زرغونه حسن؛ زنی که زندگی زنان زیادی را در کندز تغییر داد

زهره احمدی هنوز 24 سالگی اش را جشن نگرفته و مادر یک کودک است. او با اینکه مصروفیت های زیادی دارد، صبح زود بیدار می شود و برای رفتن به رادیو آمادگی می گیرد. هدف وی آگاه ساختن زنان این ولایت است که با مشکلات و محدودیت های زیادی دست و پنجه نرم می کنند.

او می گوید که به گونه نقش معلم غیرحضوری را برای زنانی دارد که اجازه ندارند از خانه بیرون شوند، مکتب بروند و آگاهی حاصل کنند: «امواج رادیو نیازی به اجازه گرفتن از یک مرد خانواده ندارد و به آسانی توسط زنان در خانه قابل دریافت است. آنها از برنامه های ما در خانه شان می آموزند.»

تلاش برای آگاهی زنان

این بانوی جوان که یک خبرنگار آماتور است، هفت سال پیش زمانی که دانش آموز بود توسط زرغونه حسن مدیر مسئول رادیو "زهره" استخدام شد.

دختران و زنان زیادی اکنون همانند زهره در رسانه های ولایت کندز کار می کنند. بیشتر آنان همانند زهره مساعد شدن این زمینه را محصول تلاش زنان پیشگامی همچون زرغونه حسن می دانند که در آن زمان با قبول مشکلات زیادی که وجود داشت برای ایجاد رادیوی زنان پا پیش گذاشتند.

زرغونه حسن می گوید آن زمان به شدت احساس می شد که زنان نیاز به یک بنگاه اطلاع رسانی دارند: «در سال 2004 موسسه امپکت تجهیزات یک رادیو را در روز هشت مارچ "روز جهانی زنان" به زنان کندز تهفه داد و من و چهار خواهرخوانده ام با حمایت تخنیکی موسسه انترنیوز کار را آغاز کردیم.»

وی که بنیانگذار این رادیو شمرده می شود تا سال 2009 مدیر مسئول رادیو "زهره" بود. به گفته وی "خیلی سخت بود که زنان توانمندی را پیدا کنیم که آماده باشند در یک رسانه کار کنند". وی با رایزنی های زیاد برگزاری دوره های آموزشی ژورنالیزم را از موسساتی در کابل برای زنان این ولایت فراهم کرد و تلاش نمود که زنان نقش گسترده تری در رسانه ها داشته باشند.

از آنجایی که رسانه ها کنترول اذهان عامه را در دست دارند، زرغونه تلاش کرد که شمار رسانه ها نیز در این ولایت بیشتر شود تا به گفته خودش "از این طریق به زنان این ولایت که مادران خانواده ها هستند و نقش مهمی در عملکرد فرزندان شان و آینده جامعه دارند بفهماند که دیگر جنگ و خونریزی بس است و باید به فکر بازسازی و نوسازی بود".

تلاش برای آگاهی جوانان

زرغونه حسن می گوید زمانی که رادیو "زهره" به پای خود ایستاد، به فکر جوانان افتاد: «در رادیو زهره فقط زنان کار می کردند و جوانان زیادی بودند که می خواستند در رسانه ها سهم بگیرند و اندیشه شان را بیان کنند. در سال 2009 از سرمایه شخصی ام رادیو "کیهان" را ساختم و شماری از جوانان پسر و دختر را استخدام کردم.»

به باور خانم حسن شماری از جوانانی که در افغانستان به صف شورشیان می پیوندند به خاطر فقدان آگاهی و فقر است و نیاز است تا برای شان شغلی فراهم شود و آگاه شوند. در کنار این رادیو کیهان که حالا یکی از رادیو های پرشنونده و شناخته شده در این ولایت است، زمینه تفریح سالم را نیز برای جوانان این منطقه فراهم کرده و برایشان پیام های مفیدی می دهد.

از سویی هم این رادیو برای 50 جوان این ولایت که 30 تن شان رضاکار بودند تربیونی را فراهم کرد که در جامعه شان تغییر مثبتی ایجاد کنند. این جوانان که بیشتر دانشجو و دانش آموز هستند در بخش های ورزش، صحت، فرهنگ، جامعه، سیاست، اقتصاد، حقوق بشر و مبارزه با فساد برنامه هایی را تهیه و پخش می کنند.

