75 χρόνια από το τέλος της μάχης του Στάλινγκραντ

Το χιόνι πέφτει πυκνό και ο παγωμένος αέρας δυσκολεύει την αναπνοή. Η ησυχία στο νεκροταφείο του πάλαι ποτέ Στάλινγκραντ διακόπτεται μόνο από το βηματισμό των Ρώσων στρατιωτών που αλλάζουν φρουρά. Το τεράστιο μνημείο με την επωνυμία «Μητέρα Πατρίδα» δεν μπορεί κανείς να το προσπεράσει χωρίς να το δει. Στέκεται εκεί για να θυμίζει ένα από τα πιο δραματικά κεφάλαια του Β‘ Παγκοσμίου Πολέμου. Υπενθυμίζει τη συνθηκολόγηση της ναζιστικής 6ης Στρατιάς υπό τον στρατηγό Φρίντριχ Πάουλους και το τέλος της πολιορκίας της σοβιετικής πόλης πριν από 75 χρόνια.

Η Ρωσία γιορτάζει τη νίκη επί των ναζιστικών δυνάμεων στο σημερινό Βόλγκογκραντ - κάποτε Στάλινγκραντ προς τιμήν του Ιωσήφ Στάλιν – με πυροτεχνήματα, σόου με λέιζερ και 75 τεθωρακισμένα τα οποία θα παρελάσουν κατά μήκος του κύριου δρόμου της πόλης.

Η Βέρμαχτ προσπαθούσε για εφτά περίπου μήνες να κατακτήσει την πόλη. Τον χειμώνα του 1942/43 300.000 Γερμανοί πολιορκητές περικυκλώθηκαν από τον Κόκκινο Στρατό. Η νίκη των Σοβιετικών θεωρείται το σημείο καμπής του Β´ Παγκοσμίου Πολέμου. 700.000 στρατιώτες και άμαχοι είναι ο δραματικός απολογισμός.

Για τον Χίτλερ, το Στάλινγκραντ ήταν σημαντικό διότι ήταν μια βιομηχανική πόλη που διέθετε πετρέλαια και η κατάληψή της θα του έδινε τη δυνατότητα να συνεχίσει τον πόλεμο.

Το μουσείο του Στάλινγκραντ ένα από τα πιο δημοφιλή στη Ρωσία

Σήμερα η εικόνα στο Βόλγκογκραντ είναι πολύ διαφορετική. Οι άνθρωποι κάνουν ξέγνοιαστοι βόλτες στον κεντρικό δρόμο και ο κόσμος ανυπομονεί για το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου που θα γίνει το καλοκαίρι και σε αυτή τη ρωσική πόλη. Ωστόσο οι μνήμες είναι παρούσες. «Η πόλη θα είναι για πάντα συνδεδεμένη με τον πόλεμο» λέει ο Αλεξέι Βασίν, διευθυντής του μουσείου Στάλινγκραντ.

Το μουσείο ανήκει σε αυτά με την μεγαλύτερη επισκεψιμότητα στη Ρωσία. Το 2017 πάνω από δυο εκατομμύρια άνθρωποι επισκέφθηκαν το μουσείο δίπλα στον ποταμό Βόλγα. Όπλα εποχής, στολές και τεράστιοι πίνακες με τους ήρωες φιγουράρουν στους τοίχους. Οι μάχες είναι με ακρίβεια καταγεγραμμένες και σύντομα φιλμάκια παρουσιάζουν τη φρίκη και τον τρόμο του πολέμου, την πόλη που τυλίχτηκε στις φλόγες.

Σχεδόν απαρατήρητο μοιάζει το νεκροταφείο, 40 χλμ μακριά από το Βόλγκογκραντ. Σε αυτό δεν είναι θαμμένοι μόνο στρατιώτες της Βέρμαχτ αλλά και του Κόκκινου Στρατού. Πάνω από 61.000 Γερμανοί στρατιώτες βρίσκονται στο νεκροταφείο Ροσόσκα. Εδώ και 25 χρόνια η γερμανική «Οργάνωση μέριμνας για τους τάφους των πεσόντων» αναζητά ακόμα σε συνεργασία με τις ρωσικές αρχές τα οστά στρατιωτών που πολέμησαν στο παγωμένο Στάλινγκραντ.

Κλαούντια Τάλερ / Μαρία Ρηγούτσου