Ενώπιον νέας δημοσιονομικής κρίσης 10 χρόνια μετά;

Με την πτώχευση της New Century, ενός παρόχου φτηνών στεγαστικών δανείων υψηλού ρίσκου, δόθηκε πριν δέκα χρόνια το έναυσμα της μεγαλύτερης δημοσιονομικής κρίσης στη νεώτερη εποχή. Αρχικά υποβαθμίστηκε η σημασία της και όλοι ήλπιζαν ότι τα προβλήματα θα ήταν διαχειρίσιμα. Η μεγαλύτερη αμερικανική οικονομική εφημερίδα Wall Street Journal είχε γράψει ότι η αίτηση πτώχευσης της New Century ήταν το τελευταίο δείγμα δραστικού ξεκαθαρίσματος συναλλαγών με στεγαστικά δάνεια για ανθρώπους χαμηλής πιστοληπτικής ικανότητας. 

Ο Νουριέλ Ρουμπίνι φοβάται νέα κρίση

Πολύ αργότερα έγινε σαφές ότι επρόκειτο για την πρώτη πράξη ενός δράματος που κλιμακώθηκε με την πτώχευση της Lehman Brothers απειλώντας ολόκληρο το δημοσιονομικό σύστημα. Στην αρχή ακούστηκαν μεμονωμένες φωνές για τους πολλούς κινδύνους από τη φούσκα στην αγορά ακινήτων. Μία εξ αυτών ήταν του οικονομολόγου Νουριέλ Ρουμπίνι, που λόγω των προειδοποιήσεων για τους κινδύνους στην παγκόσμια οικονομία αποκλήθηκε και Dr. Doom. O καθηγητής στο Stern School of Business που υπάγεται στο πανεπιστήμιο New York απέφυγε τα προηγούμενα χρόνια να επαναλάβει προειδοποιήσεις για μια νέα επαπειλούμενη κρίση, αλλά από την εκλογή Τραμπ και ύστερα ανησυχεί.

Οι υποσχέσεις του αμερικανού πρόεδρου για μείωση των φόρων, απελευθέρωση των αγορών και τόνωση της αμερικανικής οικονομίας γιορτάστηκε στα χρηματιστήρια. Τελευταία ωστόσο, οι ανησυχίες επέστρεψαν γιατί θεωρείται αμφίβολο εάν ο αμερικανός πρόεδρος μπορεί να εφαρμόσει τα σχέδιά του. Ούτως ή άλλως ο Ρουμπίνι δεν τον εκτιμά, η πολιτική του Amerika first κρύβει κινδύνους. «Οι αγορές γίνονται δύσπιστες» παρατηρεί και φοβάται ότι θα ξεσπάσει πανικός όταν διαπιστώσουν οι επενδυτές, ότι ο προστατευτισμός του Τραμπ θα οδηγήσει σε εμπορικό και νομισματικό πόλεμο. «Οι προσδοκίες από πακέτα διάσωσης, χαμηλούς φόρους και μέτρα απορύθμισης θα μπορούσαν να δώσουν προς στιγμή ώθηση στις αγορές» υποστηρίζει ο ειδικός. «Αλλά η ασυνεπής, ασταθής πολιτική Τραμπ  θα οδηγήσει κάποια στιγμή στην καταστροφή».

«Τίποτα δεν άλλαξε»

Ανάμεσα στους εμπειρογνώμονες προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία η πρόθεση του αμερικανού προέδρου να ανακαλέσει δέσμη μέτρων, γνωστή ως Dodd - Frank act, που ψηφίστηκε μετά το 2007 για να μετριάσει τις επιπτώσεις της κρίσης. Ο Τραμπ τη θεωρεί υπερβολική και βλαπτική για την ανάληψη νέων δανείων, παρά το ό,τι στοιχεία της FED αποδεικνύουν το αντίθετο. Σε οικονομικά θέματα ο πρόεδρος των ΗΠΑ δεν εμπιστεύεται τον υπουργό Οικονομικών Στήβεν Μνουσίν και τον επικεφαλής σύμβουλό του Γκάρι Κον, και οι δύο πρώην τραπεζίτες στην Goldman Sachs. Δεν είναι απορίας άξιο που μετά την εκλογή Τραμπ οι μετοχές των τραπεζών ανέβηκαν στα ύψη. Το ότι οι επενδυτές τρίβουν και πάλι τα χέρια ξυπνά μνήμες από τις ακρότητες, οι οποίες συνέβαλαν στο να προετοιμαστεί το έδαφος για την τελευταία κρίση.

Χαλαροί κανόνες για χρηματοπιστωτικά ινστιτούτα θα μπορούσαν να αυξήσουν και πάλι τους κινδύνους στις αγορές, προειδοποιεί το ινστιτούτο πιστοληπτικής αξιολόγησης Standard & Poor´s. Με δάνεια για αγορά αυτοκίνητων, ή χρεωμένες πιστωτικές κάρτες υπάρχει δυναμικό ικανό να βάλει φωτιά σε μια νέα εστία κρίσης. Ορισμένοι εμπειρογνώμονες αμφιβάλουν για το εάν τα μέτρα που ελήφθησαν από το 2008 σταθεροποίησαν το δημοσιονομικό σύστημα. Ο ιστορικός Νιάλ Φέργκιουσον από το Harvard υποστηρίζει ότι ναι μεν αυξήθηκαν τα κεφαλαιακά αποθέματα των τραπεζών, αλλά αυξήθηκε παράλληλα με τα υπερβολικά μέτρα ρύθμισης η πολυπλοκότητα του δημοσιονομικού συστήματος. «Εξ άλλου όλα κινούνται όπως και πριν, όπως για παράδειγμα, τα ινστιτούτα πιστοληπτική αξιολόγησης, η αγορά παραγώγων και τα υπερβολικά χρέη».

Χάνες Μπρόιστεντ / Ειρήνη Αναστασοπούλου