι τα μάρμαρα της Επιδαύρου δεν είναι για ...πολλή ώρα».

Ποιος φοβάται τον «επαναστοχασμό»;

Δεν είναι η πρώτη ανάθεση σε ονομαστό ξένο σκηνοθέτη στα πλαίσια του Φεστιβάλ Αθηνών-Επιδαύρου. Έχουν προηγηθεί και άλλα ονόματα με διεθνή εμβέλεια, όπως ο Τόμας Οστερμάιερ. Η καλλιτεχνική διευθύντρια του Φεστιβάλ Κατερίνα Ευαγγελάτου στηρίζει την προσπάθεια για έναν «επαναστοχασμό» πάνω στο αρχαίο δράμα. Και όμως, στο πρόσφατο παρελθόν πολλοί επέκριναν το διαφορετικό, το νεωτεριστικό στοιχείο. Δεν έλειψαν μάλιστα και οι αποδοκιμασίες στην Επίδαυρο, όπως συνέβη το 2008 με τη «Μήδεια» που σκηνοθέτησε ο Ανατόλι Βασίλιεφ. Έχει περάσει άραγε αυτή η εποχή της επιμονής στη "μουσειακή" ερμηνεία της αρχαίας τραγωδίας;

«Νομίζω ότι είναι κάπως καλύτερα τα πράγματα», λέει η Έφη Ρευματά στην Deutsche Welle. «Έχουν έρθει πάρα πολλοί ξένοι σκηνοθέτες, οι οποίοι έχουν αποδείξει ότι, παίρνοντας ένα αρχαίο κείμενο και προσαρμόζοντάς το στη δική τους έμπνευση, στις δικές τους αναφορές, μπορεί να βγουν κάποια μηνύματα που ακόμη δεν τα έχουμε σκεφτεί ή δεν τα έχουμε προσδιορίσει. Νομίζω λοιπόν ότι αυτή η εποχή έχει παρέλθει. Βεβαίως, επειδή η δουλειά που κάνουμε είναι αρκετά ρηξικέλευθη, πάντα περιμένουμε και τις ανάλογες αντιδράσεις».

Φάλλαντα τον χειμώνα

Όσο για την ίδια την Έφη Ρευματά, θα συνεχίσει και τον χειμώνα την ενασχόληση με το γερμανικό θέατρο, ανεβάζοντας Χανς Φάλλαντα. «Σε μας έγινε γνωστός από το 'Μόνος στο Βερολίνο' , όπου έκανε τη μετάφραση η αγαπημένη μας Άντζυ Σαλταμπάση, εμείς κάνουμε το θεατρικό κείμενο», λέει η Ελληνίδα σκηνοθέτις. «Η μετάφραση είναι δική μου, η διασκευή είναι του Φώτη Μακρή, της Στέλλας Κρούσκα και δική μου. Είναι μία αληθινή ιστορία από τα αρχεία της Γκεστάπο. Ο Φάλλαντα είχε κατηγορηθεί τότε ότι είχε μείνει στη Γερμανία, ενώ όλοι οι άλλοι είχαν φύγει. Και πράγματι είχε μείνει. Είχε κατηγορηθεί για προσωπικές φιλίες με τον Γκαίμπελς. Η αλήθεια είναι ότι ήταν ένας άνθρωπος απόλυτα εξαρτημένος από ουσίες, ο οποίος δεν μπορούσε να φύγει. Αλλά από την άλλη έγραφε, κρυφά, αντιστασιακά κείμενα...»