70 godina od održavanja konverencije na jezeru Wann
20. januar 2012
U javnosti se i danas ova konferencija spominje kao susret na kojem je donešena odluka o sistematskom ubijanju Jevreja do njihovog konačnog istrebljenja. Sa dvosatne konferencije samo postoji zapisnik kojeg je na 15 stranica napisao Adolf Eichmann koji je u tadašnjoj njemačkoj policiji bio zadužen za pitanja Jevreja.
Protokol je pronađen 1947. godine u dokumentima ministarstva vanjskih poslova. Od tada je Eichmannov zapis ključni dokument o istoriji genocida nad evropskim Jevrejima. Nacionalsocijalistički režim je sa ubistvom Jevreja počeo i prije održavanja ove konferencije.
Michael Wildt, profesor njemačke istorije 20 vijeka na Humbolt Univerzitetu u Berlinu kaže: “Konferencija je dugo važila za konferenciju na kojoj je donešena odluka o sistematskom ubijanju Jevreja. Međutim, ako se uzme u obzir koliko je stotina hiljada sovjetskih Jevreja ubijeno prije održavanja konferencije, onda takvo mišljenje nije tačno”.
Nacionalsocijalističko vodstvo je uvijek navodilo da je cilj istrebljivanje Jevreja i za to je izabralo nekoliko različitih koncepta: Jevreji su deportovani u logore, prisiljavani na iseljavanje, oduzimano im je državljanstvo, satjerivani su u geta ili ubijani.
Banalnost neviđenog zla
U zapisniku za koji se govorilo da je “američka krivotvorina” nigdje nije navadeno da se otvoreno govorilo o ubistvu Jevreja. Umjesto toga su navedene umotane, birokratske formulacije koje su često zvučale cinično.
Samo jedna rečenica iz zapisnika dovoljno svjedoči, šta je nacistima bio cilj. Eichmann piše o Jevrejima koji bi eventualno mogli izbjeći progon, nazivajući ih "ostatkom" koji je "očito najotporniji dio" i koji se mora "primjereno obraditi". Jer to bi "prema prirodnom odabiru, ako ostane u životu, mogla biti klica novog jevrejstva”.
U prevodu to znači: planirano ubijanje Jevreja u gasnim komorama u Auschwitzu, Treblinki i ostalim koncentracionim logorima.
Adolf Eichmann je nakon konferencije na jezeru Wann izjavio: „Ovdje se nije došlo samo do zadovoljavajućeg usaglašavanja svih učesnika nego se savim neočekivao došlo do odlučujućeg napretka u pravcu konačnog rješenja jevrejskog problema“.
Sam Eichmann je 1960. godine u Izraelu rekao da pisani protokol ne odgovara tekstu deklaracije usvojene na konferenciji. Na nagovor šef ozloglašenog Ureda za sigurnost Reinharda Heydricha je zapisnik morao biti više puta korigovan i prepisan.
Autor: Mehmed Smajić (Michael Marek, dapd)
Odgovorni urednik: Svetozar Savić