ژست زنان عصر قاجار مقابل دوربین عکاس روس

آنتوان سوروگین را پرکارترین عکاس حرفه‌ای اواخر دوران قاجار و پدرعکاسی اجتماعی ایران می‌خوانند. ناصر الدین شاه علاقه زیادی به آنتوان سوروگین داشت. در ابتدا که پای آنتوان سوروگین به دربار ناصرالدین شاه باز شد او اجازه داشت تنها از مردان عکاسی کند اما رفته رفته پای او به حرمسرای ناصرالدین شاه نیز باز شد.

دختر عصر قاجار که دراز کشیده و جلوی دوربین آنتوان سوروگین ژست کتاب‌خوانی گرفته است.

آنتوان سوروگین در خانواده‌ای ارمنی - گرجی‌تبار که از دیپلمات‌های سفارت روسیه بودند، در اواخر دهه‌ی ۱۸۳۰ (حدود ۱۲۱۸ خورشیدی) در تهران به دنیا آمد و در سال ۱۹۳۳ (۱۳۱۲ خورشیدی) درگذشت. او به زبان فارسی هم‌چون زبان مادری خود مسلط بود. به همین دلیل می‌توانست به اقشار مختلف جامعه به راحتی ارتباط برقرار کند.

دختر عصر قاجار که بیش از ۱۲۰ سال پیش در عکاسخانه آنتوان سوروگین جلوی دوربین دراز کشیده است.

تصویری با قدمت بیش از صد سال که دختر عصر قاجار را در توالت نشان می‌دهد.

این تصویر با قدمتی حدود ۱۲۰ سال احتمالا قدیمی‌ترین تصویر موجود از یک زن ایرانی است که برهنه جلوی دوربین ژست گرفته است.

آنتوان سوروگین که در یک خانواده دیپلمات روس در تهران به دنیا آمده بود، در کودکی به روسیه رفت و حدود سال ۱۸۷۰ (۱۲۴۹ خورشیدی) بار دیگر وارد ایران شد. او ابتدا در تبریز اقامت گزید اما پس از چندی به تهران رفت و در خیابان علاءالدوله (خیابان فردوسی کنونی) یک استودیوی عکاسی باز کرد.

پس از چندی سوروگین به عنوان عکاس‌باشی مخصوص به دربار ناصرالدین شاه راه یافت اما به عنوان یک هنرمند آگاه تنها در دربار عکاسی نکرد بلکه به میان مردم رفت و عکس‌های بسیاری از مردم کوچه و بازار آن روزگار گرفت.

عکس استودیویی از یک دختر قاجار

عکس استودیویی از دختر قاجار در لباسی که احتمالا ناصرالدین شاه از سفرهای فرنگ با خود به ارمغان اورده است.

ناصرالدین شاه در سفرهای خود به فرنگ، دلباخته هنرهای غربی هم‌چون باله، رقص، تئاتر و ... شد. او در بازگشت از فرنگ برای زنان حرم‌سرا دامن‌های کوتاه غربی، ساپورت باله و ... می‌آورد.

در این عکس، زنی از حرمسرا ساپورت بالرین‌های غربی را همراه با لباسی سنتی پوشیده و زیر کرسی در کنار خدمتکاران خود، جلوی دوربین آنتوان سوروگین ژست گرفته است.

حالا به نظر می‌رسد ژست گرفتن جلوی دوربین آنتوان سوروگین تمام شده باشد و زن ناصرالدین شاه دوباره شلوار خود را روی ساپورت باله می‌پوشد. کرسی را هم جمع کردند.

راحتی زنان عصر قاجار مقابل دوربین آنتوان سوروگین نشان می‌دهد که عکاس به خوبی با سوژه‌های خود ارتباط برقرار کرده و اعتماد آنان را جلب کرده است.

عکس آتلیه‌ای زنان قاجار در عکاسخانه آنتوان سوروگین

بیشتر عکس‌های آنتوان سوروگین حدود سال‌ ۱۹۰۰ میلادی گرفته شده است. عکس‌‌هایی که او گرفته است، مردم، آداب و رسوم، مشاغل، اقوام، دربار سلطنتی، حرمسرا، مساجد و بناهای یادبود و... را در آن زمان نشان می‌دهد.

با وجودی که آنتوان سوروگین عاشق ایران بود، عکس‌های بیشماری که او از ایران تهیه کرد سرنوشت غم‌انگیزی پیدا کردند.

در سال ۱۹۰۸ میلادی آنتوان سوروگین با مشروطه‌‌طلبان در ارتباط بود. عاملان دربار محمد علی شاه در استودیوی او بمب گذاشتند و حدود پنج هزار نگاتیو شیشه‌ای از آرشیو بزرگ او نابود شد و تنها دو هزار عکس باقی ماند.

در دوره رضاشاه نیز عکس‌های او توقیف بود تا این‌که در زمان محمدرضا پهلوی برخی از عکس‌های آنتوان سوروگین از نابودی نجات یافت.

ژست دو زن عصر قاجار مقابل دوربین آنتوان سوروگین

عکس استودیویی از یک دختر قاجار

نمایی از آنتوان سوروگین