Zapad pred krhotinama svoje turske politike

Uklanjanje političkih protivnika i kritičara režima u Turskoj nastavljeno je hapšenjem lidera i poslanika prokurdske stranke HDP i, prije toga, privođenjem novinara opozicionog lista Džumhurijet. U turskim zatvorima je nakon propalog puča završilo 40.000 ljudi, dok je bez posla ostalo oko 100.000 novinara, policajaca, sudija, nastavnika i službenika. Za sve važe iste ili slične optužbe: da navodno podržavaju terorizam, to jest ili pokret propovednika Fetulaha Gulena kojeg režim krivi za puč, ili militantnu Radničku partiju Kurdistana. Ili i jedne i druge istovremeno. Među uhapšenima je i spisateljica Esli Erdogan, koja je iz zatvora Dojče veleu proslijedila otvoreno pismo. Dešavanja u Turskoj su glavna tema njemačke štampe u subotnjim i vikend izdanjima.

„Predsjednik Erdogan je odlučio, tu više nema dileme. Odabrao je ruski put: Turska će postati nešto između poluautoritarnog sistema i diktature", piše Frankfurter algemajne cajtung. „Od početka su Erdoganu glavni neprijatelji bili Kurdi, koji su mu samo olakšali stvar povratkom gerilskoj borbi. Dugo pripremano hapšenje vodećih kurdskih političara oduzima najvećoj manjini u zemlji mogućnost da bude politički reprezentovana. To neće učiniti Tursku stabilnijom. To je dakle trenutno stanje u jednoj zemlji koja je više od 60 godina članica NATO, koja hoće u EU i povezana je sa Zapadom kroz još mnogo raznih ugovora. Ne treba gajiti iluzije – na taj proces se teško može uticati spolja."

Minhenski Zidojče cajtung piše: „Turska kojom se ovako vlada ne treba da pripada Evropskoj uniji niti je dio zajednice vrijednosti koja sebe definiše kroz ljudska prava, pluralizam i slobodu pojedinca. To je gorko saznanje, između ostalog i zato jer je velika vizija osnivača države Kemala Ataturka bila otvaranje zemlje, približavanje Zapadu, pretvaranje despotije u demokratiju. Erdogan radi u pravcu uspostave predsjedničkog sistema sa autoritarnim karakterom, želi Tursku sa jednom sistemskom partijom predvođenu predsjednikom, Tursku koju kontroliše represivni bezbjednosni aparat. To je klasični primjer države u vanrednom stanju koja može da postoji samo kroz konflikte pa joj treba stalno prisustvo neprijatelja svih vrsta."

List Velt kritikuje odnos Njemačke prema Turskoj. Politiku Berlina naziva „farsom" i piše da je odlučujuća greška načinjena prošle godine. „Bilo je pogrešno tokom izbjegličke krize proglasiti Erdogana spasiocem Evropske unije i time postati toliko zavisan od njega, podsticati njegove fantazije o svemoći. Sa turskom diktaturom ne može biti razgovora o viznoj liberalizaciji, a pogotovo o članstvu u EU. Ako su to dva uslova izbjegličkog "dila", onda taj ugovor treba otkazati. To mora da učini Evropa, a ne Erdogan."

U Berliner cajtungu smatraju da Berlin nema načina da utiče na Erdogana: „Njemačka jedino može da nemoćno posmatra fatalna dešavanja u Ankari jer je kratkovidom politikom sebi iz ruku izbila svaku mogućnost uticaja. Ulazak Turske u EU u međuvremenu je nezamisliv, a izbjeglički sporazum čini EU ucjenjivom. Zapad stoji na brdu krhotina svoje turske politike. S tim u skladu je rječita i zabrinuta ćutnja Evropljana nakon novih dešavanja u Turskoj. Tu ništa neće promijeniti ni spontani izliv ogorčenja zbog hapšenja legitimnih opozicionih poslanika. Ne može se računati s tim da se Erdogan može odvratiti od puta kojim je krenuo. Tim je važnije podržati one koji se u Turskoj i dalje zalažu za pravnu državu i demokratiju."

Za kraj komentar Lajpciger folkscajtunga. „Turski šef države kroz prozor baca sva dostignuća moderne demokratije, otpušta nevoljene službenike, naređuje hapšenja novinara, zatvara šefove opozicione partije. Od toga vas, ako zavirite u njemačku istoriju, mora uhvatiti strah."