Βιοποικιλότητα: Η εξαφάνιση των ειδών συνεχίζεται

Το μήνυμα είναι σαφές. Για να σωθούν τα άγρια είδη από την εξαφάνιση και να διατηρηθούν τα υπάρχοντα οικοσυστήματα για τον άνθρωποι απαιτούνται «μετασχηματιστκές αλλαγές», όπως αναφέρουν χαρακτηριστικά οι συγγραφείς μιας νέας έκθεσης του Παγκόσμιου Συμβουλίου Βιοποικιλότητας (IPBS). Σχεδόν το ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού εξαρτάται αλλού λιγότερο, αλλού περισσότερο από την εκμετάλλευση άγριων ειδών. Είναι κάτι πολύ ευρύτερο από όσο πιστεύουν οι περισσότεροι» λέει ο Τζον Ντόναλντσον, συμπρόεδρος του Παγκόσμιου Συμβουλίου Βιοποικιλότητας.

Το παράδειγμα με το ψάρι Πακού

Περίπου ένα εκατομμύριο είδη απειλούνται σήμερα με εξαφάνιση παγκοσμίως. Η υγεία των οικοσυστημάτων επιδεινώνεται ταχύτερα από ποτέ και με δραματικές επιπτώσεις, είτε στην ξηρά, είτε στα δάση είτε στις θάλασσες. Αυτό υπονομεύει τη βάση της οικονομικής ζωής και της ευημερίας, βλάπτει την υγεία και μειώνει την ποιότητα ζωής των ανθρώπων σε όλο τον κόσμο. Ορισμένοι ερευνητές μιλούν ήδη για την έκτη μαζική εξαφάνιση στην ιστορία του πλανήτη μας. Η νέα έκθεση βασίζεται σε αυτά τα ευρήματα. Επειδή όλα τα άγρια ​​είδη, τα ψάρια στις θάλασσες και τα ποτάμια, καθώς και τα έντομα, οι μύκητες, τα φύκια, τα άγρια ​​φρούτα, τα δάση και τα πτηνά - είναι υψίστης σημασίας για τα οικοσυστήματα και για τον άνθρωπο. Σύμφωνα με τους συγγραφείς, η βιώσιμη χρήση τους είναι ένα σημαντικό καθήκον για τις μελλοντικές γενιές. Ο Τζον Ντόναλντσον δίνει ένα παράδειγμα με το Πακού.

«Είναι ένα μεγάλο ψάρι του γλυκού νερού στη Νότια Αμερική. Αυτό που συνέβη εκεί είναι ότι χρησιμοποιήθηκε για πιθανώς εκατοντάδες χρόνια από τους ντόπιους και ήταν αρκετά βιώσιμο. Μετά όμως αυξήθηκε η εξωτερική ζήτηση που δημιούργησε μεγαλύτερη πίεση για το είδος. Οι τοπικοί φορείς που διαχειρίζονταν αυτό το είδος δεν ήταν σε θέση να αντιμετωπίσουν αυτούς τους εξωτερικούς παράγοντες και την αλλαγή των ποσοτήτων. Οι κυβερνήσεις στη συνέχεια έθεσαν σε εφαρμογή κανονισμούς σε εθνικό επίπεδο όχι και τόσο αποτελεσματικούς στη διαχείριση του πόρου, επειδή οι ντόπιοι δεν ασχολούνταν και τόσο».

Δίκοπο μαχαίρι η τεχνολογία

Ο Ντόναλντσον κρίνει πολύ ενδιαφέρουσα την ακόλουθη αλλαγή. «Αυτό που συνέβη με την πάροδο του χρόνου είναι ότι μερικοί από τους ντόπιους άρχισαν να επαναφέρουν ορισμένους από τους θεσμούς που είχαν τοπικά και εργάζονταν με επιστήμονες για τη δημιουργία τοπικών συστημάτων διαχείρισης. Και αυτό κατέληξε να είναι πολύ πιο αποτελεσματικό». Ο τρόπος, με τον οποίο αποτιμάται η φύση στις πολιτικές και οικονομικές αποφάσεις, είναι βασικός παράγοντας στην παγκόσμια κρίση βιοποικιλότητας, λένε οι επιστήμονες. Πολύ συχνά οι αποφάσεις λαμβάνονται με βάση οικονομικά κριτήρια παραβλέποντας πώς οι αλλαγές στη φύση επηρεάζουν τις ζωές των ανθρώπων, σημειώνουν οι επιστήμονες. Για παράδειγμα, οι πολιτικές αποφάσεις τείνουν να επικεντρώνονται σε βραχυπρόθεσμα κέρδη και μετρήσεις, όπως το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν για τη μέτρηση της οικονομικής ανάπτυξης. Εδώ, ωστόσο, δεν περιλαμβάνονται οι μετρήσεις από την υπερβολική χρήση, μακροπρόθεσμες επιπτώσεις ή η κοινωνική δικαιοσύνη.

Και η τεχνολογική πρόοδος, πόσο βοηθά; Είναι δίκοπο μαχαίρι για τη βιωσιμότητα, απαντούν οι επιστήμονες στην έκθεση. Διότι η καλύτερη τεχνολογία θα κάνει τη μελλοντική εκμετάλλευση των φυσικών πόρων ταχύτερη και εντατικότερη. Αλλά ταυτόχρονα, θα υπήρχε η δυνατότητα να κατασκευάζονται προϊόντα πιο αποτελεσματικά και να δημιουργούνται λιγότερα απόβλητα στη διαδικασία παραγωγής τους.

Τιμ Σάουενμπεργκ

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου