Više genetski modifikovanih biljaka na poljima EU?

Poljoprivrednik Gerhard Rost iz Gajzelvinda stoji pored stabiljke kukuruza - visoka je kao on. U ovo vrijeme bi inače trebalo da bude visoka 2,5 do tri metra. To je bilo u avgustu prošle godine. Kukurz nije dovoljno porastao jer nije padalo dovoljno kiše.

I ove godine je tamo ponovo izuzetno sušno. A naučni modeli predviđaju da postaju sve vjerovatniji ekstremni uslovi kao što je suša.

Genetske makaze - poznata metoda u zelenom ruhu

Robert Hofi istražuje moguća rješenja ovog problema na Lajbnicovom institutu za biljnu genetiku. On koristi zeleni genetski inženjering, odnosno novi proces kojim se genetski materijal biljaka ciljano modifikuje. Veliki potencijal vidi u promjena svojstava biljaka kako bi se bolje nosile sa sušom.

Između ostalog, radi sa takozvanim novim metodama genetskog inženjeringa. To uključuje metodu CRISPR/Cas9, poznatu i kao genske makaze: lanac DNK se na određenoj tački presječe pa se pojedinačni dijelovi DNK uklanjaju, modifikuju ili ubacuju.

Hofi polaže velike nade u ovu tehnologiju. Konkretan cilj mnogih istraživača je brže i preciznije oplemenjivanje biljaka, razvoj sorti koje zahtijevaju manje đubriva i pesticida.

Loša reputacija genetskog inženjeringa

Međutim, genetski inženjering ima lošu reputaciju kod mnogih potrošača. Organska i ekološka udruženja upozoravaju na potencijalne opasnosti i odbijaju planove EU koja hoće da ublaži zakone u ovoj oblasti. Često upozoravaju na neželjene uticaje na životnu sredinu kada se koriste genske makaze. 

Po Hofijevom mišljenju, ta zabrinutost je neosnovana: decenije istraživanja biološke bezbjednosti su pokazale da genetski inženjering sam po sebi ne predstavlja nikakve druge rizike od onih koji postoje tradicionalnog oplemenjivanja biljaka, na primjer ukrštanjem ili selekcijom.

EU hoće da pojednostavi odobravanje genski modifikovanog sjemena

EU mijenja svoj stav kada se radi o procjeni rizika od zelenog genetskog inženjeringa i želi da pojednostavi odobravanje sjemena koje je tako modifikovano. Preduslov je: sjeme se na kraju ne smije razlikovati od sjemena iz konvencionalnog uzgoja.

Sve ostale sorte sjemena spadaju u kategoriju 2 - i za njih i dalje važe aktuelni postupci odobrenja. Ali procjena rizika bi trebalo da se prilagodi, odnosno olakša.

Zavisnost poljoprivrednika?

Lars Nojmajster, stručnjak za pesticide i portparol organizacije Fudvoč, kritikuje planove EU i upozorava od stvaranja zavisnosti od velikih međunarodnih kompanija koje proizvode i prodaju sjeme. 

Jer, te kompanije bi mogle da patentiraju genetski modifikovano sjeme i poljoprivrednici bi zbog toga mogli da postanu zavisni. Veliki broj ekoloških i organskih udruženja takođe sumnja u priču da biljke proizvedene novim genetskim inženjeringom postižu već́e prinose i dovode do manje upotrebe pesticida – odnosno da su održivije.

Poljoprivrednici su takođe podijeljeni po tom pitanju. Gerhard Rost iz to vidi ovako: „Oplemenjivanje biljaka je zapravo i promjena genetike, samo što je to ide mnogo sporije“. Genetski inženjering koji njegov kukuruz čini otpornijim na sušu – to bi mogao da toleriše. Međutim, on je kritičan prema činjenici da se genetski inženjering koristi za poboljšanje kompatibilnosti pesticida.

Ukoliko se zaista sprovedu u život prijedlozi koje Komisija EU danas predstavlja, to bi moglo da promijeni i njegov svakodnevni rad. Jer to znači da bi u EU ubuduće moglo da bude odobreno znatno više genetski modifikovanog sjemena.

Pratite nas i na Facebooku, preko Twittera, na Youtubeu, kao i na Instagramu