ماجرای مژگان صابری؛ وقتی ناآگاهی به تمسخر می‌انجامد
۱۳۹۶ بهمن ۱۶, دوشنبه
مژگان صابری روز یکشنبه ۱۵ بهمن‌ماه (۴ فوریه) در نشست خبری فیلم "شعله‌ور" در پردیس سینمایی ملت تهران حضور داشت. او در حالی درمقابل حضار و خبرنگاران حاضر شد که به نظر می‌رسید تمرکز ندارد؛ با روسری خود مشغول بود، دست به سر و صورت خود می‌کشید یا روی صندلی جابه‌جا می‌شد.
تصاویر این حرکات را حاضران ضبط کردند و با انتشار آنها در سایت‌های خبری و شبکه‌های اجتماعی بحث بر سر "ژست‌های عجیب و غیر عادی" این بازیگر داغ شد. گروهی این واکنش‌ها را ناشی از اضطراب و برخی آن را برای "جلب توجه" و "سوژه شدن" و "قرار گرفتن در کانون توجه" دانستند.
در ادامه و در واکنش به خبرهای منتشرشده، کاربران در شبکه‌های اجتماعی نوشتند که صابری به اوتیسم مبتلاست و حرکات او برآمده از این عارضه هستند.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
صابری پیش از این در سطح رسانه‌ای چهره‌ی ناشناخته‌ای بود. او با فیلم "شعله‌ور" که در جشنواره فیلم فجر امسال (۱۳۹۶) به نمایش درآمد، نخستین حضور خود در سینما را تجربه می‌کند. کاربرانی که از واکنش اولیه خود به حرکات صابری ابراز پشیمانی کرده‌اند، نوشته‌اند که نمی‌دانسته‌اند او به عارضه اوتیسم مبتلاست.
اوتیسم یا تم رفتاری؟
همزمان اخباری در شبکه‌های اجتماعی دست به دست می‌شود که اوتیستیک بودن مژگان صابری را رد می‌کند. حانیه زاهد، عکاس، یکی از منابع این خبر است. او در پستی اینستاگرامی تصریح می‌کند که صابری به اوتیسم مبتلا نیست و آنچه در نشست خبری از او دیده شده، "تم رفتاری" صابری است: «بنده شخصا سوال کردم از عوامل و کارگردان، حتی خواستم با خودش تماس بگیرن که گرفتن و به من گفتن خودش هم گفته نه همچین چیزی نیست، تم رفتاری ایشون شخصی و متعلق به خودش هست. حتی دوستان و هم کلاسی‌های ایشون که ایشون رو میشناسن هم گفتن به من تم خودش اینطوریه».
از سوی دیگر، در پی واکنش رضا رشیدپور به نظر می‌رسد که رفتار مژگان صابری منشا دیگری داشته باشد تا اینکه "تم رفتاری" او باشد. این مجری شامگاه یکشنبه در برنامه "هفت" ویژه سی‌وششمین جشنواره فیلم فجر با انتقاد از "استهزای" مژگان صابری و "قضاوت زودهنگام" درباره او، به صورت "سربسته" از "دلایلی" گفت که "شاید" در آینده آنها را توضیح دهد.
اوتیسم در ایران
در سایه‌ی بحث بر سر رفتار مژگان صابری – صرف نظر از منشا رفتار – موضوع اوتیسم و مبتلایان به آن بار دیگر برجسته شده است؛ عارضه‌ای که طبق برآورد معاون توانبخشی استان تهران چهار هزار نفر تنها در تهران به آن مبتلا هستند. محمدرضا اسدی فروردین‌ماه سال جاری (۱۳۹۶) به مناسبت روز جهانی اوتیسم (۲ آوریل/ ۱۳ فروردین) ضمن اشاره به این آمار، گفته بود که در استان تهران تنها ۸۰۹ مبتلا به اوتیسم شناسایی شده‌اند.
"انجمن اوتیسم ایران" این عارضه را در زمره اختلالات عصب−رشدی دسته‌بندی می‌کند. بر این اساس، اوتیسم در کودکی بروز می‌کند و رفته‌رفته عملکردهای فردی، اجتماعی، تحصیلی و شغلی فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. پرهیز از تقابل در گفت‌وگو، نداشتن ارتباط چشمی، استفاده‌نکردن از زبان بدن، ناتوانی در درک ایجاد و حفظ رابطه و همچنین فعالیت‌های محدود و تکراری و تکان‌دادن غیر عادی دست‌ها و سر از جمله ویژگی‌هایی هستند که انجمن اوتیسم ایران برای این عارضه برشمرده است. این انجمن در عین حال تأکید می‌کند که اوتیسم عارضه‌ای پیچیده است و وجود یک یا مجموعه‌ای از این نشانه‌ها در فرد برای تشخیص آن کافی نیست.
بنا بر اعلام انجمن اوتیسم ایران، نه تنها مردم عادی، بلکه گروهی از متخصصان و دانشجویان هم تعریف و تصویر روشنی از اوتیسم ندارند. در اخبار مربوط به این پدیده در ایران از والدینی سخن به میان می‌آید که دیگران کودکان اوتیستیک آنها (حتی مبتلا به اوتیسم خفیف) را "مُنگل" (مبتلا به سندرم داون) و "خطرناک"می‌دانند.
این ناآگاهی در قضاوت کاربران نسبت به رفتار مژگان صابری هم آشکار است. کاربران شبکه‌های اجتماعی در موضوع مژگان صابری البته تنها درباره منشا رفتار او بحث نمی‌کنند. برخی از آنها به موضوع از منظری دیگر هم می‌نگرند. آنها می‌پرسند حتی اگر فردی اوتیستیک نباشد اما چنین حرکاتی از خود نشان دهد، آیا می‌توان او را به باد استهزا گرفت یا به "گدایی توجه" متهم کرد؟