Lažno evropsko obećanje Balkanu

Balkan ne oskudijeva u političkim konferencijama. Prije četiri sedmice su lideri regiona u Sofiji slavili 20 godina „Procesa saradnje u jugoistočnoj Evropi“. Više od osam godina se državnici iz regiona sastaju o okviru „Regionalnog savjeta za saradnju“. Krajem maja su šefovi država jugoistočne Evrope održali godišnji samit u Sarajevu u okviru procesa „Brdo-Brioni“.

I pored svega toga, Njemačka je prije dvije godine lansirala novi format poznat kao Konferencija o Zapadnom Balkanu. Poslije Berlina (2014) i Beča (2015), sada se sastanak održava u Parizu. Šefovi država i vlada Srbije, Albanije, Makedonije, BiH, Crne Gore i Kosova sastaju se sa najvažnijim političarima EU, Njemačke, Francuske, Austrije i drugih zemalja Unije. Zvanični cilj: balkanske zemlje treba brže približiti Briselu.

Nespremnost na proširenje

Začkoljica je u tome što u dogledno vrijeme neće biti proširenja EU – to su između ostalih rekli šef Evropske komisije Žan-Klod Junker i predsjednik Bundestaga Norbert Lamert. Nakon što su se Britanci izjasnili za Bregzit, spremnost da se u Uniju uvode nove članice praktično je nepostojeća. Konsolidacija prije proširenja – to je sada briselska dogma.

A ipak postoji horda političara, diplomata i stručnjaka u Briselu kojima je posao da pripremaju balkanske države za članstvo u EU. Taj tim predvodi komesar za proširenje Johanes Han sa evropskim parlamentarcima zaduženim za region poput njemačkog demohrišćanina Dejvida Mekalistera, izvjestioca za Srbiju. Oni ponavljaju da je i dalje na snazi „obećanje“ Evropljana zemljama Balkana dato na konferenciji u Solunu 2003. Tada je rečeno da EU nije potpuna bez Balkana.

Stručnjaci redovno putuju u balkanske zemlje i tamo uvjeravaju domaćine i novinare da je „pristupna perspektiva neokrnjena“. Ponekad, kad se okuraže, čak navode i konkretne godine kada bi neka zemlja mogla da pristupi EU. Tako su bh mediji prošlog maja slavili kada je šef tamošnjeg predstavništva EU Lars-Gunar Vigemark previdio maloj zemlji članstvo kroz deset godina.

Politika milijardi

Jaz između zaustavljenog proširenja EU i uvijek novih obećanja očigledno bi trebalo da premoste Konferencije o Zapadnom Balkanu. EU želi da održi državice jugoistočne Evrope u dobroj vjeri sa 12 milijardi evra za period od 2014-2020. godine. Tu je recimo novi autoput duž Jadrana ili od Niša do Prištine ili modernizacija propale željezničke veze između Beograda i Sarajeva. Ili osnivanje radionice mladih iz bivših zaraćenih republika po ugledu na njemačko-francuske odnose.

Ipak, politika koju je EU na Balkanu vodila svojim milijardama poslije deceniju i po otkriva više problema nego rješenja. Iako je Brisel prije tri godine isposlovao dogovor tradicionalnih neprijatelja Srbije i Kosova, gotovo nijedna tačka nije sprovedena. Ni poslije više od godinu dana Uniji ne uspijeva da svojim posredovanjem sredi politički haos u Makedoniji. Brisel nema uspjeha ni u decenijskoj svađi Skoplja i Atine o imenu Makedonije.

Članica EU Hrvatska i kandidat za EU Srbija su prošle godine vodile višenedjeljni trgovinski rat. Duboko zavađeni narodi Bosne i Hercegovine su ove nedjelje razjedinjeni oko Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju tako da ovaj ne može stupiti na snagu.

Gotovo da se više i ne priča o tlačenju medija, manipulisanom pravosuđu, sveprožimajućoj korupciji u svim ovim državama. Građani reaguju masovnim odseljavanjem – u pravcu EU.