250. godišnjica rođenja slikara Kaspara Davida Fridriha

250. rođendan Kaspara Davida Fridriha (Caspar David Friedrich) slaviće se tek sljedeće godine, jer slikar je naime rođen 5. septembra 1774. Ali, prva velika izložba kojom se obilježava ova posebna godišnjica počinje već sutra.

U Hamburškoj Kunsthale će od 15. decembra moći da se vidi ono što se opisuje kao „najobimnija izložba radova najznačajnijeg umjetnika njemačkog romantizma nakon mnogo godina“. Fokus je na tematskoj retrospektivi sa preko 60 slika, uključujući mnoga ključna djela kao što su „Bijele stijene na Rigenu" (1818) i „Monah na moru“ (1808-10). Biće izloženi i crteži i radovi umjetnika koji su bili njegovi prijatelji.

Izložba označava početak „Kaspar David Fridrih festivala“, u okviru kojeg će Stara nacionalna galerija Berlinskih državnih muzeja i Državna umjetnička kolekcija Drezdena takođe posvetiti izložbe umjetniku. A sve su pod patronatom njemačkog predsjednika Frank-Valtera Štajnmajera (Frank-Walter Steinmeier).

Vrijedno nacionalno kulturno dobro

Krajem novembra, mapa skica Kaspara Davida Fridriha prodata je na aukciji u Berlinu nepoznatom kupcu za 1,8 miliona evra. Neposredno prije aukcije, berlinska kulturna uprava pokrenula je proceduru da se djelo umjetnika romantičara upiše na listu vrijednih nacionalnih kulturnih dobara Pokrajine Berlin.

Njemački muzeji sada su postavili crvene tepihe njemačkom romantičaru pozivajući na retrospektivne izložbe i serije predavanja od Hamburga preko Berlina do Grajfsvalda, Fridrihovog rodnog mjesta.

No, njegovi savremenici su govorili, kako piše Florijan Ilis (Florian Illies) u svojoj nedavno objavljenoj knjizi o Kasparu Davidu Fridrihu, „Čarolija tišine“ (Der Zauber der Stille), da on nije bio bogzna talentovan portretista; zbog toga su ga ismijavali čak i tokom njegovog boravka na akademiji u Kopenhagenu. Možda je zato Fridrih obično prikazivao figure na svojim slikama s leđa?

Udari sudbine

Kaspar David Fridrih rođen je 1774. u Grajfsvaldu kao šesto dijete proizvođača sapuna i svijeća Adolfa Gotliba Fridriha (Gottlieb Friedrich) i njegove supruge Sofije Doroteje (Sophie Dorothea). 1781. majka mu je umrla, a sestra podlegla tifusu. Njegov mlađi brat Johan Kristofer (Johann Christop) doživio je srčani udar dok je pokušavao da spase brata Kaspara Davida, koji je propao kroz led na Labi. Samo pet od devetoro braće i sestara dostižu punoljetstvo.

Od 1790. godine, Fridrih je bio student Univerziteta u Grajfsvaldu u klasi profesora crtanja Johana Gotfrida Kvistorpa (Johann Gottfried Quistorp), koji ga je posebno podržavao. Umjetničke studije je nastavio na Akademiji umjetnosti u Kopenhagenu. Od 1798. godine, Fridrih je živio i radio u Drezdenu, gdje je i umro 7. maja 1840. godine.

Mnogi ga cijene - ali ne i Gete

„Mistik sa kistom": Tako je švedski pjesnik Per Daniel Amadeus Aterbom (Per Daniel Amadeus Atterbom) nazvao Kaspara Davida Fridriha. Slikara su njegove kolege cijenile još za života.

Samo Johan Volfgang fon Gete (Johann Wolfgang von Goethe ) nije znao šta bi sa Fridrihovim slikama. Rugao im se kao „novim njemačkim, vjersko-patriotskim“. Priča se da je pjesnik čak razbio jednu Fridrihovu sliku o ivicu stola – nije mu se dopala.

Godine 1794. Fridrih u Kopenhagenu dolazi u dodir sa prirodnim misticizmom, koji je kasnije uticao na njegovu umjetnost. Njegova prva slika ulje na platnu bila je provokativna: Kaspar David Fridrih je svoju sliku „Krst u gori” iz 1807/1808. godine posvetio odnosu prirode i Boga.

Njegova umjetnost više nije prozor u svijet, kao što je bilo u prosvjetiteljstvu, već prozor u dušu, u duhu romantizma. „Krst u gori” izaziva uzbuđenje jer slikar daje jednak prostor crkvi i prirodi.

Kaspar David Fridrih je povučeni čudak koji napušta svoju kuću u Drezdenu samo nakon sumraka i odlazi u duge šetnje. 21. januara 1818. oženio se 25-godišnjom Karoline Bomer (Caroline Bommer) – i to u šest ujutru.

U plamenu

Djela Kaspara Davida Fridriha uvijek iznova nestaju u plamenu. 10. oktobra 1901. izgorjela je rodna kuća Kaspara Davida Fridriha u Langen štrase 28 u Grajfsvaldu. Samo je nekolicina spašena, ali su ih dobronamjerni rođaci prefarbali i tako uništili.

Tokom Drugog svjetskog rata, veliki broj Fridrihovih slika je izgorio tokom čuvenog bombardovanja Drezdena. Većina sačuvanih umjetničkih djela Kaspara Davida Fridriha danas se nalazi u muzejima u Hamburgu, Drezdenu i Berlinu.

U točku istorije

Kaspar David Fridrih preminuo je 7. maja 1840. godine, siromašan i zaboravljen. Njegova umjetnost odjednom više nije popularna. Naturalizam i impresionizam su ga jednostavno pregazili.

Već sredinom 1820-ih, njegov rad je počeo da gubi na značaju, kada je Diseldorfska slikarska škola postala moderna u Njemačkoj. Ponovno otkrivanje njegovog rada je počelo tek 1906. godine malom izložbom u Berlinu na kojoj su predstavljene slike i skulpture iz perioda 1775-1875, ukupno 32 djela Kaspara Davida Fridriha.

Ali, slikar je danas ponovo tražen - faza koja do danas još nije završena. Sam Fridrih je naivno vjerovao da će njegovo ime uvijek ostati upamćeno; zato se uzdržao da ikada potpiše bilo koju svoju sliku.

Ovaj tekst je izvorno u dužoj verziji objavljen na njemačkom jeziku

Pratite nas i na Facebooku, preko X-a, na Youtubeu, kao i na  Instagramu