ایران در سال‌های گذشته همواره در زمستان‌ها به خاطر افزایش چشمگیر مصرف خانگی، کسری گاز داشت، اما سال گذشته این کسری از پاییز آغاز شد و دولت با قطع یا کاهش چشمگیر تحویل گاز به بخش صنعتی و نیروگاه‌های برقی، گازوئیل و مازوت‌سوزی در این بخش‌ها را به شدت افزایش داد.
در حالی که مقامات ایران در تابستان امسال درباره وضعیت گاز کشور سکوت کرده‌اند، جلیل سالاری، مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی، روز سه‌شنبه ۸ شهریور اعلام کرد: «نیروگاه‌های برقی در تابستان امسال نسبت به سال گذشته ۸۰ تا ۱۰۰ درصد سوخت مایع بیشتری مصرف کردند».
وزارت نیرو بیش از سه سال است که آمارهای مصرف انواع سوخت‌ها (گاز، گازوئیل و مازوت) در نیروگاه‌های برقی را از گزارش‌های ماهانه خود خارج کرده است.
جمهوری اسلامی اوایل دهه گذشته قطع مصرف سوخت‌های آلاینده مایع در نیروگاه‌ها تا سال ۱۳۹۶ را هدف‌گذاری کرده بود، اما در غیاب آمارهای دولتی، مرکز پژوهش‌های مجلس مرداد سال گذشته گزارش داد که نیروگاه‌های کشور در سال ۱۳۹۹ "شش میلیارد لیتر" سوخت به شدت آلاینده مازوت (نفت کوره) استفاده کرده‌اند که نسبت به سال ۹۶ حدود ۶۲ درصد رشد داشته است.
همچنین مصرف گازوئیل در نیروگاه‌های برقی طی این مدت از کمتر از پنج میلیارد لیتر به حدود ۱۱ میلیارد لیتر اوج گرفته است.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
در غیاب آمارهای داخلی خود ایران، گزارش تیرماه شرکت "بی‌پی" نشان می‌دهد که ایران سال گذشته نیز مصرف سوخت‌های آلاینده در نیروگاه‌ها را به شدت افزایش داده است.
"بی‌پی" می‌گوید، سال ۲۰۲۰ میلادی (تقریباً معادل سال ۱۳۹۹ خورشیدی) ۳۷ تراوات ساعت برق تولیدی ایران از طریق مصرف سوخت‌های مازوت و گازوئیل بود، اما سال گذشته این رقم به ۴۹ تراوات ساعت اوج گرفت.
سال گذشته ایران مازوت و گازوئیل‌سوزی گسترده در نیروگاه‌ها را از اوایل پاییز آغاز کرده بود، اما امسال از تابستان شروع کرده است.
اوج‌گیری مصرف سوخت‌های آلاینده مایع در نیروگاه‌ها به این خاطر است که ایران طی سال‌های گذشته در فصول سرد سال گاز کافی برای تحویل به این بخش نداشت، اما اکنون در فصول گرم سال نیز گاز کافی برای نیروگاه‌ها ندارد.
جلیل سالاری توضیح نداد که در تابستان امسال چه میزان مازوت و گازوئیل در نیروگاه‌ها سوزانده شده، اما گفت: «مصرف گاز در حوزه‌های مختلف افزایش یافته و علی‌رغم اینکه گاز تامین شد، اما در مجموع میزان مصرف نیروگاه‌ها در حوزه سوخت (مازوت و گازوئیل) افزایش پیدا کرد. از طرف دیگر در حوزه حمل و نقل و صنایع نیز افزایش مصرف اتفاق افتاد».
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
ایران بعد از روسیه بزرگترین دارنده ذخایر گازی جهان است، اما در سال‌های گذشته نتوانسته نه فاز جدیدی در میدان عظیم گازی پارس جنوبی افتتاح کند و نه میدان گازی دیگری را به مرحله بهره‌برداری برساند.
زمستان سال گذشته بنابر گفته جواد اوجی، وزیر نفت ایران، روزانه ۲۵۰ میلیون متر مکعب کسری گاز وجود داشت. چنین رقم عظیم کسری گاز در زمستان، حتی بیشتر از متوسط مصرف روزانه گاز ترکیه در سال گذشته میلادی است.
وضعیت برق
مقامات ایران مدعی هستند که در سال جاری خاموشی اتفاق نیفتاده است، اما اظهارات فعالین حوزه صنعت نشان می‌دهد، از نیمه خرداد تا نیمه شهریور برق صنایع به حدی محدود شده که صنایع عمده با "نصف ظرفیت" فعال بوده‌اند.
