واکنش‌ها به تصمیم ترامپ به خروج از توافقنامه اتومی ایران
۱۳۹۷ اردیبهشت ۱۹, چهارشنبه
رئیس جمهور ایالات متحده امریکا بعد از ظهر سه شنبه به وقت محلی واشنگتن گفت که از توافقنامه اتومی ایران خارج می‌شود و تحریم‌ها علیه ایران را مجدداَ وضع می‌کند.
پنج عضو دایمی شورای امنیت ملل متحد به علاوه آلمان در سال ۲۰۱۵ با ایران به توافق دست یافتند که براساس آن ایران غنی‌سازی یورانیم را در حدی کاهش می‌دهد که نتواند سلاح اتومی تولید کند و در بدل آن، تحریم‌های بین‌المللی علیه این کشور سست می‌شود.
تصمیم ترامپ به خروج از توافقنامه اتومی ایران واکنش‌های رهبران جهان را برانگیخته است.
در حالی که برخی‌ها از رئیس جمهور ایالات متحده امریکا به خاطر پشت کردن به این توافقنامه «پر عیب و نقص» ستایش کرده اند، دیگران استدلال کرده اند که این تصمیم ترامپ «برنامه جامع اقدام مشترک» (برجام) را تضعیف می‌کند که بعد از سال‌ها مذاکره در سال ۲۰۱۵ روی آن توافق شد. مقام‌ها ابراز نگرانی کرده اند که این تصمیم ترامپ نه تنها آینده مناسبات ایران و ایالات متحده، بلکه مناسبات ترانس اتلانتیک (اروپا و امریکا) را دچار بلاتکلیفی می‌سازد.
آلمان: در توافقنامه اتومی ایران می‌مانیم
هایکو ماس، وزیر خارجه آلمان گفت که با وجود این تصمیم ترامپ، آلمان از توافقنامه اتومی ایران خارج نمی‌شود. او به فرستنده عامه «ای آر دی» گفت که حکومت آلمان به حمایت خود از این «توافقنامه مهم» ادامه می‌دهد که منجر به تقویت امنیت هم در خاورمیانه و هم در جهان خواهد شد. ماس گفت: «من نمی‌دانم که ایالات متحده امریکا چه جایگزینی برای آن دارد.»
رهبران اقتصادی آلمان نیز نگرانی خود را از تحریم‌های احتمالی ایالات متحده بر آن شرکت‌های آلمانی که با ایران داد و ستد دارند، ابراز داشتند. فولکر تری‌یر، رئیس اقتصاد خارجی در اتاق تجارت و صنایع آلمان گفت: «وضع مجدد تحریم‌های ایالات متحده امریکا بی‌اطمینانی بزرگی را در اقتصاد آلمان ایجاد می‌کند.»
موضع مشترک سه کشور اروپایی
بریتانیا و فرانسه که هر دو از امضا کنندگان توافقنامه اتومی ایران اند، نظر مشابه با وزیر خارجه آلمان ابراز داشته و گفته اند که به حفظ این توافقنامه متعهد می‌مانند.
در یک اعلامیه مشترکی که از سوی دفتر تریزا می نخست وزیر بریتانیا تهیه شده، کشورهای بریتانیا، فرانسه و آلمان از ایالات متحده امریکا خواسته اند که مانع دیگر کشورها در اجرای این توافقنامه نشود و از ایران نیز خواسته اند که از خود «خویشتنداری» نشان بدهد و به انجام تعهدات خود ادامه بدهد.
امانوئل ماکرون، رئیس جمهور فرانسه که تلاش کرده بود ترامپ را به ماندن در این توافقنامه متقاعد سازد، در یک پیام تویتری مایوسی و در عین زمان قاطعیت خود را ابراز داشت. او نوشته است: «فرانسه، آلمان و بریتانیا از تصمیم ایالات متحده برای ترک برجام متاسف اند. قضیه روی منع تکثیر سلاح‌های اتومی است. ما به صورت جمعی روی یک چهارچوب وسیع کار می‌کنیم که شامل فعالیت هسته‌ای، دوره پس از ۲۰۲۵، فعالیت‌های موشک‌های بالستیکی و ثبات در خاورمیانه به خصوص سوریه، یمن و عراق می‌شود.»
روسیه نیز که در مذاکرات اتومی ایران سهم داشت، گفته است که از این تصمیم یکجانبه ترامپ «عمیقاَ ناامید» شده است.
اتحادیه اروپا: این توافقنامه در دست یک کشور نیست
فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که از انجام این توافقنامه توسط ایران و شش قدرت جهانی نظارت کرده و اختلاف‌ها را حل می‌کند، با نشر اعلامیه‌ای گفت که این توافقنامه «در دست یک کشور منفرد نیست».
خانم موگرینی گفت: «اتحادیه اروپا مصمم است که در مطابقت با علایق امنیتی‌اش عمل کند و از سرمایه‌گذاری‌های اقتصادی‌اش حفاظت کند.» موگرینی در پیامی خطاب به ایران گفت: «به هیچ کسی اجازه ندهید که این توافقنامه را منحل کند. این یکی از بزرگ‌ترین دستاورد‌های دموکراسی تا حالا است و ما به صورت مشترک آن را ایجاد کرده ایم.»
ایران: به توافقنامه پایبند می‌مانیم
حسن روحانی، رئیس جمهور ایران گفت که تهران به این توافقنامه بین‌المللی پایبند می‌ماند و این تصمیم ترامپ را سرزنش کرد. رئیس جمهور ایران گفت: «امریکا با خروج از این توافقنامه، تعهد خود به یک پیمان بین‌المللی را تضعیف کرد.» روحانی گفت که مایل است با پنج قدرت دیگری که به این توافقنامه وفادار می‌مانند صحبت کند، اما در عین زمان هشدار داد که «هر زمانی که نیاز باشد، (ایران) غنی‌سازی یورانیم را بیشتر از پیش شروع خواهد کرد.»
حمایت اسرائیل، عربستان و امارات متحده عربی از تصمیم ترامپ
بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل از این «اقدام تاریخی» ترامپ ستایش کرد و توافقنامه اتومی ایران را «نسخه فاجعه، فاجعه‌ای برای منطقه، فاجعه‌ای برای صلح در جهان» عنوان کرد.
اسرائیل متحد نزدیک ایالات متحده امریکا است و نتانیاهو قبلاَ حمایت خود از لغو این توافقنامه را اعلام کرده بود. عربستان سعودی و امارات متحده عربی، نیز از این اعلام ترامپ پشتیبانی کردند.
وزارت خارجه عربستان سعودی در اعلامیه‌ای گفت: «ایران از دست‌آوردهای اقتصادی ناشی از برداشتن تحریم‌ها برای ادامه فعالیت‌هایش در بی‌ثبات سازی منطقه استفاده کرد، خصوصاَ از طریق توسعه موشک‌های بالستیک و حمایت از گروه‌های تروریستی در منطقه.»
انتقاد اوباما
در یک اقدام نادر، بارک اوباما، رئیس جمهور پیشین ایالات متحده امریکا که حکومت‌اش در مورد توافقنامه کنونی مذاکره کرده بود، در یک اعلامیه نشر شده در صفحه فیس‌بوک از این تصمیم ترامپ انتقاد کرد.
اوباما نوشته است: «واقعیت آشکار است. برجام موثر است. این دیدگاه مشترک متحدان اروپایی، کارشناسان مستقل و وزیر دفاع کنونی ایالات متحده امریکا است. برجام به نفع امریکا است. این توافقنامه برنامه اتومی ایران را به صورت چشمگیری عقب زده است.»
af/ah(AP, Reuters)