F-35: Stelt bombarder za Bundesver

Da bi neko samo isprobao pilotsku kacigu za F-35, mora da za to izdvoji dva dana. Potrebno je skenirati glavu i precizno izmjeriti rastojanje između zjenica. I tek kada je sve savršeno podešeno, pilot može da stavi na glavu visokotehnološku kacigu od karbona. Zahvaljujući kamerama, koje sliku direktno prenose na ekran kacige, pilot može da vidi kroz avion, i danju i noću. A uz pomoć senzora u kacigi, on pokretima očiju upravlja oružjem.

Samo kaciga košta više od 400.000 američkih dolara. Moderna je, skupa i komplikovana, kao i čitav F-35. Ta letjelica američkog proizvođača „Lokid Martin“ (Lockheed Martin) je više od običnog borbenog aviona. U vazduhu se umrežava s drugim avionima i obrađuje stotine hiljada informacija. Ali, algoritam na ekran kacige šalje samo ono što je za pilota relevantno u tom trenutku.

„Bolji od drugih"

F-35 se smatra najmodernijim borbenim avionom na svijetu. Ali, da li je to i pravi avion za Bundesver? Njemačka ministarka odbrane Kristine Lambreht (SPD) u ponedjeljak je saopštila da želi da kupi 35 aviona F-35. Oni bi trebalo da zamijene avione tipa Tornado, koji su počeli da se koriste prije više od četrdeset godina i koji u hitnim slučajevima do cilja mogu da nose američke nuklearne bojeve glave.

„Postoje vojni razlozi koji govore u prilog F-35", kaže Rafael Los, stručnjak za bezbjednosna pitanja Evropskog savjeta za spoljnopolitičke odnose (ECFR) iz Berlina. „Ako morate da transportujete atomsku bombu, to bolje možete da uradite stelt-avionom, nego avionom koji nema tu sposobnost", kaže Los za DW. „Potrebna nam je ta niža radarska uočljivost i sposobnost da otkrijemo i gađamo ciljeve s velikih udaljenosti. F-35 to može bolje od svih drugih borbenih aviona koji su trenutno na tržištu.“

Troškovi od više milijardi evra

Ali to ima svoju cijenu. Los računa sa oko četiri milijarde evra za 35 borbenih aviona. „Na to naravno dolaze i operativni troškovi, koji su poprilični", kaže ovaj berlinski stručnjak za bezbjednost. Procjenjuje se da je samo za neophodnu adaptaciju njemačkih vojnih aerodroma potrebno nekoliko stotina miliona evra.

Da nije bilo ruske invazije na Ukrajinu, takva investicija teško bi bila zamisliva. Ali, novac je sada tu, njemačka vlada je izdvojila poseban fond od 100 milijardi evra za opremanje Bundesvera. A politički otpor prema novom nuklearnom-bombarderu za Bundesver je slab. Rijetke su kritike čak i iz redova Zelenih – stranke koju su svojevremeno osnovali pacifisti, a koja je od decembra na vlasti zajedno sa SPD i FDP.

Ljevica protiv nuklearnog bombardera

Samo se opoziciona Ljevica otvoreno protivi nabavci aviona F-35. „Odbacujemo naoružavanje Bundesvera novim borbenim avionima koji su u stanju da nose nuklearne bojeve glave", objašnjava Ali al Dajlami, predstavnik poslaničke grupe Ljevice u Bundestagu koji se bavi odbrambenom politikom. „Tzv, 'nuklearno učešće’, prema kojem bi piloti Bundesvera u slučaju nužde morali da bace američko nuklearno oružje, ne stvara bezbjednost, već podstiče opasnost od nuklearnog rata u Evropi. Strahote rata u Ukrajini ne smiju da se zloupotrijebe kao izgovor za spiralu naoružavanja.“

Njemačko vojno vazduhoplovstvo može da odahne, jer bi još tokom ove decenije moglo da stavi u upotrebu nasljednika zastarjelih aviona Tornado. General-potpukovnik „Luftvafe" Ingo Gerharc naglašava da su se za američki borbeni avion odlučile i mnoge druge evropske vojske. „To jača našu sposobnost da zajedno s njima radimo na obezbjeđivanju vazdušnog prostora NATO i na odbrani alijanse."

Zemlje poput Velike Britanije, Italije, Holandije, a sada i Finske i Švajcarske, opredijelile su se za F-35. One bi ubuduće lakše mogle da sarađuju i s Njemačkom kada je u pitanju protivvazdušna odbrana.

„U Francuskoj je, međutim, ta odluka dočekana sa frustracijom", ukazuje Pol Moris, istraživač sa Francuskog instituta za međunarodne odnose (IFRI) u Parizu. „Na F-35 se ovdje gleda kao na simbol moći SAD u okviru NATO. Nakon svih priča o evropskoj autonomiji i suverenitetu, očekivalo se da će Njemačka više da se fokusira na evropsku politiku naoružanja.“

Jer, šta bi bilo da se SAD povuku kada je riječ o bezbjednosnoj politici, kao što je to bio slučaj za vrijeme Trampa? „To bi moglo da se desi i sa sljedećim predsjednikom, ali i nakon međuizbora (Midterm elections)", kaže Moris. Evropa bi morala da bude spremna na takav razvoj događaja i da postane autonomnija kada je riječ o bezbjednosnim pitanjima: „Za to je potrebno deset, petnaest godina priprema i zato bi s tim odmah trebalo početi.“

FCAS pred gašenjem?

U Francuskoj strahuju da bi kupovina aviona F-35 mogla da ugrozi njemačko-francusko-španski avion budućnosti FCAS. Kroz taj projekat vrijedan više milijardi evra, do 2040. godine trebalo bi da se razvije najsavremeniji evropski borbeni avion, koji bi zamijenio francuski Rafal i njemački Jurofajter. U Parizu se, kaže Moris, trenutno postavlja pitanje: „Da li je Njemačkoj onda uopšte potreban FCAS? I da li je F-35 samo prelazno ili dugoročno rješenje?“

U Berlinu zato ističu da je F-35 samo zamjena za avione Tornado koji mogu da nose nuklearne bojeve glave, a ne za druge operacije. Avioni su za to sertifikovani od strane SAD.

Alternative o kojima se raspravljalo posljednjih godina, kao što su stariji američki avion F-18 ili Jurofajter, prvo bi morale da prođu dug proces da bi došle o obzir kao nosači nuklearnih bojevih glava. Njemačka ministarka odbrane Kristine Lambreht je uostalom već najavila da će za elektronsko ratovanje, odnosno za borbu protiv radara, kupiti još i petnaest evropskih aviona, Jurofajter. Pored toga, i dalje ima dovoljno novca za dalji razvoj FCAS, uvjerava Lambreht. I taj avion će biti i moderniji i komplikovaniji. I biće veoma skup.

Pratite nas i na Facebooku, na Twitteru, na YouTube, kao i na našem nalogu na Instagramu