Τουρκικά σχολικά βιβλία: πολύ Ισλάμ, λίγες γυναίκες

Η Κανάν Ατατεμούρ Τσιμέν και η Σεζέν Μπαϊχάν εξέτασαν στην Τουρκία τις πρόσφατες αλλαγές στα τουρκικά σχολικά βιβλία για λογαριασμό του συλλόγου «Συγκριτική Εκπαίδευση» με την στήριξη του γερμανικού πολιτικού ιδρύματος Φρίντριχ Νάουμαν. Στο μικροσκόπιο της έκθεσης με τίτλο «Κοσμικός χαρακτήρας και ισότητα φύλων στα νέα σχολικά βιβλία» βρέθηκαν βιβλία της Α΄ και Ε΄ Δημοτικού αλλά και της Γ΄ γυμνασίου στα μαθήματα της τουρκικής γλώσσας, των κοινωνικών επιστημών, της ιστορίας καθώς και των θρησκευτικών. Τα συνολικά 16 βιβλία συγκρίθηκαν με τα παλαιότερα σχολικά βιβλία του 2016.

Οι δύο ερευνήτριες διαπίστωσαν ότι στο βιβλίο των κοινωνικών επιστημών της Ε΄ τάξης εμφανίζονται στις αναφορές στην αγορά εργασίας λιγότερες γυναίκες. Στα σχολικά βιβλία του 2016 στο κεφάλαιο «Παρουσίαση επαγγελμάτων» υπάρχουν μόνο κάποιες αναφορές για γυναίκες μηχανικούς και κτηνιάτρους. Επιπλέον από τα νέα βιβλία απουσιάζουν ιστορικά παραδείγματα γυναικών σε θέσεις με εξουσία.

«Να περάσουν στις επόμενες γενιές οι ηρωικές πράξεις της 15ης Ιουλίου»

Μιλώντας στην DW η Σεζέν Μπαϊχάν μια από τις δύο συντάκτριες της έκθεσης δηλώνει ότι εξεπλάγην περισσότερο από την δυναμική επιστροφή του όρου «τιμή» στα σχολικά βιβλία: «Νομίζω ότι τα νέα διδακτικά προγράμματα προσαρμόστηκαν στο πολιτικό Ισλάμ, στο οποίο ξαναγράφεται η τουρκική ιστορία. Φαίνεται ξεκάθαρα ότι η κυβέρνηση έχει πρόβλημα με τις γυναίκες».

Από την πλευρά της η Κανάν Ατατεμούρ Τσιμέν επισημαίνει ότι η θρησκεία αποκτά σημαντικότερο ρόλο στα νέα σχολικά βιβλία. Έτσι η θρησκεία παρουσιάζεται ως ο σημαντικότερος παράγοντας διαμόρφωσης της κοινωνικής ζωής. Για παράδειγμα υπό τον τίτλο «Ο ρόλος και η σημασία της θρησκείας στη ζωή μας» αναφέρεται χαρακτηριστικά: «Η θρησκεία εκφράζει την ανθρώπινη φύση και ικανοποιεί την ανάγκη του ανθρώπου να πιστέψει. Με τους σαφείς κανόνες της διέπει την κοινωνική ζωή. Για το λόγο αυτό διαδραματίζει σημαίνοντα ρόλο στη δημιουργία ενός κοινωνικού συστήματος».

«Η κατάσταση χειροτερεύει μέρα με τη μέρα»

Στα νέα σχολικά βιβλία δίνεται ιδιαίτερη έμφαση στον μαρτυρικό θάνατο με θρησκευτικό υπόβαθρο. Όπως λέει η Κανάν Ατατεμούρ Τσιμέν «όλο και συχνότερα γίνεται αναφορά στον τουρκικό απελευθερωτικό πόλεμο, αλλά και την απόπειρα πραξικοπήματος της 15ης Ιουλίου του 2016». Το αποτυχημένο πραξικόπημα ενορχηστρώνεται για να σχηματιστεί μια νέα εικόνα, ενός νέο έθνους. Ένα παράδειγμα από το βιβλίο ιστορίας της Γ΄ γυμνασίου: «Από τις σταυροφορίες μέχρι τις επιθέσεις των Μογγόλων ο λαός μας είχε την ιερή αποστολή να πολεμήσει μέχρις εσχάτων. Οι επιθέσεις εναντίον της χώρας μας δεν ήρθαν όμως μόνο από το εξωτερικό. Έχει ιδιαίτερη σημασία να περάσουν και στις επόμενες γενιές οι ηρωικές πράξεις της 15ης Ιουλίου».

Αρκετοί γονείς απορρίπτουν τα νέα σχολικά βιβλία και ασκούν κριτική στον ολοένα και σημαντικότερο ρόλο που διαδραματίζει η θρησκεία στο τουρκικό εκπαιδευτικό σύστημα. Παράλληλα διαμαρτύρονται επειδή όλο και περισσότερα δημόσια σχολεία μετατρέπονται σε σχολεία, στα οποία διδάσκουν και εκπαιδεύονται ιμάμηδες. Η Χίλια Σεν από τον σύλλογο «Επιστημονική και Σχολική Εκπαίδευση με κοσμικό χαρακτήρα υπογραμμίζει: «Έχουμε πρόβλημα διότι τα παιδιά μας πρέπει να ενταχθούν στο υπάρχουν σχολικό σύστημα, που δεν τους δίνει τη δυνατότητα να γίνουν ελεύθερα σκεπτόμενοι άνθρωποι. Η κατάσταση χειροτερεύει μέρα με τη μέρα».

Μπούρκου Καρακάς / Στέφανος Γεωργακόπουλος