Γκντανσκ: Εγκαινιάζεται το Μουσείο B´ Παγκ. Πολέμου

Η παλιά πόλη του Γκντασκ αποκτά πλέον ένα νέο «στολίδι». Μετά από δέκα χρόνια εργασιών το νέο πολωνικό μουσείο που είναι αφιερωμένο στην ιστορία του Β´ Παγκοσμίου Πολέμου ανοίγει και επίσημα τις πύλες του στο κοινό. Φτιαγμένο με κόκκινα τούβλα και γυαλί και με κλίση 56 μοιρών παραπέμπει σε ριπή πολυβόλου που σχίζει τον αέρα. Το νέο μουσείο σχεδιάστηκε από τo πολωνικό αρχιτεκτονικό γραφείο Kwadrat και δίχως αμφιβολία εντυπωσιάζει με την πρώτη ματιά. Περιλαμβάνει μια πλούσια μόνιμη έκθεση που εκτείνεται σε πολλούς ορόφους, οι τρεις μάλιστα κάτω από τη γη.

Ο πόλεμος από τη σκοπιά των θυμάτων

Η έκθεση ξεκινά με τρεις χώρους που παραπέμπουν σε διαμέρισμα. Ο πρώτος αναπαριστά ένα δωμάτιο σε κάποιο σπίτι της Βαρσοβίας, όπως αυτό θα έμοιαζε το 1939, λίγο πριν ξεσπάσει ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος. Εδώ έμενε μια τυπική εβραϊκή οικογένεια της Πολωνίας. Ο επισκέπτης περνά στη συνέχεια στο δεύτερο δωμάτιο, που τον μεταφέρει στο 1943. Οι Εβραίοι ένοικοι έχουν εκτοπιστεί στο γκέτο της Βαρσοβίας και εδώ πλέον ζει μια πολυμελής πολωνική οικογένεια. Το τελευταίο δωμάτιο μας μεταφέρει στο 1945. Ο γιος της πολωνικής οικογένειας, μέλος της αντίστασης, έχασε τη ζωή του σε μια επιχείρηση κατά των ναζί κατακτητών. Πλέον εδώ ζει ένας κομμουνιστής εθνοφύλακας. Αυτά τα δωμάτια αποτελούν στην ουσία μια εισαγωγή στη βασική έκθεση, μια πρόγευση για το τι πρόκειται να δουν οι επισκέπτες στη συνέχεια.

Ο Β´ Παγκόσμιος Πόλεμος στοίχισε τη ζωή σε 50 εκατομ. ανθρώπους ανά την Ευρώπη. «Ήταν ο πιο καταστροφικός πόλεμος στην παγκόσμια ιστορία», λέει χαρακτηριστικά εκπρόσωπος του μουσείου. Οι υπόλοιπες αίθουσες εστιάζουν στα δικτατορικά καθεστώτα της Ευρώπης του Μεσοπολέμου: Γερμανία, Ιταλία, Ισπανία αλλά και Σοβιετική Ένωση. Φυσικά ιδιαίτερο βάρος πέφτει στη ναζιστική, ιμπεριαλιστική πολιτική του Χίτλερ. Σε γενικές γραμμές όμως το νέο μουσείο του Γκντασκ δεν εστιάζει τόσο πολύ στην ιστορία των μεγάλων μαχών. Το βάρος πέφτει στην παρουσίαση της φρικτής καθημερινότητας των απλών πολιτών στα χρόνια του πολέμου. Πλούσιο είναι και το φωτογραφικό υλικό και βίντεο από τους μεγάλους βομβαρδισμούς: της Βαρσοβίας, του Λονδίνου, του Αμβούργου, της Δρέσδης αλλά και του Ελσίνκι. Το ενδιαφέρον του κοινού τραβούν επίσης οι προθήκες με προσωπικά αντικείμενα και ενθύμια στρατιωτών αλλά και πολιτικών προσώπων. Αναμφισβήτητα ένα από τα εκθέματα που ξεχωρίζει είναι η πίπα του Στάλιν, την οποία δώρισε στο νέο μουσείο Δανός διπλωμάτης.

Πολιτικές ενστάσεις, χρηματοδοτικές περιπέτειες και μια εκκρεμής δίκη

Το Μουσείο για τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο άρχισε να κατασκευάζεται το 2007, επί πρωθυπουργίας Ντόναλντ Τουσκ. Ο ίδιος σπούδασε μάλιστα Ιστορία και κατάγεται από το Γκντανσκ. Ένα χρόνο αργότερα ο Τουσκ διόρισε επιμελητή του Μουσείου τον Πολωνό ιστορικό Πάβελ Μάτσεβιτς. Στόχος του όλου πρότζεκτ ήταν η δημιουργία ενός μουσείου που θα παρουσίαζε τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο με μια πιο καθολική ματιά και όχι μόνο μέσα από το πρίσμα των ιστορικών εμπειριών των χωρών του Ανατολικού Μπλοκ. Παρά την οικονομική κρίση που μάστιζε τότε την Πολωνία το έργο χρηματοδοτήθηκε με πάνω από 100 εκατομ. ευρώ.

Αντίθετα σήμερα η νυν συντηρητική κυβέρνηση έχει δώσει μόλις 2,7 εκατομ. ευρώ για τον πρώτο χρόνο λειτουργίας του μουσείου, ενώ έχει εκφράσει και ενστάσεις για τη "φιλοσοφία" του: την ενοχλεί η συνολική προσέγγιση του πολέμου, θα προτιμούσε να επικεντρώνεται στην πολωνική πτυχή του. Στο μεταξύ μάλιστα επιδιώκει τη διοικητική συγχώνευση του νέου μουσείου με ένα άλλο μικρότερο, με απώτερο στόχο να εκπαραθυρώσει τον Πάβελ Μάτσεβιτς, τουλάχιστον όπως αυτός ισχυρίζεται. Η υπόθεση έχει πάρει ήδη τη δικαστική οδό, με τον Μάτσεβιτς να στρέφεται κατά των κυβερνητικών σχεδίων. Η δικαστική απόφαση αναμένεται εντός Απριλίου.

Γκέρχαρντ Γκνάουκ / Δήμητρα Κυρανούδη