Η ΕΕ αντιμέτωπη με ακόμη μια μεγάλη κρίση

Οι προετοιμασίες στο κτήριο Μπερλεμόντ των Βρυξελλών είναι πυρετώδεις ενόψει της έκτακτης Συνόδου Κορυφής για το προσφυγικό που συγκαλείται για πρώτη φορά με πρωτοβουλία του προέδρου της Κομισιόν, Ζαν Κλοντ Γιούνκερ και όχι του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ, όπως είθισται. Στην έδρα της ΕΕ όλοι βρίσκονται υπ´ ατμόν για τη Σύνοδο, μολονότι δεν θα λάβει δεσμευτικές αποφάσεις διότι δεν έχουν προσκληθεί και οι 28 χώρες μέλη - θα απουσιάζει μάλιστα η Ιταλία. «Ο Γιούνκερ έχει την απόλυτη βούληση να κάνει κάτι ώστε να κινηθούν τα πράγματα», αναφέρει πηγή που πρόσκειται στο γραφείο Γιούνκερ στις Βρυξέλλες. Αυτή τη φορά η Κομισιόν είναι αποφασισμένη να πάρει την κατάσταση στα χέρια της, όχι σε αφηρημένο, θεωρητικό επίπεδο αλλά στην πράξη, με στοχευμένες ενέργειες: οργάνωση των κέντρων υποδοχής με σκηνές, κουβέρτες, τρόφιμα στο πλαίσιο του προγράμματος Πολιτικής Προστασίας της ΕΕ. Στόχος της Κομισιόν είναι να αναλάβει δράση, αντιμετωπίζοντας την προσφυγική κρίση κατάματα. Η επιτακτικότητα της κατάστασης ενόψει του χειμώνα απαιτεί άμεσες κινήσεις. Ήδη οι έντονες βροχοπτώσεις στα Βαλκάνια στις αρχές Οκτωβρίου απείλησαν τη ζωή πολλών προσφύγων.

Κρίσιμη δοκιμασία για τον Γιούνκερ

Για τον Ζαν Κλοντ Γιούνκερ η αυριανή Σύνοδος είναι, θα λέγαμε, η λυδία λίθος της θητείας του. Θα καταφέρει άραγε να ασκήσει πράγματι πίεση στους ευρωπαίους ηγέτες; Τα τελευταία παραδείγματα ευρωπαϊκών Συνόδων Κορυφής ήταν μάλλον απογοητευτικά. Πολλά λόγια χωρίς να αποφέρουν καρπούς. Αποκορύφωμα ήταν δε ότι πολλές χώρες μέλη κατέληξαν να αυτενεργούν, ανοίγοντας ή κλείνοντας τα σύνορα, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τις ευρωπαϊκές επιταγές. Σε αυτήν την προσπάθεια ο Γιούνκερ έχει πάντως τη στήριξη της καγκελαρίου Μέρκελ, παρά την κρίση που διήλθαν οι σχέσεις τους στο πρόσφατο παρελθόν. Πριν από μερικές εβδομάδες η γερμανίδα καγκελάριος επαίνεσε το έργο του Γούνκερ, ενώ προώθησε την ευρωπαϊκή ατζέντα κατά την επίσκεψή της στην Τουρκία. Ωστόσο αυτό που τελικά παραμένει ασαφές είναι η «πατρότητα» ή η «μητρότητα» της εν λόγω ατζέντας. Ανήκει στον Γιούνκερ, στη Μέρκελ, στον αυστριακό καγκελάριο Φάιμαν ή μήπως στη σλοβενική κυβέρνηση, που ζήτησε τη συνδρομή της Κομισιόν για την προσφυγική κρίση; Αυτό ίσως όμως να είναι δευτερεύον.

Η Κομισιόν από την πλευρά της απηύθυνε ανοιχτή πρόσκληση σε όλες τις χώρες μέλη της ΕΕ, αλλά και σε χώρες εκτός ΕΕ που επηρεάζονται από την προσφυγική κρίση. Σύμφωνα με την Κομισιόν όποιος θέλει να βοηθήσει, είναι καλοδεχούμενος. Όπως τόνισε πρόσφατα και ο επίτροπος Μετανάστευσης Δ. Αβραμόπουλος κατά τη συνεδρίαση του ΕΛΚ στη Μαδρίτη η κρίση αυτή δεν αντιμετωπίζεται με στρατό, όπως έγινε πρόσφατα στη Σλοβενία, αλλά με ειδικά εκπαιδευμένο προσωπικό από όλα τα κράτη μέλη και αυξημένα ειδικά κονδύλια προκειμένου να τεθεί η κατάσταση υπό έλεγχο.

«Καταιγίδα» κρίσεων

Σε κάθε περίπτωση πάντως και παρά τα φαινόμενα, τα νεύρα στην ΕΕ είναι τεντωμένα εδώ και μήνες. Σύμφωνα με τον Γιαν Τέχαου από το Ινστιτούτο Carnegie για την Ευρωπαϊκή Πολιτική «οι Ευρωπαίοι ζουν στη δίνη κρίσεων. Πρώτα η ευρωκρίση, έπειτα η κρίση στην Ουκρανία και τώρα η κρίση στη Συρία και η προσφυγική κρίση». Όπως αναφέρει ο ειδικός, όταν πρόκειται για θέματα που αγγίζουν τον σκληρό πυρήνα της εθνικής κυριαρχίας, η συνολική ευρωπαϊκή μηχανή φτάνει στα όριά της. Κι αυτό είναι λογικό, αν σκεφτεί κανείς ότι ποτέ άλλοτε η ΕΕ δεν βίωσε παράλληλα τρεις τόσο μεγάλες κρίσεις σε καίριους τομείς. Η μαινόμενη από το 2008 κρίση στη ζώνη του ευρώ έχει κουράσει τους Ευρωπαίους. «Στην πραγματικότητα το γεγονός και μόνο ότι η ΕΕ εξακολουθεί να λειτουργεί είναι ένα θαύμα», εκτιμά ο πολιτικός επιστήμονας. Από την άλλη πλευρά ο Τέχαου θεωρεί ότι παρά την κρισιμότητα της κατάστασης δεν συντρέχει λόγος πανικού, μολονότι η προσφυγική κρίση δεν αναμένεται να επιλυθεί οριστικά αύριο ως διά μαγείας. Σύμφωνα με τον ειδικό, σε πρώτο στάδιο θα πρέπει οι ασθενέστερες χώρες των Βαλκανίων και της Ανατολικής Ευρώπης να βοηθηθούν με χρήματα και εξοπλισμό. Σε ένα δεύτερο όμως επίπεδο απαιτείται μια ενιαία ευρωπαϊκή ασύλου με κοινούς κανόνες. Μόνο τότε η πολιτική διαχείριση της κρίσης θα είναι επιτυχής. Ωστόσο μια τέτοια συμφωνία είναι δύσκολο να επιτευχθεί άμεσα δεδομένων των συσχετισμών. Αυτό που επιδιώκει πάντως σίγουρα ο Γιούνκερ αύριο είναι να συνειδητοποιήσουν όλες οι χώρες ότι οφείλουν να εργάζονται από κοινού.

Μπάρμπαρα Βέζελ / Δήμητρα Κυρανούδη