Δαβίδ εναντίον Γολιάθ στην Τουρκία

O τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν εξαντλεί τις δυνάμεις του στον αγώνα για επικράτηση του «Ναι» στο δημοψήφισμα της 16ης Απριλίου, με το οποίο φιλοδοξεί να μετατρέψει την Τουρκία σε προεδρική δημοκρατία και να διευρύνει σημαντικά τις προσωπικές του εξουσίες. Ούτε η πρόσφατη επιβάρυνση στις φωνητικές του χορδές τον κράτησε μακριά από την προεκλογική αρένα. Εξάλλου ο καιρός της ψηφοφορίας πλησιάζει. Στη μάχη του υπέρ του προεδρικού συστήματος δεν διστάζει να κάνει περιστασιακές συγκρίσεις σύγχρονων ευρωπαϊκών κρατών με το ναζιστικό καθεστώς ασκώντας επανειλημμένα σκληρή κριτική στην ΕΕ.

Εκτός από τις προεκλογικές συγκεντρώσεις και ομιλίες ενώπιον υποστηρικτών του, ο τούρκος πρόεδρος κάνει και τηλεοπτικές εμφανίσεις μεγάλης διάρκειας. Όπως αυτή της περασμένης Δευτέρας, που διήρκεσε 1,5 ώρα με τους δημοσιογράφους να κάνουν τις ερωτήσεις του χωρίς ίχνος κριτικής διάθεσης. Μια ματιά στο τουρκικό τηλεοπτικό τοπίο άλλωστε αρκεί για να αντιληφθεί κανείς με πόσο άδικο τρόπο εξελίσσεται ο προεκλογικός αγώνας. Με το διάταγμα 687, που έθεσε τη χώρα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, η κυβέρνηση στέρησε από την εκλογική επιτροπή (YSK) το δικαίωμα να επιβάλει τιμωρίες σε ιδιωτικούς σταθμούς που μεταχειρίζονται αδίκως πολιτικά κόμματα. Το ότι αυτό το γεγονός λειτουργεί προς όφελος του προέδρου Ερντογάν και του κόμματός του (AKP) δεν προκαλεί έκπληξη.

Φόβοι για ένταση διώξεων

Η κρατική τηλεόραση ελάχιστα ενδιαφέρεται για την ίση μεταχείριση των αντίπαλων πολιτικών δυνάμεων. Αυτό καθίσταται σαφές σε μια καταγραφή και αξιολόγηση του προγράμματος του κρατικού ειδησεογραφικού σταθμού TRT Haber από το φιλοκουρδικό κόμμα HDP για το διάστημα μεταξύ 1ης και 21ης Μαρτίου. Σύμφωνα με τα στοιχεία, 1390 λεπτά τηλεοπτικού προγράμματος αφιερώθηκαν στον πρόεδρο Ερντογάν και 2723 λεπτά στο κυβερνών κόμμα AKP. Το μεγαλύτερο κόμμα της αντιπολίτευσης, το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα CHP, έλαβε μόλις 216 λεπτά, ενώ 48 λεπτά δόθηκαν στο εθνικιστικό κόμμα MHP του Ντεβλέτ Μπαχτσελί, το οποίο πιέζεται να ευθυγραμμιστεί με τις πολιτικές επιδιώξεις του Ερντογάν ενόψει του δημοψηφίσματος. Το φιλοκουρδικό HDP, τα κορυφαία στελέχη και βουλευτές του οποίου έχουν προφυλακιστεί κατηγορούμενοι από την κυβέρνηση για τρομοκρατία, είχε μηδενικό μερίδιο τηλεοπτικού προγράμματος.

Μια εκπαιδευτικός, που παλεύει στην Κωνσταντινούπολη υπέρ του «Όχι», καταγγέλλει ότι αστυνομικοί με πολιτικά βγάζουν φωτογραφίες όσους επιχειρούν να πείσουν τους πολίτες να ψηφίσουν κατά της επιβολής προεδρικού συστήματος. Η γυναίκα, που δεν θέλει να αποκαλύψει την ταυτότητά της για ευνόητους λόγους, εκτιμά ότι αν επικρατήσει το «Ναι» οι διώξεις θα ενταθούν. Όπως λέει, ένας νεαρός άνδρας που συνεργάστηκε μαζί της σε έναν προεκλογικό πάγκο υπέρ του «Όχι», συνελήφθη από την αστυνομία το επόμενο βράδυ στο διαμέρισμά του. Αν και η εκπαιδευτικός δεν γνωρίζει κατά πόσο συνδέεται η σύλληψη με τη δράση του την προηγούμενη ημέρα, εξομολογείται ότι «τότε άρχισα για πρώτη φορά να φοβάμαι».

Σύνδεση του «Όχι» με τρομοκρατία

Και το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης καταγγέλλει ότι όσοι τάσσονται υπέρ του «Όχι» αντιμετωπίζουν περιορισμούς, μέχρι και πράξεις βίας –όπως οι πρόσφατοι πυροβολισμοί εναντίον λεωφορείου του CHP στην Κωνσταντινούπολη, όπου τραυματίστηκε ένα νεαρό στέλεχος του κόμματος. Η Σεζγκίν Τανρίκουλου, βουλευτής του CHP, θεωρεί ότι τέτοιου είδους περιστατικά είναι αποτέλεσμα του κλίματος πόλωσης που καλλιεργεί ο Ταγίπ Ερντογάν. Όπως επισημαίνει ο τούρκος πρόεδρος συσχέτισε έμμεσα όσους αντιτάσσονται στο προεδρικό σύστημα με τρομοκράτες. Όπως εξηγεί, μπορεί να μην ειπώθηκε ρητά ότι όσοι ψηφίσουν «Όχι» είναι τρομοκράτες, αλλά τονίστηκε επανειλημμένα ότι όλοι οι τρομοκράτες θα ψηφίσουν «Όχι».

Η τουρκική κυβέρνηση είχε υποσχεθεί και στους αντιπάλους του προεδρικού συστήματος ότι θα τύχουν δίκαιης αντιμετώπισης στον προεκλογικό αγώνα. «Όσο νόμιμο είναι να πει κανείς ‘ναι', τόσο νόμιμο είναι να πει ‘όχι'», είχε δηλώσει ο αντιπρόεδρος της τουρκικής κυβέρνησης Νουμάν Κουρτουλμούς τον περασμένο Ιανουάριο, υπογραμμίζοντας ότι η κυβέρνησή του εγγυάται στον καθένα ότι μπορεί να συμμετάσχει στον προεκλογικό αγώνα επί ίσοις όροις. Ένα τούρκος εκλογολόγος, που ήθελε να διατηρήσει την ανωνυμία του, θεωρεί ότι η κυβερνητική εγγύηση δεν εκπληρώθηκε.

Τσαν Μέρεϊ / Μίριαμ Σμιτ (dpa) / Άρης Καλτιριμτζής