Almanya'da sığınmacılar hangi haklardan yararlanabiliyor?

Almanya'da hangi göçmenin, hangi hizmet ve haklardan yararlandığını göçmenlerin statüsü belirliyor.

Almanya'da, Ukrayna'daki savaştan kaçanlara iltica prosedürü uygulanmaksızın otomatikman geçici oturma izni veriliyor, derhal ve sınırsız çalışma hakkı da sağlanıyor. Almanya'daki yaklaşık 1,1 milyon Ukraynalı arasında ihtiyaç duyanlara ayrıca gereken sosyal yardımlar da yapılıyor. Bu yardımlar arasında ayda 502 euro olan vatandaşlık parası da yer alıyor. Almanya'daki her evsize sağlanan haklar barınacak yeri olmayanlara da veriliyor. Buna göre, ilgili sosyal yardım dairesi evsiz Ukraynalı göçmenlere bir hostel veya göçmenler için oluşturulan merkezlerde barınma imkanı sunuyor. Bunun yanı sıra Ukraynalı göçmenler sağlık sigortası üzerinden tıbbi hizmetlerden de yararlanabiliyor. Oturma izni ilk etapta iki yıl için veriliyor.

Almanya'ya gelen ve iltica başvurusunda bulunan diğer göçmenler için ise farklı kurallar geçerli.

Barınma

Almanya'daki sığınmacılar öncelikle eyaletlerin yetki alanındaki ilk kayıt merkezine yerleştiriliyor. İlk kayıt merkezleri çoğunlukla artık kullanılmayan kışla gibi büyük binalardan oluşuyor. Bu merkezlerde, bir odada birkaç kişi kalıyor, yemek pişirme imkanı bulunmuyor, ancak kalanlara yemek dağıtılıyor. Bir göçmenin ilk kayıt merkezinde kalma süresi birkaç hafta ile birkaç ay arasında değişiyor.

Daha sonra bu kişiler kasaba ve beldelerdeki yurt benzeri kalıcı merkezlere gönderiliyor. Çoğunlukla birçok kişinin aynı anda kalabileceği bu yurtlarda kimi zaman 30, kimi zaman ise yüzlerce göçmen yaşıyor. Bu yurtların bazılarında bahçe, çocuklar için oyun alanları, yemek pişirme imkanları oluyor. Bazıları ise uzak yerlerde, dört-beş göçmenin bir odayı paylaşmak zorunda kaldığı yıkık dökük binalardan oluşuyor.

Almanya'da iltica prosedürü henüz sonuçlanmayan sığınmacıların hareket özgürlüğü oldukça kısıtlı. Bu süreç boyunca, hatta kısmen sonrasında da belirli bir yerde kalmak zorundalar.

Maddi destek

Almanya'ya sığınmak isteyenlere sunulan hizmetler, İltica Yardım Yasası ile düzenleniyor. İlk kabul merkezi veya kalıcı yurtlarda kaldıkları sürece iltica başvurusu yapanların gerekli ihtiyaçları karşılanıyor. Bunlar, gıda, barınma, ısınma, giyim, sağlık ve kişisel bakım ürünleri ile bazı mutfak malzemelerini kapsıyor. Ayrıca bazı kişisel ihtiyaçlar için sığınmacıların kişi başına ayda 150 euro civarında harçlık alma hakkı da bulunuyor. "Gerekli ihtiyaçların" ayni yardım olarak değil de, nakdi yardım olarak karşılanması halinde ise bir sığınmacının ayda toplam 367 euro alma hakkı var.

Sığınmacıların gönüllü olarak çalışması da ödüllendiriliyor: İltica başvurusunda bulunanlar gönüllü olarak çalışırlarsa, 200 euroya kadar ücret alabiliyor.

Sağlık

Almanya'da sığınmacılar yaralanma gibi tıbbi olarak acil müdahale gerektiren durumlarda hastanelerde bakımlarının yapılması gerekiyor. Böyle bir durumda hastaneler masrafları ilgili sosyal yardım dairesinden karşılıyor. Bunun yanı sıra sığınmacılara sunulan sağlık hizmetleri, eyaletten eyalete farklılık gösteriyor. Birçok eyalette iltica başvurusunda bulunacaklara elektronik bir sağlık kartı veriliyor, bu kart ile doğrudan doktora gidebiliyorlar. Bazı eyaletlerde ise muayene öncesinde bir muayene belgesi ile ilgili daireye başvurmaları gerekiyor. Ancak sunulan hizmetler arasında farklılık bulunmuyor.

Koruma statüsü tanınan veya 18 aydır Almanya'da yaşayanlar, diğer bütün sigortalılar gibi sağlık hizmetlerinden yararlanabiliyor.

Kalmalarına "müsamaha" gösterilmesi

İltica başvurusu reddedilenlerin Almanya'yı terk etmesinin önünde bir engel olması veya sınır dışı edilememeleri durumunda ülkede kalmalarına "müsamaha" gösteriliyor, yani sınır dışı etme kararının icrası erteleniyor. Kimlik belgelerini ibraz edemeyen veya memleketlerinde tedavisi yapılamayacak bir hastalığı olanların da sınır dışı edilmesi erteleniyor. Bu durumda olanlar İltica Yardım Yasası'ndaki haklardan yararlanmayı sürdürüyor.

Kimliklerin hızlı bir şekilde belirlenebilmesi ve gerekli seyahat belgelerinin sağlanması için sığınmacıların memleketlerindeki yetkili makamların yardımı gerekiyor. Bu nedenle de bazı ülkelerle geri kabul anlaşmaları imzalayan Alman hükümeti, bazı ülkelerle de geri kabul anlaşmaları imzalamak için çaba gösteriyor. Ancak birçok ülke kendi vatandaşlarını geri almak için uğraşmıyor. Bunun nedenlerinden biri göçmenlerin memleketlerine para göndermesi. Düzensiz göçmenlerin de memleketlerindeki ailelerine gönderdiği para bu ülkeler için ekonomik bir değer taşıyor. Hatta bazı ülkelerde kalkınma yardımlarından daha önemli olan bu para ihtiyacı olanlara ulaşıyor.