Njemačka ne slijedi trend uklanjajanja sovjetskih spomenika

Tenkovi, statue, reljefi: u mnogim bivšim sovjetskim zemljama, sjećanja na komunističku eru su još prisutna. Ulazak ruske vojske u Ukrajinu ponovo je rasplamsao diskusije o spomenicima koji podsjećaju na pale ruske vojnike u Drugom svjetskom ratu.

Baltičke zemlje koriste priliku i pokušaće da u narednim sedmicama i mjesecima uklone relikte starih vremena – iako to mnogi ne odobravaju.

Estonija: „Ubilačko oružje, a ne istorijski spomenik“

Trenutno je na redu jedan muzej. U utorak su vlasti uklonile sporni spomenik u vidu sovjetskog tenka koji se nalazio u blizini estonsko-ruske granice kod grada Narve. Grad je naseljen uglavnom Rusima, a spomenik slovi kao sporan – gradski oci su se svojevremeno usprotivili inicijativi da se on premjesti. Tada je rečeno da je taj tenk dio identiteta grada.

Sada je spomenik prebačen u Estonski ratni muzej u blizini glavnog grada Talina. Uklonjeno je i šest drugih spomenika.

Vlada u Talinu je „dala zeleno svjetlo“ za uklanjanje sovjetskih spomenika sa javnih mjesta. „Tenk je ubilačko oružje a ne predmet sjećanja. Istim tenkovima na ulicama Ukrajine sada ubijaju ljude“, rekla je premijerka Kaja Kalas. Planira se demontaža oko 400 spomenika.

Letonija: podijeljena mišljenja

Za mnoge Letonce, spomenik u slavu sovjetske pobjede u Rigi više ne bi trebalo da stoji na svom mjestu. Za stanovnike koji govore ruski, on ima veliki značaj. Još u julu je letonska vlada odobrila uklanjanje 69 spomenika i spomen-ploča kojima se veliča sovjetski režim.

Uklanjanje spomenika u slavu pobjede bi trebalo da bude završeno do 15. novembra. On je postavljen 1985. na 40. godišnjicu sovjetske pobjede nad Hitlerovom Njemačkom u Drugom svjetskom ratu kao „podsjećanje na oslobodioce Sovjetske Letonije i Rige od njemačko-fašističkih zavojevača“.

Litvanija: imena ostaju

I u Litvaniji se vode slične diskusije. Još u julu je počelo demontiranje Spomenika pobjedi „koji služi veličanju sovjetske armije“ u Klaipedi. Ostala su ugravirana imena palih sovjetskih vojnika, i još ponešto, a biće sklonjeni samo dijelovi poput mača ili crvene petokrake.

Finska: spomenik uvaljan u katran i perje

U Helsinkiju je diskusija o poklonima iz Moskve – u punom jeku. Početkom avgusta je uklonjen „Spomenik svjetskom miru“ koji je grad 1990. dobio na poklon od Sovjetskog Saveza.

Ta skulptura je jedan od mnogih replikata originalne skulpture, a Helsinki je jedino mjesto van bivšeg Sovjetskog Saveza gdje je stajao takav replikat. Već 1991. godine su studenti premazali spomenik katranom i posuli ga perjem, a devet godina kasnije je neko pokušao i da ga digne u vazduh (bez uspjeha).

U Njemačkoj stvari stoje malo drugačije

I u Njemačkoj se spomenici premazuju bojama ili uvijaju u zastave, i vode se slične diskusije. U martu 2022, berlinska poslanica CDU-a Štefani Bung zatražila je da se topovi i tenkovi uklone sa jednog spomenika. Berlinski Senat je odbacio taj zahtjev.

I drezdenski političar Stranke slobodnih demokrata Štefan Šarf u martu 2022. je na Tviteru napisao: „Ne, sovjetski spomenik ne može da ostane u Drezdenu. Ne zbog 1945, već zbog 1953., 1968.. i 2022.“.

Prva oklopna jedinica Sovjetskog Saveza, koja je do 1993. bila stacionirana u Drezdenu, 1953. je učestvovala u gušenju narodnog ustanka u DDR a 1968. u gušenju Praškog proljeća.

Ali, ništa od toga. Njemačka ima obavezu da štiti i njeguje sovjetske spomenike – tako to stoji u državnom ugovoru koji su 1990. sklopile SRN, DDR i četiri pobjedničke sile iz Drugog svjetskog rata.

U Štralzundu je, na primjer, restauriran je bronzani reljef na jednom sovjetskom spomeniku. Nadležni su saopštili da se napad Rusije na Ukrajinu ne odražava na tu sanaciju. 

 Pratite nas i na Facebooku, na Twitteru, na YouTube, kao i na našem nalogu na Instagramu