Veliko minsko polje
15. mart 2018
1. SAD – ratna retorika
Rusija ima ambivalentan odnos prema Sjedinjenim Državama. Tokom izbora u jesen 2016. Rusija je manje ili više suptilno lobirala za izbor Donalda Trampa. Dosadašnji rad specijalnog istražitelja Roberta Milera o „miješanju Rusije" ukazuje i na subverzivne metode kampanje u korist Trampa.
No od stupanja milijardera na mjesto šefa Bijele kuće odnos sa kolegom iz Kremlja nije nimalo ružičast. Početkom marta je Putin u govoru o stanju nacije najavio da će ka Zapadu usmjeriti nove atomske rakete dugog dometa. To je, objasnio je, reakcija na američko istupanje iz ugovora o raketnoj odbrani iz 2002. godine. U Americi niko nije bio previše iznenađen i predsjednik Tramp je najavio razvoj novih nuklearnih projektila „ograničene" razorne moći.
Suzane Špan, njemačka novinarka i istoričarka specijalizovana za Rusiju, kaže da Putin u odnosima sa SAD gleda da ojača poziciju svoje zemlje na globalnoj sceni. „SAD su glavni neprijatelj. Putin je koristio veoma prijeteću retoriku prema Zapadu prema devizi: ranije nas niste slušali, sada će te makar to morati", rekla je Špan za DW.
2. Bliski istok – sve jači uticaj
Namjera Rusije da ponovo postane jedan od ključnih igrača na polju međunarodnih odnosa najjasnije se vidjela u bliskoistočnoj politici. Rusija je masivno podržala sirijskog predsjednika Bašara al Asada koji vodi rat protiv dijelova sopstvenog stanovništva. Moskva je mobilisala značajne vojne kapacitete za podršku Asadovom režimu.
Angažman ima nekoliko motiva: najprije, u Siriji je ojačana jedina mediteranska vojna baza Rusije. Prije svega je Moskva postala igrač koji se ne može zaobići u daljim preganjanjima u regionu. Zajedno sa Iranom kao Asadovom drugom silom-zaštitnicom, Moskva raspolaže znatnim uticajem na potezu od Irana do Izraela. U Iraku, Siriji i djelimično u Libanu – preko šiitskog Hezbolaha – ruski stavovi imaju veću težinu nego na početku konflikta u Siriji. Poboljšanje odnosa sa Erdoganom znači da se i u Turskoj sve više osluškuje šta kaže Rusija.
SAD su se pod Obaminom administracijom uglavnom povukle sa Bliskog istoka. U prazninu koju su iza sebe ostavile sve više stupa Rusija.
3. Centralna i istočna Evropa – kako gdje
Rusija i dalje ima komplikovane odnose sa bivšim dijelovima sovjetske imperije. Od izbijanja krize u Ukrajini recimo jedva da i postoje diplomatski odnosi sa Litvanijom. Dvije trećine Litvanaca posmatra Rusiju kao „neprijateljskog" susjeda, blizu petine se pribojava agresije. Litvanci su zadovoljni prisustvom kontingenta od 1.000 vojnika NATO-a. Zvanični Viljnus je također sistematski smanjivao energetsku zavisnost od Rusije.
Nisu dobri ni odnosi sa najvećom zemljom regiona, Poljskom. Jaroslav Kačinjski, siva eminencija koja vuče sve konce u Varšavi, ubijeđeni je antikomunista, a negativan odnos je zadržao i prema Rusiji kao nasljednici bivšeg sovjetskog hegemona. Kačinjski odlučno zagovara sankcije EU prema istočnom susjedu. Nije bilo vidljivih pokušaja da se te tenzije primire.
Među zemljama iz regiona gdje Rusija nailazi na otvorena vrata najbolji je primjer Srbija. Osim poznatog proruskog sentimenta, tome doprinose i dobri lični odnosi Putina i srpskog predsjednika Aleksandra Vučića. Beograd nabavlja velike količine energenata i oružja od Rusije.
4. Njemačka – komplikovano
Odnosi Moskve i Berlina su napeti od izbijanja krize u Ukrajini. Njemačka spada među nosioce ekonomskih sankcija EU protiv Rusije, premda 40 procenata umanjenja trgovine pogađa upravo njemačke firme i radnike.
Rolf Micenih, političar SPD zadužen za spoljnu politiku, ipak smatra da će Berlin zadržati kritičan odnos prema aneksiji Krima. On za DW kaže da se ne smije prihvatiti kršenje međunarodnog prava u slučaju Krima. Tema odnosa Moskve i Kijeva ostaje u njemačkom fokusu: „Ne smijemo da se stavljamo u funkciju unutrašnje politike nijednog od tih aktera", kaže Micenih.
Predsjednik Putin ima nejasan odnos prema Njemačkoj. Sa jedne strane, redovno se održavaju kontakti, a sa druge je Putin prošle godine doveo u pitanje suverenitet Njemačke, tumačeći jedan govor kancelarke Angele Merkel. Odnose je dodatno opteretio nedavni napad na informatičke sisteme njemačke Vlade za koji se sumnja da su ga izveli ruski hakeri.
5. Azija – bliže Kini
Od zahlađenja odnosa sa EU se Rusija jače okreće Kini. Dvije zemlje planiraju jačanje trgovinskih odnosa. Rusija bi da uzme učešća u Novom putu svile, kinesko-evropskoj trgovinskoj ruti.
Politički posmatrano, i Moskva i Peking gaje sličan stil upravljanja koji uključuje autoritarni odnos prema kritičarima i opoziciji unutra, a robusno zastupanje sopstvenih interesa spolja. Obje zemlje su se više puta usprotivile osudi sirijskog režima kroz Savjet bezbednosti UN. To je objašnjeno nedopustivim petljanjem u poslove suverene države.
Rusija i Kina su se zbližile i vojno kroz nekoliko zajedničkih vježbi u centralnoj Aziji, ali i u Kineskom moru. Time je Rusija donekle zauzela stranu u konfliktu oko ostrva između Japana i Kine, čime su pak narušeni odnosi sa Tokiom, ali poboljšani sa Pekingom.