در همین زمینه عباس جبالبارزی، نایب رئیس کمیسیون صنایع اتاق ایران، امروز ۸ شهریور به خبرگزاری ایلنا گفته است: «در حال حاضر شهرک‌های صنعتی هفته‌ای ۱-۲ روز قطعی برق داشته که این موضوع بر فعالیت آن‌ها تاثیرگذار است و طبق بررسی‌های ما، به خاطر کسری برق، کارخانه‌ها حدود ۲ ماه در سال توانایی انجام فعالیت ندارند».
وضعیت تولید برق کشور نیز مانند گاز طی سال‌های گذشته با رکود مواجه بوده؛ خصوصا اینکه نیروگاه‌های آبی نیز به خاطر خشکسالی با کمتر از نصف ظرفیت فعال هستند.
نیروگاه اتمی بوشهر که تا چند سال پیش سهمی ۱.۲ درصدی در تولید برق کشور داشت، هر سال از تولیدش کاسته شده و سال گذشته تنها نیم درصد در تولید برق کشور سهم داشت.
مقامات ایران توضیح نمی‌دهند که چرا نیروگاه بوشهر هر سال از تولید برقش کاسته می‌شود، اما لوان جاگاریان، سفیر روسیه در تهران، اخیرا گفت، ایران چند صد میلیون دلار از بابت نیروگاه بوشهر به روسیه بدهی دارد و پرداخت نمی‌کند.
مقامات ایران همچنین گزارش‌های مختلفی از هزینه احداث نیروگاه بوشهر توسط روسیه عنوان کرده‌اند که آخرین نمونه آن اظهارات اسحاق جهانگیری، معاون اول سابق رئیس جمهوری بود که این رقم را ۸ میلیارد دلار عنوان کرده بود.
در این میان، محمد اسلامی، رییس سازمان انرژی اتمی ایران، ۴ شهریورماه امسال اعلام کرد که تاکنون ۵۲ تراوات ساعت برق توسط نیروگاه اتمی بوشهر تولید شده است.
ارزش این میزان از تولید برق طی ۱۱ سال گذشته، در بازارهای منطقه‌ای حتی به ۵ میلیارد دلار نیز نمی‌رسد.
کسری بنزین
دولت ایران همچنین از امروز ۸ شهریورماه به خاطر کسری بنزین، سهمیه بنزین ۳ هزار تومانی خودروها را از ۲۵۰ لیتر در ماه به ۱۵۰ لیتر کاهش داد.
مدیرعامل شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی اعلام کرد، اکنون کارت‌های سوخت یک سهمیه ٦٠ لیتری ۱۵۰۰ تومانی و یک سهمیه ۱۵۰ لیتری ۳۰۰۰ تومانی دارند.
ایران برای اولین بار در سال ۹۷ با راه‌اندازی فازهای پالایشگاه ستاره خلیج فارس به صادرکننده بنزین تبدیل شد و حتی در سال ۹۹ که مصرف بنزین این کشور به خاطر محدودیت‌های کرونایی کاهش یافته بود، ۳ میلیارد دلار بنزین صادر کرد.
اما از آن زمان ایران به ظرفیت تولید بنزین خود اضافه نکرده و اکنون تولید بنزین داخلی کفاف مصرف را نمی‌دهد.
طی هفته‌های گذشته گزارش‌ها و گمانه‌زنی‌های زیادی از واردات بنزین یا تولید دوباره بنزین ناسالم در مجتمع‌های پتروشیمی‌منتشر شده است؛ اقدامی که در دوران ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد، به‌رغم هشدارها و نگرانی‌های گسترده، انجام گرفت و سپس ناسالم و خطرناک بودن این نوع بنزین در دولت بعدی رسما تایید شد.
آقای سالاری می‌گوید، مصرف روزانه بنزین کشور به ۱۰۷ میلیون لیتر رسیده است. وی جلوگیری از قاچاق بنزین از شهرهای مرزی را علت کاهش ۱۰۰ لیتری سهمیه بنزین ۳ هزار تومانی عنوان کرد، اما به نظر می‌رسد دولت برای تعیین نرخ آزاد بنزین به قیمت فوب خلیج فارس برای مصارف بیش از سهمیه خودروها آماده می‌شود. بدین ترتیب، احتمالا بنزین در ایران سه نرخی خواهد شد.
مشابه این طرح با عنوان "بنزین برای همه" که سال گذشته برنامه‌ریزی شده بود، با مخالفت مجلس و هشدار کارشناسان مواجه شد. با اجرای آن طرح، منابع هنگفتی به بودجه دولتی واریز می‌شد.