Aπό την Κύπρο στον θαυμαστό κόσμο της αστροφυσικής

Ο έναστρος ουρανός, το βαθύ σκοτάδι, ο συμπαντικός χωροχρόνος φαίνονται στους περισσότερους από εμάς ένα δυσνόητο, σκοτεινό χάος. Για τον Νικόλα Καβαλιέρο όμως όλα αυτά συνθέτουν ένα αρμονικό σύστημα. Ο Ελληνοκύπριος αστροφυσικός έχει αφιερωθεί στη μελέτη του σύμπαντος. Από τα πρώτα κιόλας λεπτά της βόλτας μας στο Ραδιοτηλεσκόπιο του Έφελσμπεργκ, που είναι ένα από τα δύο μεγαλύτερα πλήρως περιστρεφόμενα ραδιοτηλεσκόπια στον κόσμο, έρχονται στο μυαλό μας όλες εκείνες οι απορίες για το πώς δημιουργήθηκε το σύμπαν, αν υπάρχει ζωή σε μακρινούς γαλαξίες, τι σημαίνει  η Γενική Θεωρία της Σχετικότητας. Αλλά και πιο ειδικά ερωτήματα που έγιναν πρωτοσέλιδα πρόσφατα στον διεθνή τύπο, όπως: τι είναι τα βαρυτικά κύματα και γιατί είναι τόσο σημαντική η πειραματική τους επιβεβαίωση που έγινε μόλις πέρυσι, τι είναι οι μαύρες τρύπες ή «μελανές οπές»; Σε αυτό ακριβώς το πεδίο αστροφυσικής εστιάζει η έρευνα του Νικόλα Καβαλιέρο.

«Τα βαρυτικά κύματα, τα οποία ανακαλύφθηκαν πέρυσι για πρώτη φορά από τη διεθνή συνεργασία LIGO/Virgo 100, εκατό χρόνια μετά τη θεωρητική πρόβλεψή τους από τον Άλμπερτ Αϊνστάιν, έχουν ανοίξει ένα νέο παράθυρο στη μελέτη του σύμπαντος και της θεμελιώδους φυσικής. Δικαίως, λοιπόν, για την ανακάλυψη αυτή απονεμήθηκε το Νομπέλ Φυσικής για το 2017» μας εξηγεί ο Νικόλας στον χώρο παρατηρήσεων του Έφελσμπεργκ. Η έρευνα του ίδιου εστιάζει στον εντοπισμό βαρυτικών κυμάτων συχνότητας νανοχέρτζ, μέσω παρατηρήσεων που γίνονται σε μια ειδική κατηγορία ουράνιων αντικειμένων, τα πάλσαρ (pulsar), που είναι αστέρες νετρονίων. Όπως μας εξηγεί, έχει ιδιαίτερη σημασία να γίνουν αυτές οι παρατηρήσεις στα νανοχέρτζ, διότι εκεί ακριβώς η σύγχρονη κοσμολογία μελετά βαρυτικά κύματα προερχόμενα «από συστήματα υπερμεγέθων μελανών οπών στα κέντρα γαλαξιών καθώς  και αρχέγονα βαρυτικά κύματα από τα πρώιμα στάδια του σύμπαντος». Οι επιτυχείς παρατηρήσεις τέτοιων βαρυτικών κυμάτων αναμένεται να οδηγήσουν σε μεγάλα άλματα στην κατανόηση της παρατηρούμενης δομής του σύμπαντος, της θεωρητικής κοσμολογίας, της υποθετικής σκοτεινής ύλης αλλά και της ίδιας της δύναμης της βαρύτητας.

Πώς όμως αποφάσισε να ασχοληθεί o Nικόλας Καβαλιέρο με την Αστροφυσική; Από παιδί είχε μια έμφυτη περιέργεια και όρεξη για γνώση. Γεννήθηκε στο San José de David του Παναμά από πατέρα Παναμέζο και μητέρα Ελληνοκύπρια. Λόγω της πολιτικής και οικονομικής κρίσης στον Παναμά, η οικογένειά του μετακόμισε στην Κύπρο. Ο Νικόλας πήγε σχολείο στη Λεμεσό και τη Λευκωσία, έπειτα στρατό και στη συνέχεια αποφάσισε να σπουδάσει Φυσική. Έτσι πέρασε στο Τμήμα Φυσικής του Πανεπιστημίου Πατρών. Εκεί ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή με την Αστρονομία, μέσα από τη δράση της τοπικής εταιρείας Ερασιτεχνικής Αστρονομίας. Παρά το ότι στη μικρή Κύπρο δεν υπήρχε πανεπιστημιακή παράδοση στην Αστροφυσική, αποφάσισε να συνεχίσει στον τομέα.  Ακολούθησαν μεταπτυχιακές σπουδές στο Άμστερνταμ κι έπειτα ήρθε το διδακτορικό στην Ραδιοαστρονομία και Αστροφυσική Βαρυτικών Κυμάτων στο κορυφαίο γερμανικό Ινστιτούτου Μαξ Πλανκ Ραδιοαστρονομίας στη Βόννη. Εκεί συνεχίζει και τη μεταδιδακτορική του έρευνα μέχρι σήμερα, με ένα πολύ απαιτητικό καθημερινό πρόγραμμα.

«Η επιστήμη μας είναι συναρπαστική αλλά όχι και κάθε στιγμή της καθημερινότητάς μας. Απαιτεί ατέλειωτες ώρες μπροστά από έναν υπολογιστή, αναλύοντας τα δεδομένα των παρατηρήσεων και προγραμματίζοντας, διαβάζοντας μεγάλο όγκο πληροφοριών και επιλύοντας τεχνικά προβλήματα», λέει χαρακτηριστικά. «Όμως, όταν όλα τα δεδομένα δένουν στο τέλος μεταξύ τους, όταν όλες οι εξισώσεις συνδεθούν και καταλήξουν σε μια προσπάθεια να εξηγήσεις πτυχές του σύμπαντος σε ένα επιστημονικό άρθρο ή ένα συνέδριο ή σε μια μεγάλη δημοσίευση, τότε αυτό είναι η μεγαλύτερη ανταμοιβή». Ο δρόμος που έχει επιλέξει ο Νικόλας Καβαλιέρο σίγουρα δεν είναι εύκολος, η επαγγελματική εδραίωση ή και η μεγάλη δόξα μπορεί να αργήσουν να έρθουν ή και να μην έρθουν ποτέ, γιατί πάντα θα υπάρχει κάποιος άλλος ερευνητής σε μια άλλη γωνιά του πλανήτη που μπορεί να έφτασε στο πολυπόθητο αποτέλεσμα. Το βέβαιο όμως είναι ότι το πάθος για έρευνα, η αγάπη για το αντικείμενο σε συνδυασμό με τη συστηματικότητα και την προσήλωση είναι τα στοιχεία εκείνα που δίνουν στο νεαρό αστροφυσικό τις βάσεις για να χαράξει τη δική του πορεία στον ανταγωνιστικό, παγκόσμιο ερευνητικό στίβο. Μακριά από την οικογένεια και τους φίλους του στην Κύπρο και την Ελλάδα. Αλλά αυτό δεν τον τρομάζει. Η Αστροφυσική άλλωστε είναι μια επιστήμη που εξ ορισμού δεν γνωρίζει σύνορα, όπως ούτε και το σύμπαν.

Δήμητρα Κυρανούδη