این رادیو نه تنها میان جوانان، بلکه در قشر میانسال و کهنسال نیز مخاطبان زیادی دارد. روزانه صدها تن به شماره های تماس این رادیو زنگ می زنند و پیام می گذارند. "بیایید همه با هم استفاده از سلاح را متوقف کنیم و به جنگ پایان بدهیم تا افغانستانی آباد داشته باشیم و آینده کودکان مان تضمیمن باشد"، این پیامی است که همواره از طریق این رادیو نشر می شود. ده ها پیام دیگر نیز با پیام صلح و سازندگی در کارزارهایی که رادیوهای خانم حسن راه اندازی کرده اند نشر می شود.

تهدید و ارعاب

تلاش های زرغونه 38 ساله که تاکنون به گفته خودش "وقت ازدواج کردن را نیافته" به این راحتی هم نبود. این زن که تمام زندگی اش را وقت مبارزه برای حقوق زنان و آگاهی رسانی برای جامعه کرده، بارها از سوی تندروان اسلامگرا، شورشیان، فرماندهان محلی و حتی برخی مقامات دولتی تهدید شده که کارش را ترک کند.

خانم حسن می گوید به خاطر تاثیرگذاری نشرات این رسانه ها و انتقادهایی که از این طریق از وضعیت می شد، دو بار تلاش کردند او را به قتل برسانند و بربایند: «یک بار که اخبار را قبلا ثبت کرده بودم آدم ربایان اجیر شده و مسلح فکر کرده بودند که من در دفتر هستم و بالای دفترمان حمله کردند. من یک ساعت قبل از دفتر بیرون شده بودم. یک بار نزدیک خانه مان قصد حمله بالایم را داشتند. یک بار هم به رادیو حمله کردند و آن را ویران نمودند و برخی وسایلش را با خود بردند.»

او می گوید به نیروهای امنیتی کندز از این موارد گزارش داد. به گفته او علاوه بر طالبان و زورمندان محلی، برخی مقامات حکومت محلی نیز به وی توصیه کردند که به خانه بنشیند و دست از فعالیت بردارد؛ اما او تسلیم نشد و به کارش ادامه داد.

تمرکز بر نقش مادران

زرغونه حسن به تازگی رادیوی "شایسته" را از هزینه شخصی اش ساخته و افتتاح کرده که مادران برای مادران دیگر برنامه ساخته و نشر خواهند کرد. زرغونه که تلاشش را برای ساختن این رادیو از دو سال قبل آغاز کرده است، هدف از تاسیس رادیو شایسته را اینگونه بیان می کند: «مادران در آوردن صلح، محیط زیست سالم، تعلیم و تربیه بهتر برای فرزندان و خلاصه یک جامعه سالم نقش مهمی دارند. ما می خواهیم مادران از این طریق صدای شان را بلند کنند و دیگر مادران هم بیاموزند.»

او می گوید فقط زنانی می توانند در این رادیو کار کنند که مادر باشند. وی که خودش هنوز نتوانسته مادر باشد، مسئولیت نشرات رادیو "شایسته" را به زهره احمدی کارمند سابقش سپرده که دو سال پیش ازدواج کرده و مادر شده است.

"مادر کسی که دستگیر فرزند است، کسی که غمخوار فرزند است، روزت مبارک باد"، این پیامی است که رادیو شایسته برای روز مادر در افغانستان تهیه کرده است. نشرات این رادیو تازه شروع شده و به کارمندان بیشتر نیاز دارد؛ اما دغدغه خانم حسن این است که شمار زنانی که حاضرند در رادیو کار کنند بسیار کم شده است.

وی می گوید شماری از دختران و زنانی که قبلا در رسانه ها کار می کردند، به خاطر بالا گرفتن میزان ناامنی و تهدیدها کمتر شده است. اما این زن هنوز هم تلاش می کند به آنان روحیه بدهد تا دوباره به کارشان بازگردند.

زهره احمدی هم با مشکلات اجتماعی، سنت های دست و پاگیر و تهدیدهای امنیتی روبروست، اما به این باور است که زنان بیشتری همانند زرغونه حسن باید از خودگذری کنند تا وضعیت زنان بهتر شود. به باور وی تلاش هایی که زنان قهرمانی مثل زرغونه در ولایت کندز انجام داده اند، اذهان اجتماعی را تحت تاثیر قرار داده و به مراتب وضع جامعه را نسبت به یک دهه قبل بهتر ساخته است.