عید بزرگ قوم فراموششده صابئین مندایی
پیروان آئین "مندایی" روز چهارشنبه (۱۹ ژوئيه/ ۲۸ تیر) در اهواز آغاز سال ۴۴۵هزار و ۳۸۷ را جشن گرفتند. صابئین مندایی یک از قدیمیترین آیینهای الهی است. دانستنیهای جالب و تصاویر دیدنی از قوم فراموش شده:
پیروان آئین "مندایی" روز چهارشنبه (۱۹ ژوئيه/ ۲۸ تیر) در اهواز آغاز سال ۴۴۵هزار و ۳۸۷ را جشن گرفتند. این عید در ماه "دولا" که مصادف با اواخر تیر است آغاز میشود و بر اساس اعتقاد پیروان آیین مندایی سال نو همزمان با خلقت حضرت آدم است.
مَندا واژهای از زبانِ آرامیِ به معنی "دانش، آگاهی و معرفت" است. منداییان را گاهی با صابئین که در قرآن سه بار به آن اشاره شده، یکی فرض کردهاند از این رو آنها در خوزستان به صابئین معروف شدهاند که در لفظ محلی "صُبّی" تلفظ میشوند.
قوم صابئين مندايى بیش از ۱۹۵۰ سال پيش به دليل اذيت و آزار برخى از اهالى اورشليم به سوى رودخانه فرات مهاجرت كردند. اولين محل سكونت آنها شهر حران بود. صابئين مندايى سپس در امتداد رود فرات به جنوب حركت كرده و در شهرهاى بغداد، بصره، عماره و در نهايت آخرين گروه آنها به شهرهاى اهواز، خرمشهر و هويزه و شوشتر رسيدند. (عکس: اجرای سرود "امشبا ماری" توسط کودکان و نوجوانان)
کتاب مقدس منداییان "گنزا ربّا" (گنج عظیم) است و به بخش گنزای راست و گنزای چپ تقسیم میشود. آنها کتابهای ششگانهای نیز دارند که عبارتند از: "ادراشا اد یحیی" (تعالیم یحیی)؛ "قُلِستا" (مجموعهٔ قوانین)؛ "اِنیانی" (نمازها و نیایشها)؛ "سیدرا اد نماشتا" (کتابِ روانِ آدمی)؛ "اِسفَر مَلوشی" (دینی یا نجومی)؛ و "سیدرا اد مَصوَتَا" (کتاب تعمید).
اعیاد صابئین مندائی شامل چهار عید "دهوار پروانایا" (عید آغاز خلقت توسط خداوند) که به پنجه معروف است، "دهوا ربا" ( عید بزرگ بهمناسبت آغاز سال مندائی)، "دهوا حنینا" (عید کوچک بهمناسبت کامل شدن زمین بهامر خداوند) و دهوا دیمانه (میلاد حضرت یحیی) است. عکس از مراسم آغاز سال نو.
پیامبران صابئین مندائی، آدم، شیتل، نوح، سام و یحیی که تعمید دهنده مسیح بود، هستند. دین صابئین بر پایه توحید و معاد و نبوت است. قبله صابئین رو به شمال آسمانی است و اعتقاد آنان این است که "ترازوی عدل الهی در شمال قرار دارد". چون صابئین تمام مراسم دینی خود را رو به شمال انجام میدهند و ستاره جُدی در شمال قرار دارد، این شُبهه را برای بعضی ایجاد کرده بود که صابئین ستاره جُدَی را میپرستند.
درجات دینی صابئین مندائی، اشکاندا، ترمیدا، گنزورا، ریشا آدا آما – ربانی نامیده میشوند. هرکس در دین مندایی بتواند به درجه بالای تعلیمات برسد و بر متون دینی تسلط کامل پیدا کند به مقام گنزورا میرسد. گنزورا مقام رهبری بر جامعه مندایی ندارد و هرگز هیچکس در آیین مندایی نمیتواند رهبری دینی جامعه را بر عهده بگیرد. دادن عنوان رهبری به یکی از شیوخ مندایی نیز بعد از انقلاب اسلامی صورت گرفت.
صابئین مندائی در روزهاى يكشنبه و در اعیاد مذهبی در آب جارى كارون تعميد میكنند. قبل از تعمید، تعمید شونده میبایست بعد از پوشیدن لباس دینی(رسته) اکلیل(انگشتری ازشاخه آس) به دست به طرف بردانا رفته، مراسم رشامه (وضو) را انجام می دهد. آنها پیش از عید بزرگ به نظافت خانههای خود می پردازند و دو روز قبل از عید بزرگ نیز غسل تعمید میکنند.
مراسم تعميد زير نظر روحانى و با آداب ويژهاى برگزار میشود. نوزادان در ۴۵ روزگى، زنان ۳۰ روز پس از زايمان، عروس و داماد قبل از مراسم عقد هر يک دو مرتبه تعميد میکنند. هفت روز پس از عروسى و زفاف نيز تعمید انجام مىگيرد. كسانى كه مرتكب خلاف شرعى شدهاند بايد تعميد يابند. پس از حمل جنازه بايد تعميد شد و بالاخره دست زدن بر زن زائو، تعميد دارد.
قبله صابئین مندائی سمت شمال است. نمازشان ركوع و سجود ندارد. پیروان این آیین روزی سه نوبت نماز (براخه) واجب دارند. هنگام طلوع خورشید (هشت رکعت)؛ قبل از زوال خورشید از وسط آسمان (پنج رکعت) و هنگام غروب آفتاب (پنج رکعت).
نماد مذهبی صابئین مندائی یک صلیب است که بر روی آن شنل تعمید آویخته و یک شاخه گیاه "مورد" بر روی آن نصب شده است. گیاه (مورد Myrtus) از جمله گیاهان نادری است که در مناطق محدودی در ایران و دنیا وجود دارد. درخچههای کوچکی که ارتفاع آن در شرایط عادی بین یک تا سه متر میرسد. از مشخصات "مورد" می توان به برگهای همیشه سبز و بوی معطر آن اشاره کرد.
صابئین مندائی هيچ عضو جديد نمیپذيرند. آنها ازدواج میکنند اما طلاق نمیگیرند. کارشان بیشتر حکاکی ظروف طلا و نقره بوده و امروزه نیز بسیاری به زرگری مشغولند. روحانیون برای خدمات مذهبی پولی دریافت نمیکنند و همگی شاغل هستند.
معبد يا مسجد صابئین مندائی "مندى" نام دارد كه به معناى عقل و عرفان است و از نى و حصير تهيه میشود و بايد به سمت شمال باشد. آنها براى باقى ماندگان طوفان نوح يک غذاى متبرک مثل خيرات درست میكنند كه "حريصه" نام دارد كه با عدس تهيه میشود.
صابئین مندایی، در ايام سال ۳۴ روز روزه میگیرند و گوشت نمىخورند. آنها هر ماه چهار قربانى دارند كه به نام ستارگان انجام مىشود. اين قربانيان بايد خروس باشند. خون خروس در زمين دفن مىشود و استخوان آن را مىسوزانند. مندائیان گوشت شتر، كبوتر و ماهى نمىخورند.
از اين آئين كهن در قرآن نیز ياد شده است. در آيات ۶۲ سوره بقره ، ۶۹ مائده و ۱۷ سوره حج صريحا از اين دين ياد شده است. علیرغم همه اذیت و آزارها، احتمالا ذکر نام آنها در قرآن به لحاظ تاریخی باعث شده تا بتوانند در مناطق تحت تسلط مسلمانان به زندگی ادامه بدهند.