Krupne donacije za uzdanice biznisa

Konzervativni njemački Demohrišćani (CDU) i njihov najomiljeniji koalicioni partner, Stranka slobodnih demokrata (Liberali, FDP) još uvijek su najveći prijatelji njemačkih koncerna, biznismena i donatora, kako to pokazuju najnovije brojke koje je 1. avgusta objavio njemački parlament. Bezmalo su sve veće sume donirane političkim strankama ove godine uplaćene ili partiji Angele Merkel ili Liberalima, stranci koja se zalaže za slobodno tržište i deregulaciju.

Liberala u Bundestagu nema od 2013, a trenutno uživaju naklonost oko devet odsto građana Njemačke. „To je svakako vrijedno pažnje", klaže Sebastijan Majer iz organizacije za monitoring lobista LobiKontrol. „Jasno je da bi veliki biznis hteo da se FPD vrati na federalnu političku scenu."

Osam sedmica pred izbore za Bundestag, CDU je već dobila oko 1,9 miliona evra na ime donacija krupnijih sponzora, a FDP – oko 1,5 miliona. Prema njemačkim zakonima, svaka donacija veća od 50.000 evra mora se odmah prijaviti parlamentu koji to potom objavljuje na svom internet-portalu. Manje donacije objavljuju se tek u godišnjem izvještaju.

Na listi donatora su neke poznate i velike firme kao što su Sikst rent-a-kar (55.000 evra za FDP) kao i Metal NRW – udruženje industrijskih i električnih kompanija Severne Rajne Vestfalije (90.000 za FDP i 110.000 za CDU).

„Ne traže ništa zauzvrat, ali..."

Nije veliko iznenađenje to što su na listi velikih donatora i njemački proizvođači automobila. Dajmler je donirao po 100.000 evra demohrišćanima i socijaldemokratama. Za SPD je to bila jedina krupna donacija, takođe su i Zeleni zabilježili jednu od 100.000 evra, dok Ljevica i bavarska CSU nisu imali uopšte donacija većih od 50.000 evra koje bi morale odmah da budu objavljene.

Štefan Kvant, milijarder i šef uprave BMW-a, uplatio je po 50.001 evro demohrišćanima i liberalima. Pre neki dan se saznalo da je nemački Savezni zavod za motorna vozila obrisao neke kritičke pasuse iz izvještaja o tome kako su njemački proizvođači automobila manipulisali mjerenje vrijednosti izduvnih gasova kako bi te vrijednosti ispale povoljnije nego što jesu. Koincidencija?

Najveća pojedinačna donacija potiče od biznismena Ralfa Domermuta koji je u maju Demohrišćanima doznačio 500.000 evra. On je šef upravnog odbora njemačkog multinacionalnog provajdera internet-usluga Junajted internet.

„Donatori to ne rade bez zadnjih namjera, ali oni ne smiju da traže ništa zauzvrat – to bi bilo ilegalno", kaže Majer. „Međutim, oni na ovaj način mogu da indirektno utiču na rezultat izbora."

Neka pravila mogu da se zaobiđu

LobiKontrol prenosi da bi njemački sistem donacija za političke stranke mogao da bude transparentniji, i smatra da su građani postali prilično podozrivi kada je riječ o odnosima političara i biznismena. Jedna anketa iz 2015. je pokazala da 78 odsto građana Njemačke želi da postoji registar na osnovu kojeg bi mogle da se prate aktivnosti lobista. No, takav registar još ne postoji – a vladajuća CDU ne pokazuje baš pretjeranu volju da naloži njegovo formiranje.

„Tražimo da se donacije strankama ograniče na 50.000 evra, kao i da se bitno smanji visina donacija koje odmah moraju biti obznanjene. Način na koji to sada funkcioniše praktično promoviše korupciju. Donacije se često dijele na manje porcije kako bi se zaobišlo pravilo transparentnosti", ukazuje Majer.

Sitniš u odnosu na SAD

Za razliku od SAD, Njemačka ne pravi razliku između finansiranja predizbornih kampanja i finansiranja samih stranaka. U Njemačkoj je predizborna kampanja jednostavno dio normalnog rada stranke i budžet za nju nije odvojen od ukupnog budžeta stranke.

Osim toga, njemački državni budžet svake godine finansira stranke sa 133 miliona evra, a koliko će od te sume dobiti svaka stranka, to se određuje prema broju glasova koje je dobila na izborima za Bundestag, Evropski parlament i njemačke pokrajinske parlamente.

Doduše, sve te sume su smiješne u poređenju sa sumama koje se doniraju u SAD. Glavni razlog tome je što prema njemačkim zakonima reklamna kampanja za stranke (bilbordi, oglasi itd.) smije da počne samo nekoliko nedjelja pred izbore.

Ako demohrišćani, koji prema posljednjim anketama uživaju naklonost 40 odsto građana, i Liberali (devet odsto) zajedno budu osvojili više od polovine mandata u Bundestagu, biće u stanju da formiraju novu njemačku vladu.