Rusija na Zapadnom Balkanu

Dok Srbija u Rusiji traži političkog saveznika zbog rješavanja statusa Kosova, a u izvjesnoj mjeri i za budući razvoj ustavnih promjena u Bosni i Hercegovini, Rusija od Srbije očekuje podršku u Evropskoj uniji, kada vremenom postane njena članica.

95% stanovništva Srbije ne podržava ulazak u NATO zbog bombardovanja na Srbiju 1999. godine, a Vlada Srbije u Rusiji vidi vjernog prijatelja u politici nepriznavanja nezavisnosti Kosova. Nedavnom posjetom ruskog predsjednika Dmitrija Medvedjeva Srbiji, veze dvije zemlje su još samo više osnažene, ali ne i iznova utemeljene, tvrdi Dušan Reljić, naučni saradnik njemačkog Instituta za međunarodnu politiku i bezbjednost, koji je nedavno u Berlinu objavio studiju „Povratak Rusije na Zapadni Balkan“.

„Ne vjerujem da i Rusija sama očekuje da bi Srbija mogla da bude dio neke ruske integracije. Rusija računa s tim da će Srbija kao i druge zemlje sa tog prostora jednog dana pristupiti Evropskoj uniji i da će unutar Evropske unije biti sklonija saradnji sa Rusijom nego što su to recimo Baltičke ili Srednjoistočne evropske zemlje u ovom trenutku.“

„Srbija kod Rusa ima povlašten položaj“

Rusija je svjesna da Srbija neće biti izolovana i izostavljena iz članstva u Evropskoj uniji, smatra i Aleksandar Rar (Alexander Rahr), analitičar i direktor programa za Rusiju i Evroaziju u Njemačkom društvu za spoljnju politiku. „Učlaniti Sloveniju i Hrvatsku, a izostaviti Srbiju bila bi najveća greška kojom bi na Balkanu bila stvorena još veća neizvjesnost“, kaže Rar. Rusija, međutim, namjerava i da iskoristi geopolitički značaj Srbije i Balkana da bi Zapadnoj, pa i samoj Jugoistočnoj Evropi, narednih 50 godina prodavala svoj gas.

„Gasovodne cijevi koje trenutno postoje, potiču još iz vremena hladnog rata. Ne prolaze kroz sve zemlje i nema ih dovoljno da bi Rusija mogla da izveze svu količinu gasa koja je Evropi potrebna. Zato Rusija i pokušava da za sebe pridobije pojedine zemlje, prije svega one na Balkanu, da bi im dodijelila ulogu distributivnih stanica za ruski gas u regionalnom evropskom kontekstu. Srbija je pri tome zasigurno zemlja koju Rusija posebno povlađuje.“

EU će mijenjati politiku prema Balkanu

Ono što su rakete bile za vrijeme hladnog rata, danas je gas – glavno političko oružje. Zemlje Balkana naučile su svoju lekciju od Ukrajine, ocjenjuje Rar. Bude li izgrađen planirani rusko-italijanski gasovod „Južni tok“ do 2015. godine, Srbija i zemlje u okruženju dobijaju tranzitni monopol za prenos gasa kao najvažnijeg proizvoda Evropske unije, a time bi se prema Srbiji automatski mijenjala i dosadašnja politika starih članica Unije, kao što su Njemačka, Italija ili Francuska, objašnjava analitičar Rar.

„Zato se zemlje i bore za ovaj status. Srbija pri tome veoma lukavo uči i od Turske. Svjesna je da ukoliko postane glavno tranzitno čvorište za ruski gas, i Evropska unija će je ozbiljnije shvatati.“

Mnogi analitičari i politolozi smatraju da predsjednik Srbije Boris Tadić danas pokušava da balansira izmađu Istoka i Zapada, kako je to tokom hladnog rata uspješno radio Tito. Tadić se nada da će Evropska unija pristati na brze ustupke Srbiji da Srbija ne bi postala poluga ruske politike na Balkanu.

Autor: Selma Filipović

Odg. urednik: Zorica Ilić