Η απόπειρα κατά του Χίτλερ και η Ελλάδα

Στην Τουρκία χύθηκε αίμα κατά τη διάρκεια του σύντομου πραξικοπήματος την περασμένη εβδομάδα. Έκτοτε χύνεται πολύ μελάνι για τις σκοπιμότητες των πραξικοπηματιών, αλλά για τις βλέψεις του προέδρου Ταγίπ Ερντογάν που δείχνει να έχει τεθεί ο ίδιος επικεφαλής ενός δεύτερου πραξικοπήματος σε βάρος της δημοκρατίας που τον ανέδειξε. Έτσι ξεχάσαμε σχεδόν ότι στη Γερμανία αυτές τις μέρες τιμάται η επέτειος ενός άλλου πραξικοπήματος.

Ήταν στις 20 Ιουλίου του 1944 όταν μια ομάδα αξιωματικών περί τους αδελφούς Κλάους και Μπέρτολντ φον Στάουφενμπεργκ προσπάθησαν ανεπιτυχώς να δολοφονήσουν τον Χίτλερ και να ηγηθούν πραξικοπήματος των ενόπλων δυνάμεων της χώρας. Συνελήφθησαν και εκτελέστηκαν. Έκτοτε η επέτειος εκείνης της απόπειρας τιμάται στη Γερμανία ως σύμβολο της ισχνής αντίστασης κατά του Χίτλερ και του εθνικοσοσιαλισμού.

Στα πρότυπα του ελληνικού ανθρωπισμού

Κι αυτή την εβδομάδα, όπως κάθε χρόνο, δημοσιεύθηκαν αναφορές και εκτιμήσεις για τα γεγονότα εκείνα του 1944. Εντύπωση μας έκανε ένα δημοσίευμα της Frankfurter Allgemeine Zeitung που αναφέρεται στις πνευματικές καταβολές και τη διανοητική αγωγή των αδελφών Στάουφενμπεργκ που ήταν, ας μην ξεχνάμε, καλλιεργημένοι ευγενείς. Πίσω λοιπόν από την πνευματική ακεραιότητα των επίδοξων τυραννοκτόνων βρισκόταν η Ελλάδα, αλλά και μια γυναίκα που τους οδήγησε στον κήπο των Εσπερίδων με τους αστραφτερούς καρπούς.

Ο λόγος για μια ξεχασμένη Γερμανίδα ιστορικό ονόματι Μαρία Φέλινγκ, φίλη των γραμμάτων αλλά και της οικογένειας φον Στάουφενμπεργκ που είχε γνωρίσει τα δυο αδέλφια στον δεινό ποιητή της εποχής Στέφαν Γκεόργκε, ανανεωτή της γερμανικής ποίησης και λάτρη της αρχαίας Ελλάδας. Ο Γκεόργκε ονειρευόταν μια μελλοντική κοινωνία βασισμένη στον ελληνικό ανθρωπισμό.

Προσκύνημα στη Σικελία

Ο δεκαπεντάχρονος Κλάους είχε προσφέρει μάλιστα στον μεγάλο μύστη και ένα πρώτο του ποίημα, εισόδια στον κύκλο των εκλεκτών που είχαν συγκεντρωθεί γύρω από τον Στέφαν Γκεόργκε. Ο κύκλος εκείνος εμφορούνταν από βαθειά πεποίθηση υπεροχής, από αταλάντευτη πίστη στην τέχνη και από περιφρόνηση για τον εθνικοσοσιαλισμό που θεωρούσαν μιαρό αποκύημα του γερμανικού εθνικισμού. Σ’ αυτόν τον κύκλο, μέσα στα νάματα εκείνης της εξιδανικευτικής ελληνολατρίας, οι δυο νεαροί κόμητες ζυμώθηκαν πνευματικά και δημιούργησαν τα αντισώματα που θα τους οδηγούσαν αργότερα στο διάβημα της τυραννοκτονίας. Η Μαρία Φέλινγκ που έπασχε από κατάθλιψη δεν τα πρόλαβε όλα αυτά, αυτοκτόνησε το 1929. Όμως το 1925 είχε πάρει τα παιδιά και τα είχε πάει στη Σικελία για να θαυμάσουν τα αρχαία ελληνικά μνημεία. Τις δυο κάρτες μάλιστα που είχε στείλει στον πατέρα της από το Παλέρμο τις υπέγραφαν και οι νεαροί, φερέλπιδες κόμητες Κλάους και Μπέρτολντ φον Στάουφενμπεργκ.

Σπύρος Μοσκόβου